Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jedynie tym osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny wobec osoby niepełnosprawnej, zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach rodzinnych. Fakt sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny nie stanowi wystarczającej podstawy do przyznania prawa do tego świadczenia, jeśli opiekun nie jest zobowiązany do alimentacji.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje wyłącznie osobom obciążonym obowiązkiem alimentacyjnym wobec osoby niepełnosprawnej, zgodnie z przepisami ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (NSA 2024).

Z art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie wynika, aby przeszkodą do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego była okoliczność istnienia, oprócz wnioskodawcy, rodzeństwa należącego do pierwszej grupy zobowiązanych alimentacyjnie i uprawnionych do złożenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje tylko tym opiekunom osoby niepełnosprawnej, na których spoczywa obowiązek alimentacyjny, co wyklucza rodziny zastępcze niespokrewnione, które nie mają obowiązku alimentacyjnego.

Warunkiem przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobie innej niż współmałżonek, w przypadku gdy osoba wymagająca opieki pozostaje w związku małżeńskim, jest legitymowanie się przez współmałżonka orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych). Teza od Redakcji

Dla przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego istotne jest istnienie bezpośredniego i ścisłego związku pomiędzy rezygnacją z zatrudnienia a sprawowaniem opieki nad osobą niepełnosprawną. Opieka ta powinna być codzienna oraz wymagająca ciągłej gotowości niesienia pomocy, nawet jeśli część wykonywanych czynności mieści się w zakresie zwykłych czynności dnia codziennego.

Warunkiem przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobom spokrewnionym w drugim stopniu z osobą wymagającą opieki jest, aby osoby spokrewnione w pierwszym stopniu (w tym rodzice) legitymowały się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności lub były niezdolne do sprawowania opieki z innych prawnych przyczyn.

Wykładnia art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) ustawy o świadczeniach rodzinnych powinna umożliwiać osobie sprawującej opiekę nad niepełnosprawnym i posiadającej ustalone prawo do emerytury dokonanie wyboru między emeryturą a świadczeniem pielęgnacyjnym przez zawieszenie pobierania emerytury.

Dla uzyskania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego kluczowe jest wykazanie, że zakres opieki nad osobą niepełnosprawną obiektywnie uniemożliwia podjęcie zatrudnienia, a brak zatrudnienia jest bezpośrednio spowodowany koniecznością sprawowania tej opieki, niezależnie od wcześniejszych przyczyn braku zatrudnienia.

Osoba spokrewniona w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, która nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności i nie została zwolniona z obowiązku alimentacyjnego, nie może zostać pominięta w pierwszeństwie do ubiegania się o świadczenie pielęgnacyjne na rzecz dalszych krewnych, takich jak wnuczka, sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną.

Dla skutecznego wniesienia skargi kasacyjnej konieczne jest precyzyjne wskazanie naruszenia przepisów procedury sądowoadministracyjnej oraz prawidłowe sformułowanie zarzutów dotyczących błędnej wykładni lub niewłaściwego zastosowania przepisów prawa materialnego.

Przesłanka negatywna przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, określona w art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych, nadal obowiązuje, co uniemożliwia równoczesne pobieranie renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy oraz świadczenia pielęgnacyjnego; osoba uprawniona musi dokonać wyboru jednego z tych świadczeń.

Organ administracyjny jest zobowiązany na podstawie art. 79a k.p.a. do wskazania stronie przesłanek, których niespełnienie uniemożliwia wydanie decyzji zgodnej z żądaniem strony. Działanie to obejmuje także konieczność informowania o wymaganych dokumentach potwierdzających zaprzestanie prowadzenia gospodarstwa rolnego przez rolnika. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie niepodejmującej zatrudnienia lub rezygnującej z niego w związku z koniecznością stałej opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, a zakresem opieki objęte są również codzienne czynności życiowe oraz gotowość do niesienia pomocy.

Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego zależy od rzeczywistego braku zatrudnienia spowodowanego rezygnacją lub niepodejmowaniem pracy zarobkowej, co wymaga szczegółowego ustalenia, czy zakres opieki nad osobą niepełnosprawną wyklucza możliwość podjęcia stałego zatrudnienia (art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych).