Uchwała składu 7 sędziów SN z dnia 15 maja 2025 r., sygn. III CZP 22/24

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył wykładni art. 123 § 1 pkt 1 k.c. w zakresie skutków prawnych zawezwania do próby ugodowej dla biegu przedawnienia roszczenia. W orzecznictwie istniały rozbieżne stanowiska co do tego, czy sąd obowiązany jest każdorazowo dokonywać materialnej oceny motywacji wierzyciela składającego wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, czy też wystarczające jest ustalenie, że czynność ta formalnie zalicza się do kategorii czynności zdolnych do przerwania biegu przedawnienia. Problem ten wynikał z nadużywania instytucji zawezwania do próby ugodowej przez wierzycieli wyłącznie w celu wydłużenia terminu przedawnienia, bez rzeczywistego zamiaru dochodzenia roszczenia.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy rozstrzygnął problem przez przyjęcie stanowiska, że dla skuteczności przerwy biegu przedawnienia na podstawie art. 123 § 1 pkt 1 k.c. konieczna jest ocena rzeczywistego celu złożenia wniosku o zawezwanie do próby ugodowej. Sąd odrzucił koncepcję automatyzmu, zgodnie z którą każdy wniosek o zawezwanie do próby ugodowej bez względu na intencje wierzyciela przerywa bieg przedawnienia. W uzasadnieniu podkreślił, że przyjęcie zasady automatyzmu prowadziłoby do obejścia zakazu przedłużania terminów przedawnienia oraz podważania funkcji stabilizacyjnej instytucji przedawnienia. Sąd wskazał, że ocena rzeczywistego celu wniosku powinna być dokonywana w postępowaniu rozpoznawczym, gdyż sąd prowadzący postępowanie pojednawcze nie ma instrumentów do takiej oceny.