Wyrok SN z dnia 26 kwietnia 2022 r., sygn. II CSKP 81/22
Przepis art. 371 k.c. wyraża zasadę, że w czasie trwania stosunku obligacyjnego dłużnik solidarny nie może swoim działaniem lub zaniechaniem pogorszyć sytuacji prawnej współdłużników. Chodzi o niepogarszanie sytuacji współdłużników zarówno wobec wierzyciela, jak i wobec pozostałych dłużników (w stosunkach regresowych między nimi). W piśmiennictwie wskazuje się, że w razie zawinionej przez jednego z dłużników solidarnych niemożliwości świadczenia, pozostali dłużnicy są zwolnieni z obowiązku świadczenia. Za spowodowaną szkodę odpowiedzialność wobec wierzyciela ponosi tylko dłużnik winny niemożliwości świadczenia. Nie przysługuje mu w tym zakresie roszczenie regresowe do pozostałych dłużników. Przykładowo, jeśli tylko niektórzy dłużnicy przyczynili się do niewykonania zobowiązania, konsekwencje tego rozkładają się w ramach regresu tylko między dłużników odpowiedzialnych za szkodę, według proporcji ustalonych w treści stosunku między dłużnikami, a w braku takiego ustalenia, stosownie do winy i stopnia przyczynienia się każdego z dłużników. Przy tym, konieczne jest rozpatrywanie treści art. 371 k.c. łącznie z art. 366 k.c. Celem art. 371 k.c. nie jest bowiem immunizowanie pozostałych dłużników od wszelkich niekorzystnych zmian treści zobowiązania, ale ich ochrona przed zwiększeniem zakresu solidarności.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jacek Grela (przewodniczący)
SSN Ewa Stefańska (sprawozdawca)
SSN Tomasz Szanciło
w sprawie z powództwa M. spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. przeciwko H. M. o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 26 kwietnia 2022 r., skarg kasacyjnych powoda i pozwanego od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 12 kwietnia 2019 r., sygn. akt I AGa […],
uchyla zaskarżony wyrok w całości i przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w […] do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 27 kwietnia 2018 r. Sąd Okręgowy w S. oddalił powództwo M. spółki z o.o. w S. przeciwko H. M. o zapłatę. W sprawie tej powódka domagała się zapłaty na jej rzecz kwoty 6 975 144,54 zł z odsetkami, tytułem dochodzonej od pozwanego jako jednego z solidarnie zobowiązanych konsorcjantów, pozostałej do zapłaty części kary umownej, należnej w związku z rozwiązaniem umowy. Powódka wyjaśniła, że kara umowna w pełnej wysokości wynosiła 11 470 459,11 zł, lecz już zaspokoiła się: co do kwoty 3 640 705,07 zł - z gwarancji ubezpieczeniowej, a co do kwoty 947 865,26 zł - w wyniku potrącenia z wierzytelnościami przysługującymi wobec niej konsorcjantom. Pozwany wnosił o oddalenie powództwa, kwestionując skuteczności odstąpienia od umowy przez powódkę, a w konsekwencji możliwość naliczenia dochodzonej w niniejszym postępowaniu kary umownej. Ponadto podniósł zarzut miarkowania kary jako rażąco wygórowanej oraz twierdził, że powódka nadużyła prawa podmiotowego (art. 5 k.c.) dochodząc od jej zapłaty od konsorcjanta, który nie przystąpił do realizacji powierzonego mu zakresu robót z przyczyn całkowicie od niego niezależnych i nie otrzymał żadnego wynagrodzenia z tytułu umowy.
Sąd I instancji ustalił, że M. spółka z o.o. w S. ogłosiła przetarg nieograniczony na udzielenie zamówienia publicznego pn. „R.”- Kontrakt na wykonanie robót z projektowaniem zgodnie z procedurami FIDIC”. Realizacja tego projektu miała być dofinasowana ze środków z funduszu spójności UE w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko 2007-2013, na podstawie umowy zawartej z powódką jako beneficjentem przez Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Przed ogłoszeniem tego przetargu powódka korzystała z usług E. spółki z o.o., powiązanej z E. spółką z o.o. w ten sposób, że pierwsza z nich zajmowała się tworzeniem koncepcji i pracami projektowymi, a druga trudniła się wykonawstwem. W dniu 9 listopada obie te spółki oraz H. M. zawarli umowę konsorcjum w celu wspólnego ubiegania się o udzielenie zamówienia publicznego przez powódkę w ramach ogłoszonego przez nią przetargu. Konsorcjanci mieli złożyć wspólną ofertę na realizację tego zamówienia i wspólnie je wykonać. Liderem konsorcjum została E. spółka z o.o., której pozostali konsorcjanci udzielili nieodwołalnego pełnomocnictwa do ich reprezentowania, w szczególności poprzez zawarcie z zamawiającym umowy o realizację zamówienia publicznego, składanie oświadczeń w zakresie zmiany i rozwiązania tej umowy, wystawianie faktur i przyjmowanie płatności. Sprawy konsorcjum miał prowadzić jego lider, natomiast partnerzy konsorcjum nie mogli bez jego uprzedniej zgody prowadzić jakichkolwiek rokowań, negocjacji ani dokonywać uzgodnień z zamawiającym.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
