Rozliczanie pracy nadliczbowej w praktyce

Wydając polecenie pracy w godzinach nadliczbowych pracodawca jest ograniczony m.in. koniecznością zapewnienia takim pracownikom odpoczynku dobowego i tygodniowego oraz rocznym limitem godzin nadliczbowych.

1. Czas pracy

Aby zrozumieć, czym jest praca nadliczbowa, w pierwszej kolejności należy odwołać się do definicji czasu pracy. Czasem pracy jest czas, w którym pracownik pozostaje w dyspozycji pracodawcy w zakładzie pracy lub w innym miejscu wyznaczonym do wykonywania pracy (art. 128 § 1 Kodeksu pracy). Z przywołanej definicji wynikają dwie istotne kwestie, tj.:

● obowiązek pozostawania w dyspozycji pracodawcy oraz

● miejsce pozostawania w dyspozycji pracodawcy.

Definiując czas pracy ustawodawca nie odnosi się do faktycznego wykonywania pracy przez pracownika. Wynika to z faktu, że czas pracy obejmuje również pewne okresy, w których pracownik, co do zasady, nie świadczy pracy, ale pozostaje w dyspozycji pracodawcy rozumianej jako gotowość do świadczenia pracy. Definicja czasu pracy odnosi się zatem do dyspozycyjności pracownika. Ponieważ przepisy nie wskazują, co należy rozumieć przez pozostawanie w dyspozycji, trzeba odwołać się do potocznego rozumienia tego zwrotu. Pozostawaniem w dyspozycji będzie możliwość wydawania pracownikowi wiążących poleceń w określonym przedziale czasu. Zatem zgodnie z zasadą dyspozycyjności należy przyjąć, że czas pracy pracownika rozpoczyna się od momentu stawienia się we wskazanym czasie oraz miejscu w gotowości psychicznej i fizycznej do świadczenia pracy, a kończy się z nadejściem pory ustalonej jako czas zakończenia pracy. Problematyka pracy w godzinach nadliczbowych wymaga również właściwego zrozumienia dwóch kluczowych pojęć związanych z czasem pracy, tj. normy czasu pracy i wymiaru czasu pracy.