Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego dla opiekunów osób niepełnosprawnych - Wyrok NSA z dnia 22 lutego 2024 r., sygn. I OSK 288/23
Sprawowanie stałej i długotrwałej opieki nad osobą niepełnosprawną, która uniemożliwia podjęcie zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, stanowi przesłankę do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego zgodnie z ustawą o świadczeniach rodzinnych, przy czym zakres tej opieki musi być zgodny ze stanem zdrowia osoby niepełnosprawnej i jej orzeczeniem o niepełnosprawności.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jolanta Rudnicka Sędziowie: Sędzia NSA Piotr Niczyporuk (spr.) Sędzia del. WSA Anna Wesołowska po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej D. Z. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 27 września 2022 r., sygn. IV SA/Wr 224/22 w sprawie ze skargi D. Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Wałbrzychu z dnia 8 lutego 2022 r. nr SKO 4103/13/2022 w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję Prezydenta Miasta S. z 17 grudnia 2021 r. nr DŚRIA.4302.282.2021.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 27 września 2022 r., sygn. akt IV SA/Wr 224/22, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu oddalił skargę D. Z. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Wałbrzychu z 8 lutego 2022 r. nr SKO 4103/13/2022 w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego.
Wyrok ten zapadł w następującym stanie faktycznym i prawnym:
Zaskarżoną decyzją Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Wałbrzychu (dalej: Kolegium) utrzymało w mocy decyzję Prezydenta [...] (dalej: Prezydent) z 17 grudnia 2021 r. odmawiające D. Z. (dalej: Skarżący) prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną siostrą H. Z. (dalej: siostra).
Powołaną na wstępie decyzją Prezydent odmówił żądaniu strony, zgłoszonemu we wniosku z 4 listopada 2021 r. przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną siostrą. W uzasadnieniu organ wskazał, że ustalony w toku postępowania zakres sprawowanej opieki nie uniemożliwia stronie podjęcia zatrudnienia, poza tym niepełnosprawność osoby wymagającej opieki powstała po upływie terminów wskazanych w art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz. U. z 2020 r., poz. 111 ze zm., dalej "u.ś.r."). W tym zakresie organ wywiódł, że siostra (lat 60) legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności datowanym od 37 roku życia. Przy czym Skarżący przedstawił orzeczenie wskazujące na znaczny stopień niepełnosprawności mamy – Z. Z. (87 lat). W dniu 26 listopada 2021 r. przeprowadzono wywiad środowiskowy w wyniku, którego ustalono, że od 2017 r. Skarżący prowadzi wspólne gospodarstwo domowe z mamą i siostrą. Strona wyjaśniała, że opiekuje się obiema krewnymi, mamą z uwagi na podeszły wiek. Czynności wykonywane przez stronę w ramach sprawowanej opieki – zgodnie z ustaleniami wywiadu - obejmują: sprzątanie mieszkania, przygotowanie posiłków, pranie (pościel, bielizna, odzież siostry), mycie naczyń, towarzyszenie siostrze podczas wizyt lekarskich, urzędowych, zajmowanie się większymi zakupami. Siostra strony, pytana przez pracownika socjalnego o sprawowanie opieki, potwierdziła, że Skarżący pomaga w sprzątaniu, myciu naczyń, praniu i podawaniu obiadów. Organ zaznaczał, że Skarżący pobierał już świadczenie pielęgnacyjne w związku z opieką nad siostrą przyznane decyzją z 13 września 2019 r., która została uchylona orzeczeniem z 22 lipca 2021 r. Postępowanie w sprawie uchylenia decyzji przyznającej świadczenie toczyło się z inicjatywy Skarżącego, który oświadczył, że jest zmęczony i potrzebuje dłuższego wypoczynku. Oceniając zebrane w sprawie dowody Prezydent wskazał, że jak wynika z opinii pracownika socjalnego zakres czynności opiekuńczych wobec siostry, którymi obciążony jest Skarżący nie absorbuje go w taki sposób aby wykluczał podjęcie zatrudnienia. Niezależnie od tego podstawą odmowy ustalenia prawa do wnioskowanego świadczenia jest moment powstania niepełnosprawności u siostry Skarżącego.
Rozpoznając sprawę w trybie odwoławczym Kolegium wskazało, że w sprawie wystąpiły dwie z trzech wymaganych prawem przesłanek umożliwiających przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego - niepełnosprawność osoby wymagającej opieki oraz istnienie wskazanej w przepisie więzi pokrewieństwa. Nie wystąpiła natomiast przesłanka w postaci związku przyczynowego pomiędzy sprawowaniem przez Skarżącego opieki a rezygnacją z zatrudnienia. Zebrane w sprawie dowody - ustalenia wywiadu środowiskowego, opinia pracownika socjalnego - dowodzą, że Skarżący nie sprawuje stałej opieki nad siostrą, która z resztą takiej opieki nie wymaga. Siostra Skarżącego sama porusza się w obrębie mieszkania i poza nim, samodzielnie wykonuje wszystkie czynności związane z higieną osobistą, nie wymaga karmienia, samodzielnie robi podstawowe zakupy (nabiał, pieczywo, owoce, warzywa), co potwierdziła jej matka. Z pomocą mamy siostra Skarżącego przygotowuje obiady w postaci zup dla rodziny, sama też kontaktuje się telefonicznie z przychodnią w sprawie recept, gdy kończą się leki. Skarżący jest pomocny w czynnościach związanych z prowadzeniem gospodarstwa domowego, mieszka wraz z mamą i siostrą. Skarżący sprząta mieszkanie, robi zakupy, gotuje, pierze, zmywa naczynia, co sam potwierdził w oświadczeniu z 26 listopada 2021 r. W opinii Kolegium wskazany zakres czynności wykonywany jest w każdym gospodarstwie domowym i to z reguły przez osoby czynne zawodowo i wykonujące pracę w pełnym jej wymiarze. Nie kolidują one zatem z podjęciem jakiegokolwiek zatrudnienia. Organ podkreślał, że opieka, o której mowa w powołanym przepisie musi być stała lub długoterminowa, co oznacza, że winna być świadczona codziennie przez całą dobę. W tym zatem zakresie Kolegium podzieliło stanowisko wyrażone w orzeczeniu organu I instancji. Natomiast za błędny uznał pogląd wsparty na art. 17 ust. 1b u.ś.r.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
