Czy można wysłać na wstępne badania profilaktyczne osobę przebywającą na zwolnieniu lekarskim

PROBLEM

RADA

UZASADNIENIE

Profilaktyczne badania okresowe oraz kontrolne są przeprowadzane w miarę możliwości w godzinach pracy (art. 229 § 3 Kodeksu pracy). Trudno natomiast przeprowadzić w godzinach pracy badania wstępne kandydatów, którzy mają dopiero rozpocząć tę pracę. Nie można natomiast zostać dopuszczonym do pracy, jeżeli nie posiada się zaświadczenia o zdolności do pracy. Zatem konieczne jest skierowanie pracownika na wstępne badanie lekarskie przed rozpoczęciem zatrudnienia.

Przepisy nakładające obowiązek przeprowadzenia wstępnych badań profilaktycznych nie zawierają bezpośredniej regulacji, z której wynika możliwość lub brak możliwości realizacji wstępnych badań medycyny pracy w trakcie zwolnienia lekarskiego. Należy jednak mieć na względzie ryzyko, jakie niesie ze sobą decyzja o wykonaniu takich badań w trakcie zwolnienia lekarskiego, czyli w momencie, gdy inny lekarz uznał schorzenie pracownika za uniemożliwiające mu świadczenie pracy.

Zwolnienie lekarskie a badanie profilaktyczne. Przede wszystkim należy uwzględnić wpływ dolegliwości będących podstawą zwolnienia lekarskiego osoby skierowanej na wstępne badanie medycyny pracy na wynik takiego badania profilaktycznego. Uwzględniając fakt, że orzeczenie o zdolności do pracy jest wydawane na podstawie analizy stanu zdrowia osoby kierowanej na badania w dniu, w którym badanie jest przeprowadzane, należy liczyć się z tym, że lekarz nie będzie mógł orzec, iż osoba ta jest zdolna do wykonywania pracy. Zatem optymalnym postępowaniem będzie realizacja wstępnych badań profilaktycznych w okresie pełnej dyspozycji zdrowotnej pracownika, czyli poza okresem czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby potwierdzonej zwolnieniem lekarskim.

PRZYKŁAD

Pracodawca skierował kandydata do pracy na badania profilaktyczne, mimo że osoba ta przebywała na zwolnieniu lekarskim z powodu anginy. Kandydat do pracy ma być zatrudniony na stanowisku robotniczym, w ramach wykonywania prac szczególnie niebezpiecznych, w zmianowej organizacji czasu pracy. Kandydat uznał, że czuje się dobrze, i stawił się u lekarza medycyny pracy w wyznaczonym terminie. W trakcie konsultacji z lekarzem zostały przeprowadzone także badania, które wykazały istotne zaburzenia w zakresie morfologii krwi oraz ciśnienia osoby badanej. W związku z tym lekarz medycyny pracy uznał, że osoba przyjmowana do pracy nie jest zdolna do pracy w dniu badania, i wystawił orzeczenie stwierdzające istnienie przeciwwskazań do pracy w warunkach opisanych w skierowaniu na badania w zakresie pracy w porze nocnej oraz przy wykonywaniu ręcznych prac transportowych. Osoba przyjmowana do pracy odwołała się od orzeczenia lekarskiego do wojewódzkiego ośrodka medycyny pracy. W ramach postępowania odwoławczego przeprowadzono ponowne badania, tym razem po zakończeniu choroby pracownika i zaprzestaniu przyjmowania leków związanych z wcześniejszymi dolegliwościami. Wyniki badań pozwoliły na wydanie orzeczenia stwierdzającego zdolność pracownika do pracy w warunkach opisanych przez pracodawcę w skierowaniu na badania, bez ograniczeń dotyczących zakazu pracy w porze nocnej oraz przy pracach transportowych. Jednak konieczność przeprowadzenia postępowania odwoławczego zdecydowanie wydłużyła procedurę zatrudnienia pracownika.

Niewłaściwe korzystanie ze zwolnienia lekarskiego. Należy wziąć pod uwagę, że celem zwolnienia lekarskiego jest poddanie się przez pracownika leczeniu i powrót do zdrowia. Zatem osoba w trakcie takiego zwolnienia nie może wykonywać czynności, które pozostają w sprzeczności z jego celem. Za takie działania niezgodne z celem zwolnienia lekarskiego można uznać m.in. udanie się na wstępne badania lekarskie, w szczególności jeśli taka wizyta ma służyć stwierdzeniu o zdolności do wykonywania pracy u innego pracodawcy. Nie są to bowiem badania prowadzone w ramach zaleceń niezbędnych do wykonania w celu powrotu do zdrowia i pracy.

Co więcej, jeśli kandydat do pracy jest jeszcze w trakcie zatrudnienia u poprzedniego pracodawcy, to takie zachowanie pracownika (niewłaściwe korzystanie ze zwolnienia lekarskiego) może być potraktowane przez dotychczasowego zatrudniającego jako ciężkie naruszenie obowiązków pracowniczych, a w konsekwencji może stać się podstawą do zwolnienia dyscyplinarnego, którego można dokonać nawet w trakcie trwającego okresu wypowiedzenia. Zatem kandydat do pracy ryzykuje zmianą trybu rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy i adnotacją o zwolnieniu dyscyplinarnym w świadectwie pracy.

Wykonanie badania w trakcie zwolnienia a prawo do zasiłku chorobowego. Należy również zaznaczyć, że przepisy zasiłkowe ustanawiają sankcję w postaci utraty prawa do zasiłku chorobowego w przypadku wykorzystywania zwolnienia od pracy w sposób sprzeczny z jego przeznaczeniem. Wówczas następuje utrata prawa do zasiłku za cały okres zwolnienia (art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa).

WAŻNE

Osoba wykorzystująca zwolnienie lekarskie w sposób niezgodny z jego celem traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia.

Zatem zalecanym postępowaniem jest niekierowanie osób ubiegających się o pracę na wstępne badania profilaktyczne w okresie czasowej niezdolności do pracy z powodu choroby. Należy bowiem mieć na względzie, że niedyspozycja zdrowotna może znacząco wpłynąć na ocenę przez lekarza braku lub istnienia przeciwwskazań do pracy na danym stanowisku, a także narazić kandydata do pracy na utratę zasiłku i zmianę trybu rozwiązania dotychczasowego stosunku pracy.

PODSTAWA PRAWNA:

• art. 229 § 3 ustawy z 26 czerwca 1974 r. - Kodeks pracy - j.t. Dz.U. z 2020 r. poz. 1320; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 655

• art. 17 ustawy z 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa - j.t. Dz.U. z 2021 r. poz. 1133; ost.zm. Dz.U. z 2022 r. poz. 665

Sebastian Kryczka

ekspert z zakresu prawa pracy, prawnik, były pracownik Państwowej Inspekcji Pracy, od kilkunastu lat specjalizuje się w problematyce prawa pracy oraz zagadnieniach kontroli i nadzoru nad przestrzeganiem prawa pracy, autor wielu komentarzy, artykułów i porad z zakresu prawa pracy, bezpieczeństwa i higieny pracy oraz ochrony danych osobowych

Treści dostępne dla abonentów IFK Platformy Księgowych i Kadrowych

Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych

• Codzienne aktualności prawne
• Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
• Bogatą bibliotekę materiałów wideo
• Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty

Zamów teraz Masz już konto? Zaloguj się