Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie faktycznie sprawującej opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, niezależnie od możliwości innych dzieci do podjęcia tej opieki, o ile opieka ta uniemożliwia podjęcie zatrudnienia. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne powinno być przyznawane wtedy, gdy opieka nad osobą niepełnosprawną uniemożliwia podjęcie jakiejkolwiek pracy zarobkowej; samo posiadanie rodzeństwa nie wyklucza możliwości uzyskania tego świadczenia, o ile wnioskodawca spełnia wszystkie ustawowe przesłanki. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne może być przyznane tylko wtedy, gdy wnioskodawca nie posiada prawa do konkurencyjnego świadczenia na ten sam okres, co oznacza, że muszą być spełnione wszystkie materialnoprawne przesłanki przed wydaniem decyzji przyznającej nowe świadczenie. Teza od Redakcji

Warunkiem przyznania świadczenia pielęgnacyjnego osobom, na których spoczywa obowiązek alimentacyjny względem niepełnosprawnej osoby wymagającej opieki, jest legitymowanie się przez osoby zobowiązane do alimentacji w pierwszej kolejności (rodziców, dzieci, małżonka) orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności (NSA, sygn. akt I OPS 2/22).

Świadczenie pielęgnacyjne może być przyznane dopiero od miesiąca następującego po ostatnim miesiącu, w którym przysługiwało konkurencyjne świadczenie, takie jak specjalny zasiłek opiekuńczy.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje, gdy brak aktywności zawodowej wnioskodawcy jest bezpośrednio i ściśle spowodowany koniecznością sprawowania opieki, a wymiar tej opieki obiektywnie wymusza rezygnację z pracy lub wyklucza jej podjęcie.

Dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego konieczny jest bezpośredni związek przyczynowo-skutkowy, w którym to konieczność stałego sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną wyklucza możliwość podjęcia lub kontynuowania zatrudnienia przez opiekuna.

Do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego wymagana jest rezygnacja z prowadzenia działalności gospodarczej, w tym gospodarstwa rolnego, spowodowana koniecznością stałej opieki nad osobą niepełnosprawną, a nie jedynie formalne oświadczenie o takim zaprzestaniu. Teza od Redakcji

Przy ocenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nie można odmówić jego przyznania osobie faktycznie sprawującej opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny wyłącznie z powodu istnienia innych uprawnionych do opieki członków rodziny, jeśli to właśnie ona zrezygnowała z pracy w celu jej sprawowania. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie, która ze względu na konieczność sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, rezygnuje z zatrudnienia, niezależnie od istnienia innych członków rodziny mogących potencjalnie uczestniczyć w sprawowaniu tej opieki. Teza od Redakcji

Osoba sprawująca opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny może być uprawniona do świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli zakres czynności opiekuńczych wypełnia ustawowe kryteria opieki koniecznej, stałej i długotrwałej, wykluczającej możliwość podjęcia zatrudnienia. Czynności dnia codziennego mogą być uznane za część opieki, jeśli są związane z bezpośrednią pomocą niepełnosprawnemu.

Osoba spokrewniona w drugim stopniu z osobą niepełnosprawną nie może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, jeśli rodzic osoby niepełnosprawnej, będący żyjącym, nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego nie może być uzależnione od potencjalnej możliwości współudziału w opiece ze strony innych zobowiązanych członków rodziny. Jeżeli wnioskujący o świadczenie wypełnia przesłanki ustawowe, decyzja w tym zakresie pozostaje w jego gestii, a organ administracji publicznej nie jest uprawniony do narzucania innych form realizacji obowiązku alimentacyjnego.

Do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego wystarczy, że jedna z osób objętych obowiązkiem alimentacyjnym realnie sprawuje opiekę nad osobą niepełnosprawną i z tego powodu rezygnuje z zatrudnienia lub nie podejmuje pracy. Brak jest potrzeby wykazywania, że inne osoby zobowiązane alimentacyjnie są niezdolne do realizowania ciążących na nich obowiązków.

Gdy osoba wnioskująca o świadczenie pielęgnacyjne na opiekę nad osobą niepełnosprawną spełnia ustawowe przesłanki, to fakt istnienia innych osób zobowiązanych do alimentacji nie stanowi przesłanki negatywnej do odmowy przyznania świadczenia. Decyzja o formie realizacji obowiązku alimentacyjnego należy do wnioskodawcy, a nie do organów administracyjnych czy sądów.

Organ administracyjny jest zobowiązany do należytego i wyczerpującego informowania strony o wszelkich okolicznościach faktycznych i prawnych mogących mieć wpływ na ustalenie jej praw i obowiązków, w tym o konieczności zawieszenia pobierania emerytury w celu uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego (art. 9 kpa oraz art. 79a § 1 kpa).

Osoba uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy nie może równocześnie pobierać świadczenia pielęgnacyjnego. Ma jednak prawo do wyboru jednego ze świadczeń, mogąc zrezygnować z renty na rzecz świadczenia pielęgnacyjnego poprzez jej zawieszenie. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie rezygnującej z pracy w związku z opieką nad niepełnosprawnym, niezależnie od istnienia innych osób zobowiązanych do alimentacji, o ile osoba ta spełnia ustawowe warunki. Obowiązkiem wnioskodawcy jest jedynie wykazanie spełnienia przesłanek ustawowych, a nie organizacja opieki we współpracy z innymi zobowiązanymi do alimentacji. Teza od Redakcji

Prawomocna i ostateczna decyzja administracyjna uchylająca specjalny zasiłek opiekuńczy jest konieczna do wyeliminowania przesłanki negatywnej z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) ustawy o świadczeniach rodzinnych, co warunkuje przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego od daty tej uchylającej decyzji, a nie od daty złożenia wniosku.

Konieczność sprawowania stałej, długotrwałej i intensywnej opieki nad osobą niepełnosprawną może uzasadniać rezygnację z zatrudnienia i stanowić podstawę do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, jeśli zakres tej opieki uniemożliwia podjęcie pracy zarobkowej.

W przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, przyznanie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego jest możliwe dopiero od momentu wygaśnięcia prawa do specjalnego zasiłku opiekuńczego, co wyklucza kumulatywne pobieranie obu świadczeń w tym samym okresie. Teza od Redakcji

Przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych wymaga stałej i długotrwałej opieki nad osobą legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności oraz udokumentowania braku możliwości podjęcia jakiejkolwiek pracy zarobkowej przez opiekuna z uwagi na charakter i intensywność sprawowanej opieki.

Dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego kluczowe jest, aby opieka nad osobą niepełnosprawną miała charakter stały lub długotrwały oraz istniał bezpośredni związek przyczynowy między rezygnacją z zatrudnienia a koniecznością sprawowania opieki. Sam fakt sprawowania opieki nie jest wystarczającą przesłanką do otrzymania świadczenia.

Z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b) i art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych wynika, że w przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego i zasiłku dla opiekuna, decyzja o przyznaniu świadczenia wymaga rezygnacji z przysługującego już świadczenia, a przyznanie obu jednocześnie jest niedopuszczalne.