Wyrok NSA z dnia 27 października 2009 r., sygn. I OSK 443/09
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) Sędziowie Sędzia NSA Anna Łuczaj Sędzia del. NSA Jerzy Solarski Protokolant Magdalena Błaszczyk po rozpoznaniu w dniu 27 października 2009r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 grudnia 2008 r. sygn. akt I SA/Wa 1444/08 w sprawie ze skargi Instytutu Organizacji i Zarządzania w P. "[...]" w W. na decyzję Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z dnia [...] września 2007 r. nr [...] w przedmiocie cofnięcia uprawnienia do nadawania stopni naukowych 1. oddala skargę kasacyjną, 2. zasądza od Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów na rzecz Instytutu Organizacji i Zarządzania w P. "[...]" w W. kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
I OSK 443/09
Uzasadnienie
Wyrokiem z 15 grudnia 2008 r., I SA/Wa 1444/08 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie uchylił decyzję Centralnej Komisji do Spraw Stopni i Tytułów z [...] września 2007 r., nr [...] w przedmiocie cofnięcia uprawnienia do nadawania stopni naukowych. W uzasadnieniu Sąd stwierdził, że decydujące znaczenie dla jej uchylenia zaskarżonych decyzji miał brak w tych decyzjach uzasadnienia wyboru zastosowanej wobec skarżącego sankcji. Postępowanie administracyjne w przedstawionej sprawie zostało wszczęte przez organ z urzędu na podstawie art. 9 ust. 2 i 3 ustawy z 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz. U. Nr 65, poz. 595, ze zm.). Przepis ten stanowi, że jeżeli okresowa ocena poziomu działalności naukowej lub artystycznej jednostki organizacyjnej, która stanowi podstawę do nadawania stopni doktora i doktora habilitowanego, jest negatywna, Centralna Komisja może: 1) ograniczyć uprawnienie przez zobowiązanie jednostki organizacyjnej do przedstawiania Centralnej Komisji do zatwierdzenia każdej uchwały o nadaniu stopnia doktora; 2) zawiesić uprawnienie na czas określony, nie dłuższy niż trzy lata; 3) cofnąć uprawnienie. W przypadku zawieszenia lub cofnięcia uprawnienia czynności związane z zakończeniem prowadzonych przewodów doktorskich i habilitacyjnych przeprowadza jednostka organizacyjna wskazana przez Centralną Komisję. Przepis art. 9 ust. 2 ustawy wyczerpująco określa zamknięty katalog działań o charakterze represyjnym, które może podjąć organ w przypadku sformułowania negatywnej opinii w toku dokonanej okresowej oceny poziomu działalności naukowej lub artystycznej jednostki organizacyjnej, z których najsurowszym obok zawieszenia przedmiotowych uprawnienie na czas określony, nie dłuższy niż trzy lata (pkt 2) jest cofnięcie przedmiotowych uprawnień (pkt 3). Najłagodniejszą zaś formą działania jest ograniczenie przedmiotowych uprawnień przez zobowiązanie jednostki organizacyjnej do przedstawiania Centralnej Komisji do zatwierdzenia każdej uchwały o nadaniu stopnia doktora (pkt 1). Zdaniem Sądu przy orzekaniu i wyborze sposobu postępowania organ winien zatem wziąć pod uwagę wszelkie okoliczności w postaci stopnia, rodzaju, znaczenia i skutków stwierdzonych nieprawidłowości oraz skuteczności podejmowanych wcześniej przez organ działań "ostrzegawczych" zmierzających do poprawy poziomu działalności naukowej kontrolowanej jednostki, w szczególności że wydana na powołanej podstawie prawnej decyzja należy do tzw. decyzji uznaniowych, o czym świadczy użyty przez ustawodawcę zwrot "Centralna Komisja może". Właśnie w postępowaniu poprzedzającym wydanie decyzji uznaniowej organ prowadzący to postępowanie jest obowiązany do dołożenia szczególnej staranności w dokładnym wyjaśnieniu stanu faktycznego sprawy, a następnie dokonania oceny całokształtu materiału dowodowego. Ze względu na możliwy do podniesienia zarzut niewłaściwego korzystania z uznania administracyjnego, obowiązki w zakresie uzasadnienia decyzji są zatem większe wobec organu orzekającego w ramach uznania administracyjnego, aniżeli w przypadku orzekania w ramach ustawowego związania. Ustawodawca formułując w art. 9 ust. 2 ustawy z 14 marca 2003 r. katalog sankcji, jakie ma do dyspozycji Centralna Komisja w przypadku oceny negatywnej oceny poziomu działalności naukowej jednostki organizacyjnej, pozostawił organowi swobodę co do wyboru rodzaju i rozmiaru działań, które podejmie. Dokonując okresowej oceny poziomu działalności naukowej lub artystycznej jednostki organizacyjnej organ zobowiązany jest do uwzględniania aksjologii i hierarchii wartości stojącej u podstaw Konstytucji RP oraz ustawy z dnia 14 marca 2003 r. W każdym zaś przypadku organ obowiązany jest przedstawić uzasadnienie swojego rozstrzygnięcia co do rodzaju sankcji, którą postanowił zastosować, wyjaśniając równocześnie dlaczego z określonego katalogu wybrał ten rodzaj działania, a pominął inne lub dlaczego uznał je za niewłaściwe bądź nieskuteczne. Sięgając zaś po najbardziej surowe działania organ powinien wyjaśnić, dlaczego uznał je za niezbędne w konkretnej sprawie, mając na uwadze, że w demokratycznym państwie prawnym każda sankcja musi odpowiadać stopniowi stwierdzonych nieprawidłowości. Organ winien przy tym wziąć pod uwagę ostateczny cel, któremu podjęte działanie ma służyć. Z konstrukcji ustawowego katalogu sankcji wynika, że podstawowym celem w niniejszej sprawie jest usunięcie stwierdzonych w działalności jednostki nieprawidłowości, a w konsekwencji doprowadzenie do podniesienia jej poziomu naukowego. Jeżeli zaś tak określony cel można osiągnąć mniej radykalnym środkiem działania, to brak jest podstaw do zastosowania surowszego, zaś sięgnięcie od razu po najsurowszy z możliwych środków (bez wcześniejszej próby użycia środków łagodniejszych) powinno być stosowane jedynie w wyjątkowych, niecierpiących zwłoki sytuacjach. Ale nawet wówczas organ musi szczegółowo wyjaśnić w uzasadnieniu wydanej decyzji, dlaczego uznał za konieczne sięgnięcie po tak radykalne środki działania, mając do dyspozycji inne mniej dotkliwe, a potencjalnie skuteczne. W zaskarżonej decyzji w ogóle brak jest jakichkolwiek ustaleń organu w tym zakresie. Brak jest wyjaśnienia, czy organ podejmował inne działania przewidziane art. 9 ust. 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r., a jeśli tak, to z jakim skutkiem, brak jest obiektywnego wyjaśnienia, które konkretnie działanie skarżącego i na czym polegające jest tak naganne, że wymaga zastosowania najsurowszych przewidzianych ustawą środków działania organu publicznego. Ustawodawca pozostawiając organowi możliwość wyboru spośród 3 sposobów postępowania uszeregował je według stopnia dolegliwości od najłagodniejszego do najsurowszego, dając w ten sposób organowi możliwość użycia takiej sankcji, która nie jest zbyt surowa i niewspółmierna do stwierdzonych uchybień. Z motywów zaskarżonego orzeczenia i utrzymanej nim w mocy decyzji wynika, że okoliczności te nie zostały przez Centralną Komisję uwzględnione, a przynajmniej brak jest w uzasadnieniu zaskarżonych decyzji takich wywodów, które by przedstawiały ustalenia poczynione przez organ na ten temat. Powyższe uchybienie jest na tyle istotne, że musiało skutkować uwzględnieniem skargi i uchyleniem zaskarżonej decyzji oraz decyzji ją poprzedzającej, jako naruszających przepis art. 9 ust. 2 powołanej ustawy.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
