Wyrok SN z dnia 27 kwietnia 2022 r., sygn. II CSKP 59/22
Zastrzeżenie kary umownej na wypadek niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania nie zwalnia dłużnika z obowiązku jej zapłaty nawet w razie wykazania, że wierzyciel nie poniósł szkody
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Władysław Pawlak (przewodniczący)
SSN Agnieszka Piotrowska (sprawozdawca)
SSN Marta Romańska
w sprawie z powództwa A. G. i K. G. - uczestników umowy konsorcjum o nazwie "K." zawartej w dniu 10 maja 2012 r. przeciwko Skarbowi Państwa - Państwowemu Gospodarstwu Leśnemu Lasy Państwowe Nadleśnictwo O. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 27 kwietnia 2022 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w (…) z dnia 26 marca 2019 r., sygn. akt I AGa (…),
1) oddala skargę kasacyjną,
2) zasądza od pozwanego na rzecz powodów jako stron umowy konsorcjum o nazwie Konsorcjum O. zawartej w dniu 10 maja 20212 r. koszty postępowania kasacyjnego w kwocie 2700 (dwa tysiące siedemset) zł.
Uzasadnienie
Powodowie A. G. oraz K. G. (strony umowy konsorcjum o nazwie Konsorcjum O. zawartej w dniu 10 maja 2012 r.) domagali się zasądzenia od pozwanego Skarbu Państwa - Państwowego Gospodarstwa Leśnego Lasów Państwowych Nadleśnictwa O. kwoty 100.000 zł z ustawowymi odsetkami od kwot cząstkowych wskazanych w pozwie z tytułu wynagrodzenia za opisane bliżej roboty saperskie i porządkowe na terenach leśnych należących do pozwanego wykonane na rzecz pozwanego na podstawie łączącej strony umowy. Pozwany wniósł o oddalenie powództwa, powołując się na zarzut potrącenia przysługującego powodom wynagrodzenia z karami umownymi naliczonymi przez pozwanego i obciążającymi powodów na podstawie umowy.
Wyrokiem z dnia 6 lutego 2018 r. Sąd Okręgowy w P. uwzględnił powództwo w całości. Ustalił, że w dniu 3 sierpnia 2012 r. powodowie jako członkowie utworzonego na podstawie umowy konsorcjum o nazwie Konsorcjum O. z dnia 10 maja 2012 r., zawarli z pozwanym bliżej opisaną w uzasadnieniu wyroku umowę, której przedmiotem było wykonanie rozpoznania i oczyszczenia saperskiego terenów, zniszczenie znalezionych przedmiotów i uporządkowanie terenu prac dla części zamówienia nr II w Nadleśnictwie O. w ramach zamówienia publicznego. W § 2 umowy powodowie jako wykonawcy zobowiązani zostali do wykonania przedmiotu umowy zgodnie z harmonogramem rzeczowym, stanowiącym załącznik nr 3 do umowy, który przewidywał, że powodowie rozpoczną prace w III kwartale 2012 r., tj. w dniu 1 lipca 2012 r. Do dnia 30 września 2012 r. powodowie mieli wykonać prace na obszarze 50 ha, zaś w IV kwartale 2012 r. na powierzchni 400 ha. W III kwartale 2013 r. (od dnia 1 lipca do dnia 30 września) powodowie zobowiązali się do wykonania prac na obszarze 250 ha, zaś w IV kwartale 2013 r. (od dnia 1 października do dnia 30 listopada) na powierzchni 200 ha. W § 13 umowy strony postanowiły, że pozwany jako zamawiający zapłaci powodom, w sposób bliżej w umowie opisany, wynagrodzenie brutto za wykonanie przedmiotu umowy w kwocie nieprzekraczającej 786.600,80 zł. na podstawie faktur częściowych wystawianych w oparciu o protokoły zdawczo-odbiorcze, stwierdzające stan zaawansowania prac oraz bliżej określone w umowie dokumenty. Strony ustaliły przesłanki odstąpienia od umowy oraz zastrzegły kary umowne, między innymi na wypadek opóźnienia w wykonaniu przez pozwanych przedmiotu umowy, określonego dla każdego kwartału, w wysokości 0,5% wartości brutto wynagrodzenia powodów wskazanego w harmonogramie, za każdy dzień opóźnienia, liczonego od wskazanego w harmonogramie terminu zakończenia prac. W sytuacji opóźnienia przekraczającego 30 dni znajdował zastosowanie § 22 ust. 2 umowy zgodnie z którym, w przypadku odstąpienia przez pozwanego od umowy w całości lub w części z przyczyn, za które odpowiada wykonawca oraz gdy opóźnienie w wykonaniu umowy przekracza 30 dni od dnia określonego w harmonogramie rzeczowym dla danego kwartału, wykonawca zapłaci karę umowną w wysokości 20% wartości brutto jego wynagrodzenia określonego w § 13 ust. 1 umowy. W § 22 ust.5 powodowie wyrazili zgodę na potrącenie kar umownych bezpośrednio przy zapłacie faktury VAT, wystawionej za realizację przedmiotu umowy.
Sąd Okręgowy poczynił następnie szczegółowe ustalenia dotyczące przebiegu realizacji umowy i współpracy stron, która początkowo układała się dobrze, zaś problemy powstały w toku 2013 roku. W lipcu 2013 r. pozwany stwierdził nienależyte wykonanie robót i wyznaczył powodom termin ponownego oczyszczenia terenu i uzupełnienia dokumentacji. Powodowie wykonywali podobne prace także w innych nadleśnictwach na podstawie stosownych umów zawartych z pozwanym. Ze względu na trudności z dotrzymaniem terminów wynikających z harmonogramu zatrudnili podwykonawców. Pismem z dnia 27 listopada 2013 r., a zatem na trzy dni przed upływem terminu końcowego prac zaplanowanych na IV kwartał 2013 r., powodowie zwrócili się do pozwanego z prośbą o przesunięcie terminu realizacji pozostałej do wykonania w tym kwartale części prac saperskich na II kwartał 2014 r., wskazując na trudności wynikające z działalności bobrów na tym terenie (podniesienie poziomu wód gruntowych), znaczne ilości przedmiotów ferromagnetycznych (odłamki, pozostałości po pociskach) oraz przedmiotów wybuchowych, co znacznie spowolniło prace saperskie oraz trudne warunki atmosferyczne w postaci ujemnych temperatur wpływających na właściwą pracę sprzętu elektronicznego. W dniu 20 grudnia 2013 r. powód A. G. wystawił pozwanemu fakturę VAT nr (…) na łączną kwotę 300.451,36 zł brutto za faktycznie zrealizowane roboty z terminem płatności w dniu 19 stycznia 2014 r., której pozwany nie zapłacił. Pismem z 16 stycznia 2014 r. pozwany poinformował powodów, że w związku z upływem terminu realizacji umowy na oczyszczanie saperskie oraz w związku z niezrealizowaniem całości prac nalicza karę umowną na podstawie § 22 ust.1 d i ust. 2 umowy w wysokości 20% wartości brutto wynagrodzenia, to jest w kwocie 357.320,16 zł. Pozwany wystawił stosowną notę księgową na tę kwotę, płatną do dnia 30 stycznia 2014 r. Pismem z dnia 24 stycznia 2014 r. pozwany w odpowiedzi na pismo powodów z 27 listopada 2013 r. zawiadomił ich, że nie wyraża zgody na przesunięcie terminu zakończenia prac. Pozwany oświadczył także, że z powodu niezrealizowania przez nich umówionych robót, na podstawie § 21 ust.1 pkt 1, 2 i 3 umowy oraz art. 635 k.c. odstępuje z dniem 24 stycznia 2014 r. od zawartej między stronami umowy w niewykonanej jeszcze części. W piśmie z dnia 4 lutego 2014 r. pozwany podtrzymał naliczoną karę oraz poinformował powodów, że zgodnie z § 22 ust. 5 umowy zaliczył na jej poczet należne powodom wynagrodzenie objęte fakturą nr (…) z dnia 20 grudnia 2013 r. Powodowie nie zaakceptowali stanowiska pozwanego, w piśmie z dnia 30 stycznia 2014 r. ponowili żądanie zapłaty tego wynagrodzenia, a następnie w piśmie z dnia 6 lutego 2014 r. złożyli oświadczenie o odstąpieniu od umowy na podstawie art. 491 § 2 w zw. z art. 491 § 1 k.c. wobec braku płatności należności wynikającej z faktury nr (…). W dniu 10 marca 2014 r. powód A. G. wystawił pozwanemu kolejną fakturę VAT nr (…) na łączną kwotę 69.094,94 zł brutto, płatną w dniu 9 kwietnia 2014 r. Pozwany wypłacił powodom w dniu 8 kwietnia 2014 r. kwotę 12.226,14 zł. z tej faktury, nie uregulował pozostałej kwoty zaliczając ją na poczet kary umownej. Sąd ustalił dalej, że powodowie oczyścili w 2012 r. 450 ha terenu, zaś w 2013 r. teren o powierzchni 304,49 ha terenu. Powodowie nie oczyścili terenu o powierzchni 145,51 ha, którym zajął się nowy wykonawca, wyłoniony w drodze kolejnego przetargu przeprowadzonego przez pozwanego.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
