Wyrok NSA z dnia 28 grudnia 2023 r., sygn. I OSK 2082/22
Pomoc społeczna
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Marek Stojanowski Sędziowie: Sędzia NSA Marian Wolanin (spr.) Sędzia del. WSA Jakub Zieliński po rozpoznaniu w dniu 28 grudnia 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z 19 lipca 2022 r., sygn. akt IV SA/Wr 885/21 w sprawie ze skargi Z. Ż. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. z 23 sierpnia 2021 r., znak: SKO 4316/346/21 w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 19 lipca 2022 r., sygn. akt IV SA/Wr 885/21, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu (dalej: WSA, Sąd i Instancji), po rozpoznaniu skargi Z. Ż. (dalej: skarżący) na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w W. (dalej: SKO, organ II instancji, skarżący kasacyjnie) z 23 sierpnia 2021 r., znak: SKO 4316/346/21, w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, uchylił w całości zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu I instancji.
W uzasadnieniu ww. wyroku Sąd I instancji przyjął następujące okoliczności faktyczne i prawne. Decyzją z 2 sierpnia 2021 r. organ I instancji – powołując się na art. 17 ust. 1b i ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy z 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 390; dalej: uśr) – odmówił skarżącemu przyznania wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad matką T. Ż. z powodu braku możliwości ustalenia, kiedy wystąpiła niepełnosprawność osoby wymagającej opieki oraz z uwagi na fakt, że osoba ta pozostaje w związku z małżeńskim, zaś wobec jej małżonka nie wydano orzeczenia o znacznym stopniu niepełnosprawności. SKO utrzymało tę decyzję w mocy, jednak zanegowało przyjętą w tym orzeczeniu wykładnię art. 17 ust. 1b uśr wskazując, że z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 21 października 2014 r., sygn. akt K 38/13, data powstania niepełnosprawności nie może wykluczać przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Kolegium zgodziło się natomiast, że na podstawie art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a uśr świadczenie to nie może być przyznane wnioskodawcy, ponieważ jego wymagająca opieki matka pozostaje w związku z małżeńskim, zaś jej mąż nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, a jedynie orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności. Strona wniosła do WSA skargę na decyzję organu II instancji, uznając odmowę przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu opieki nad matką za niezasadną.
W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd I instancji stwierdził, że istota sporu sprowadza się w sprawie do oceny prawidłowości stanowiska organów administracji o odmowie przyznania skarżącemu świadczenia pielęgnacyjnego w związku z koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawną matką. W opinii tego Sądu, pogląd organów wykluczający w realiach rozpoznawanej sprawy prawo skarżącego do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego z uwagi na fakt, że małżonek osoby wymagającej opieki nie legitymuje się orzeczeniem o niepełnosprawności z stopniu znacznym nie jest właściwy, ponieważ w sprawie tej zaistniały okoliczności dające podstawę do odejścia od wykładni literalnej przepisu art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a uśr na rzecz wykładni systemowej i celowościowej. Zgodnie zaś z tą wykładnią, zdaniem WSA należy przyjąć, że w sytuacji, gdy ustawowo wskazany opiekun z przyczyn obiektywnych, niezależnych od niego nie jest w stanie sprawować opieki nad osobą jej wymagającą, obowiązek alimentacyjny (w tym zaś przypadku uprawnienie do świadczeń) może przejść na kolejną z uprawnionych osób, nawet wówczas gdy dotyczy to małżonka nielegitymującego się orzeczeniem o niepełnosprawności. Według WSA, takimi okolicznościami będzie między innymi podeszły wiek osoby zobowiązanej, który uniemożliwia już sprawowanie opieki nad osobą niepełnosprawną wymagająca pomocy, gdyż sam obowiązany takiej opieki wymaga. W rezultacie Sąd ten stwierdził, że w okolicznościach faktycznych sprawy wystąpiła sytuacja, gdy preferowany przez ustawodawcę opiekun z obiektywnych względów nie może realizować swoich obowiązków alimentacyjnych wobec żony z uwagi na swój bardzo podeszły wiek, stan zdrowia, a także konfliktowe relacje małżonków, spowodowane regularnym nadużywaniem alkoholu przez męża.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
