Wyrok NSA z dnia 25 września 2008 r., sygn. I FSK 1020/07
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie:- Przewodniczący Sędzia NSA Juliusz Antosik, Sędzia NSA Sylwester Marciniak (sprawozdawca), Sędzia WSA del. Jerzy Płusa, Protokolant Iwona Wtulich, po rozpoznaniu w dniu 25 września 2008 r. na rozprawie w Izbie Finansowej skargi kasacyjnej Dyrektora Izby Skarbowej w W. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 20 marca 2007 r. sygn. akt I SA/Wr 1625/06 w sprawie ze skargi E.S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej w W. z dnia 12 września 2006 r. nr [...] w przedmiocie podatku od towarów i usług za III kwartał 2005 r. 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od Dyrektora Izby Skarbowej w W. na rzecz E.S. kwotę 300 zł /słownie: trzysta złotych/ tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego
Uzasadnienie
1. Zaskarżonym wyrokiem z dnia 20 marca 2007 r., sygn. akt I SA/Wr 1625/06, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu, po rozpoznaniu skargi E. S. na decyzję Dyrektora Izby Skarbowej we W. z dnia 12 września 2006 r., w przedmiocie podatku od towarów i usług za III kwartał 2005 r., uchylił zaskarżoną decyzję, wstrzymał jej wykonanie oraz zasądził na rzecz strony zwrot kosztów postępowania sądowego.
2. W uzasadnieniu zaskarżonego wyroku Sąd I instancji wskazał, że istota sporu w sprawie sprowadzała się do tego, czy na gruncie obowiązujących przepisów regulujących opodatkowanie podatkiem od towarów i usług skarżąca miała prawo do odliczenia podatku VAT naliczonego, wynikającego z faktury wystawionej przez podmiot niezarejestrowany jako podatnik podatku VAT. Podkreślono, iż nie było między stronami sporu co do ustalonych okoliczności faktycznych - organy nie kwestionowały wykonania na rzecz skarżącej usług udokumentowanych fakturami wystawionymi przez podmioty niezarejestrowane, zaś skarżąca nie polemizowała z ustaleniami organów co do faktu braku rejestracji wystawców faktur jako czynnych podatników VAT. Odwołując się do prawa wspólnotowego, a zwłaszcza zasady pierwszeństwa i bezpośredniego skutku przepisów wspólnotowych Sąd I instancji doszedł do przekonania, iż przywołane przez organy podatkowe w podstawie zaskarżonego rozstrzygnięcia normy prawa krajowego tj. art. 88 ust.3a pkt 1 lit. a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. Nr 54, poz. 545 ze zm.) są niezgodne z zasadami i normami prawa wspólnotowego zawartymi w I i VI Dyrektywie, a w szczególności art. 17 VI Dyrektywy, co uzasadnia odmowę ich zastosowania. W zapadłym na gruncie VI Dyrektywy orzecznictwie utrwalił się pogląd, iż art. 17 określa precyzyjnie warunki powstania i zakres prawa do odliczenia nie pozostawiając państwom członkowskim żadnego marginesu dowolności w zakresie jego wprowadzania w życie, (wyrok ETS C-33/03 z dnia 10 marca 2005 r.). Z treści tego przepisu bezsprzecznie wynika, iż koniecznym do realizacji prawa do odliczenia jest jedynie związek zakupów z działalnością gospodarczą. Żaden z przepisów VI Dyrektywy nie uzależnia prawa do odliczenia od wymogu formalnego jakim jest rejestracja w charakterze podatnika podatku VAT. Sąd I instancji podkreślił też, iż definicje podatnika, zarówno ta zawarta w VI Dyrektywie jak i polskiej ustawie o podatku od towarów i usług, potwierdzają, iż pojęcie podatnika jest kategorią obiektywną - w tym sensie, iż status ten nie jest uzależniony od faktu dokonania rejestracji (zgłoszenia rozpoczęcia działalności - takim bowiem pojęciem posługuje się VI Dyrektywa w art. 22). Podobnie wypowiada się Europejski Trybunał Sprawiedliwości (wyrok ETS z dnia 4 lutego 1990 r. w sprawie C-186/08 W. M. van Tiem przeciwko Staatssecretaris van Financien). Przepisy VI Dyrektywy nie stanową w ogóle o rejestracji w transakcjach "krajowych", posługując się w art. 22 pojęciem obowiązku zgłoszenia rozpoczęcia, zawieszenia zmiany lub zaprzestania działalności jako podatnik. Z przepisu tego nie sposób wyprowadzić wniosku, iż niedopełnienie wskazanego obowiązku powoduje utratę statusu podatnika, co łączy się ograniczeniem prawa do odliczenia podatku czy też brakiem podstaw do jego zapłaty w sytuacji podejmowania działań, o których mowa w art. 2 w warunkach opisanych w art. 4 (2) VI Dyrektywy. Trybunał w swoich orzeczeniach podkreślał również, iż dla oceny czy dana transakcja dokonana została w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez podatnika nie ma znaczenia fakt, czy został od niej faktycznie odprowadzony podatek, istotnym jest to, czy można określić go mianem należnego z tytułu danej czynności, czy organ podatkowy jest uprawniony do domagania się jego zapłaty. "Kwestia czy podatek VAT należny od wcześniejszych lub późniejszych transakcji sprzedaży danych towarów został zapłacony do budżetu państwa nie ma wpływu na prawo do jego odliczenia." (wyrok ETS z dnia 12 stycznia 2006 r. w sprawach połączonych C- 354/03, C-355/03 i C-484/03: Optigen Ltd, Fulcrum Electronics Ltd, Bond Haus Systems Ltd przeciwko Comissioners of Customs & Excise). Tym samym ograniczenie prawa do odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturze wystawionej przez podmiot niezarejestrowany nie znajduje uzasadnienia w przepisach prawa wspólnotowego, a skoro tak, to zasadnym jest odmówienie zastosowania przepisu prawa krajowego zawierającego takie ograniczenie tj. art. 88 ust. 3a pkt 1 lit. a ustawy o podatku od towarów i usług. Stąd też organy podatkowe naruszyły w niniejszej sprawie prawo wywodząc o braku uprawnienia skarżącej do odliczenia podatku naliczonego zawartego w fakturach wystawionych przez kontrahentów niezarejestrowanych jako podatnicy VAT z samego faktu braku tej rejestracji. Prawo skarżącej do odliczenia zależało bowiem od stwierdzenia przez organy podatkowe, czy jej kontrahenci faktycznie wykonali czynności podlegające opodatkowaniu i byli podatnikami w rozumieniu art. 15 ustawy VAT. Organy podatkowe nie kwestionowały natomiast wykonania zafakturowanych usług na rzecz skarżącej. Na prawo to nie będzie miała wpływu okoliczność, czy wystawca faktury rzeczywiście uiścił podatek. Skoro podatek wynikający z faktury był w świetle powołanych przepisów należny i wymagalny, to zadaniem Państwa jest stworzenie i stosowanie takich środków, które umożliwią jego wyegzekwowanie. Sąd I instancji zauważył też, że wystawcy zakwestionowanych faktur zostali zgodnie z art. 9 ustawy o podatku od towarów i usług (Dz.U.z 1993, Nr 11 poz.50 ze zm.) zarejestrowani jako podatnicy VAT. Pozbawił ich statusu podatników zarejestrowanych przepis przejściowy "nowej" ustawy o podatku od towarów i usług tj. art. 157 ust. 2, którego treść wskazuje na brak ciągłości podmiotowo-prawnej na gruncie podatku od towarów i usług w odniesieniu do niektórych kategorii podatników. Odnosząc się do powołanego przez organ wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 kwietnia 2004 r., sygn. akt K 24/03, gdzie stwierdzono, że mechanizm podatku od towarów i usług zakłada, że podstawą odliczenia może być tylko ta kwota, która została uiszczona organowi podatkowemu, gdyż w przeciwnym razie mogłoby dojść do odliczenia podatku od transakcji faktycznie nieistniejącej lub nawet gdy nie istnieje podmiot, który winien być tym podatkiem obciążony, Wojewódzki Sąd Administracyjny wskazał, iż wyrok ten zapadł w stanie prawnym obowiązującym przed 1 maja 2005 r., a zatem nie znajduje zastosowania w przedmiotowej sprawie.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
