Wyrok SN z dnia 20 maja 2022 r., sygn. II CSKP 419/22
Ogólne przesłanki bezpodstawnego wzbogacenia należy rozumieć specyficznie w przypadku nienależnego świadczenia, Sam fakt spełnienia nienależnego świadczenia uzasadnia roszczenie kondykcyjne, W takim przypadku nie zachodzi potrzeba badania, czy i w jakim zakresie spełnione świadczenie wzbogaciło osobę, która to świadczenie otrzymała oraz czy majątek spełniającego świadczenie uległ zmniejszeniu. Uzyskanie nienależnego świadczenia wypełnia bowiem przesłankę powstania wzbogacenia, a spełnienie tego świadczenia przesłankę zubożenia.
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Karol Weitz (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Agnieszka Piotrowska
SSN Krzysztof Strzelczyk
w sprawie z powództwa M. B. przeciwko […] Bank S.A. w W. o zapłatę, na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 20 maja 2022 r., na skutek skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Apelacyjnego w […] z dnia 29 stycznia 2020 r., sygn. akt I ACa […],
1. oddala skargę kasacyjną
2. zasądza od strony pozwanej na rzecz powoda kwotę 2700 zł (dwa tysiące siedemset złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego
Uzasadnienie
Pozwem z dnia 26 maja 2017 r. M. B. wniósł o zasądzenie na swoją rzecz od […] Bank Spółki Akcyjnej z siedzibą w W. kwoty 100 073/72 zł wraz z ustawowymi odsetkami za opóźnienie liczonymi od dnia doręczenia pozwu do dnia zapłaty. Dochodzona przez powoda kwota obejmowała zwrot nienależnego świadczenia, stanowiącego równowartość bezpodstawnie pobranych od powoda przez pozwany bank rat w oparciu o zawarte w umowie kredytu niedozwolone postanowienia umowne. Nienależne świadczenie w ocenie powoda polegało na tym, że bank pobierał od niego zawyżone raty spłaty kredytu. Kredyt choć udzielony i spłacany w złotych, był na podstawie zastrzeżenia umownego, o którym mowa w art. 358 § 2 k.c. waloryzowany kursem franka szwajcarskiego, ustalanym jednostronnie przez bank Powód wskazał, że zastrzeżenie umowne, dotyczące waloryzacji, zostało uznane za niedozwolone postanowienie umowne. Tym samym, ponieważ klauzule waloryzacyjne zastrzeżone w umowie miały niedozwolony charakter i nie mogły wiązać powoda nie mogły również stanowić tytułu prawnego świadczeń na rzecz banku i w konsekwencji świadczenia spełnione na rzecz banku przez powoda w zakresie, w którym wysokość świadczeń wynikała z tych niedozwolonych postanowień umownych, powinny zostać zwrócone jako świadczenia spełnione bez podstawy prawnej. Powód podniósł, że zawierając z bankiem umowę o kredyt hipoteczny występował jako konsument, a przedmiotowa umowa zawarta została z zastosowaniem wzorca umownego przygotowanego przez bank bez możliwości negocjacji jego postanowień. Zarzucił ponadto, że klauzule waloryzacyjne sformułowane w postanowieniach umownych nie należą do określonych w art. 69 ustawy z 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (tekst jedn. Dz. U. z 2021 r. poz. 2439 ze zm.) essentialia negoti umowy kredytu. Według powoda zastosowane przez bank postanowienia umowne dotyczące waloryzacji rażąco naruszają jego interes i są sprzeczne z dobrymi obyczajami. Konsekwencją niedozwolonego charakteru postanowień umownych jest z kolei to, że umowa kredytowa jest umową w walucie polskiej bez waloryzacji do waluty obcej. Skutkiem uznania klauzuli za niedozwoloną jest wyłączenie takiego postanowienia z umowy kredytowej, przy czym umowa funkcjonuje w pozostałym zakresie, natomiast postanowienia niedozwolone nie zostają zastąpione innymi normami. Brak mocy wiążącej następuje ex lege już z chwilą zawarcia umowy i nie wymaga stwierdzenia niedozwolonego charakteru klauzuli przed odpowiednim organem. W okresie od zawarcia umowy kredytowej bank realizował ją w stosunku do powoda stosując niedozwolone klauzule waloryzacyjne, na podstawie których pobierał od powoda raty spłaty kredytu w zawyżonej wysokości, będącej wynikiem zarówno niedozwolonej waloryzacji pozostałego do spłaty długu, jak i samych rat. Mając na uwadze to, że stosowanie waloryzacji walutowej było nieuprawnione, pobrana przez bank nadwyżka ponad kwoty należne obliczone bez zastosowania waloryzacji na podstawie klauzul niedozwolonych stanowi nienależne świadczenie w rozumieniu art. 410 § 2 k.c.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
