Podstawa wymiaru składek ZUS. Praktyczne rozliczenia

Wstęp

Ustalenie prawidłowej, comiesięcznej podstawy wymiaru składek za osoby zgłaszane do ubezpieczeń jest jednym z podstawowych obowiązków płatników składek. Praktyka wskazuje, że zagadnienia związane z prawidłowym oskładkowaniem przychodów sprawiają płatnikom liczne trudności. Ustalając możliwość zastosowania zwolnienia przychodu ze składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne, płatnicy powinni przeanalizować warunki uprawniające do ulgi w ich opłacaniu. W szczególny sposób ustala się także wartość pieniężną świadczeń w naturze, która w wielu przypadkach stanowi podstawę wymiaru składek ZUS.

Odrębnym zagadnieniem jest sposób ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą. Nie zawsze bowiem można podstawę wymiaru pomniejszyć chociażby z powodu absencji chorobowej przedsiębiorcy. W przypadku przedsiębiorców problem też stanowi ustalenie prawidłowej podstawy wymiaru składki zdrowotnej zarówno miesięcznej, jak i rocznej. Od dwóch lat jest ona bowiem uzależniona od formy opodatkowania.

W przypadku funduszy pozaubezpieczeniowych (czyli w odniesieniu do Funduszu Pracy, Funduszu Solidarnościowego i Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych) warto znać zasady stosowania ulg w tym zakresie. Zdarzają się bowiem sytuacje, gdy składki na te fundusze nie są wymagane albo płatnicy składek nie mają obowiązku ich finansowania.

Ostatnim funduszem pozaubezpieczeniowym jest pracowniczy plan kapitałowy (PPK). W tym przypadku pracodawcy będący podmiotami zatrudniającymi mają obowiązek ustalenia podstawy wymiaru i wyliczenia składki do PPK. Uchybienie przez podmiot zatrudniający m.in. obowiązkowi dokonywania wpłat do PPK w terminie jest zagrożone karą grzywny w wysokości od 1000 zł do 1 000 000 zł.

Rozdział I

Ustalanie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w zależności od tytułu ubezpieczenia

Na płatniku składek spoczywa obowiązek ustalenia zarówno tytułu do ubezpieczeń społecznych, jak i schematu podlegania ubezpieczeniom (czyli rodzajów ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego, którym w danym okresie podlega osoba ubezpieczona – zarówno obowiązkowo, jak i na zasadzie dobrowolności), jak również ustalenia prawidłowej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia oraz na fundusze pozaubezpieczeniowe, z uwzględnieniem wszelkich szczegółowych regulacji w tym zakresie oraz z zastosowaniem przewidzianych prawem ulg i wyłączeń. W zależności od tytułu podlegania ubezpieczeniom podstawę wymiaru składek stanowią m.in.: