Wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2024 r., sygn. II OSK 1768/24
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Roman Ciąglewicz Sędziowie: sędzia NSA Tomasz Zbrojewski sędzia del. WSA Grzegorz Antas (spr.) po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Śląskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 5 czerwca 2024 r. sygn. akt II SAB/Gl 82/24 w sprawie ze skargi I.M. na bezczynność Wojewody Śląskiego w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej 1. uchyla zaskarżony wyrok w punktach 1., 2. oraz 4. i w tym zakresie oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z 5 czerwca 2024 r., II SAB/Gl 82/24, w wyniku rozpoznania skargi I.M. na bezczynność Wojewody Śląskiego w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej (UE), stwierdził, że Wojewoda Śląski dopuścił się bezczynności, która nie miała miejsca z rażącym naruszeniem prawa (pkt 1.), zobowiązał organ do załatwienia sprawy w terminie 30 dni od daty doręczenia akt administracyjnych (pkt 2.), oddalił skargę w pozostałym zakresie (pkt 3.), zasądzając równocześnie zwrot kosztów postępowania sądowego (pkt 4.).
W odniesieniu do ustaleń faktycznych i prawnych, które stały za wydanym orzeczeniem, Sąd I instancji przyjął, że I.M., obywatel Egiptu wnioskiem z 3 listopada 2022 r. wystąpił do Wojewody Śląskiego o udzielenie zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE, a następnie w związku z niezałatwieniem sprawy pismem z 19 stycznia 2024 r. wniósł skargę na bezczynność Wojewody Śląskiego, poprzedzoną złożonym 23 października 2023 r. ponagleniem. W odpowiedzi na skargę Wojewoda Śląski wniósł o jej oddalenie, wskazując, że w sprawie powinny znajdować zastosowanie art. 100c i art. 100d ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 103 ze zm.), dalej: u.p.o.u., wstrzymujące bieg terminu na załatwianie sprawy we wnioskowanym zakresie. Uznając skargę za uzasadnioną, Wojewódzki Sąd Administracyjny Gliwicach wskazał na definicję pojęcia bezczynności organu w postępowaniu administracyjnym, która jest uregulowana w art. 37 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 572 ze zm.), dalej: k.p.a., przypominając, że jest nią stan, w którym nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 k.p.a. lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 k.p.a. Sąd I instancji stwierdził, że podziela pogląd pełnomocnika skarżącego, iż skoro jest on obywatelem Egiptu, to u.p.o.u. nie znajduje do niego zastosowania. Zauważył, że jedną z zasad wykładni prawa jest reguła clara non sunt interpretanda, co oznacza, iż jasne przepisy nie wymagają wykładni. Już z tytułu ustawy, jak przypomniał Sąd, wynikają jej ramy podmiotowe i przedmiotowe. Mianowicie określa ona zasady pomocy obywatelom Ukrainy (a nie w ogóle osobom przybywającym do Polski) i to takim, które przybywają lub pozostają na terytorium Polski w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (a nie w celach np. ekonomicznych lub w związku ze sprawami rodzinnymi). Szerzej zakres podmiotowy u.p.o.u. jest rozwinięty w jej art. 1 stanowiącym, że ustawa ta określa szczególne zasady zalegalizowania pobytu obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa, oraz obywateli Ukrainy posiadających Kartę Polaka, którzy wraz z najbliższą rodziną z powodu tych działań wojennych przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Artykuł 1 ust. 2 u.p.o.u. definiuje pojęcie obywatela Ukrainy, w jakim jest on użyty w ustawie, co nie pozwala go wiązać ze skarżącym, skoro jest on obywatelem Egiptu. Sąd I instancji stwierdził, że kwestie dotyczące legalizacji pobytu cudzoziemców w Polsce, w tym pobytu rezydenta długoterminowego UE, określa ustawa z 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2023 r. poz. 519 ze zm.), dalej: u.c. W myśl art. 223 u.c. do udzielenia lub cofnięcia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt rezydenta długoterminowego UE stosuje się przepisy art. 202, art. 203 ust. 2a i 2b oraz art. 206-210. Zgodnie z art. 210 ust. 1 u.c. decyzję w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt stały wydaje się w terminie 6 miesięcy. Tym samym, wobec treści art. 223 u.c. termin wydania decyzji zezwalającej cudzoziemcowi na pobyt rezydenta długoterminowego UE reguluje zacytowany przepis szczególny (art. 35 § 4 k.p.a.). Przywołując treść art. 210 ust. 2 u.c., Sąd stwierdził, że w przepisie tym doszło do zupełnego odwrócenia zasad postępowania administracyjnego w stosunku do przyjętych w k.p.a. O ile bowiem zgodnie z art. 61 § 3 k.p.a. datą wszczęcia postępowania na żądanie strony jest dzień doręczenia żądania organowi administracji publicznej i z tym dniem rozpoczynają bieg terminy do załatwienia sprawy, o tyle w modelu przyjętym w u.c. termin do załatwienia sprawy zaczyna bieg od dnia, kiedy nastąpiło ostatnie ze zdarzeń przewidzianych w art. 210 ust. 2 u.c., a termin kiedy one nastąpią zależy od organu, bo to on wyznacza cudzoziemcowi termin do osobistego wstawiennictwa w organie. Zdaniem Sądu, narusza to art. 41 Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej (Dz. Urz. z 2012 r. Nr C 326, str. 391-407), dalej: KPP, jak też stanowi naruszenie art. 47 zd. 1 i 2 KPP. Sąd zauważył, że art. 210 u.c. w przyjętym brzmieniu został wprowadzony przez art. 1 pkt 39 ustawy z 17 grudnia 2021 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 91) i wszedł w życie 29 stycznia 2022 r. Z uzasadnienia do projektu ustawy zmieniającej (druk sejmowy nr 1681) wynika, że nowa regulacja miała pozostawać w pełnej zgodności ze stosownymi dyrektywami m. in. z dyrektywą 2011/98/UE z 13 grudnia 2011 r. w sprawie procedury jednego wniosku o jedno zezwolenie dla obywateli państw trzecich na pobyt i pracę na terytorium państwa członkowskiego oraz w sprawie wspólnego zbioru praw dla pracowników państw trzecich przebywających legalnie w państwie członkowskim (Dz.U.UE.L.2011.343.1), dalej: dyrektywa 2011/98/UE. Zdaniem Sądu, z treści art. 5 ust. 2 i 4 dyrektywy 2011/98/UE wynika, że termin do wydania decyzji w każdym przypadku rozpoczyna bieg z dniem złożenia wniosku (bo wstrzymać można bieg tylko takiego terminu, który już się rozpoczął) i wynosi on maksymalnie 4 miesiące. Może on ulec wydłużeniu tylko o czas, w jakim organ oczekiwał na dostarczenie przez zainteresowanego informacji lub dokumentów, co prowadzi do wniosku, że art. 210 ust. 2 u.c. został błędnie implementowany do krajowego porządku prawnego. Z zebranego w sprawie materiału dowodowego, jak stwierdził Sąd, wynika, że organ przekroczył termin do załatwienia sprawy. Bezsporne bowiem jest, że wniosek skarżącego wpłynął do organu 3 listopada 2022 r., co oznacza, że zasadniczo powinien być on załatwiony 4 maja 2023 r. Termin ten mógłby być przedłużony o czas oczekiwania na uzyskanie stanowiska innych organów, których udział w procedurze wydania zezwolenia jest konieczny (art. 109 ust. 1 u.c.). Jak wynika z akt sprawy Wojewoda wystąpił w niniejszej sprawie do właściwych organów o przekazanie informacji, czy wjazd cudzoziemca na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej i jego pobyt na tym terytorium mogą stanowić zagrożenie dla obronności lub bezpieczeństwa państwa lub ochrony bezpieczeństwa i porządku publicznego. Nawet pomimo przystąpienia do czynności zmierzających do załatwienia sprawy skarżącego, nadal nie została ona rozpoznana do dnia wniesienia skargi, co prowadzi do wniosku, że zarzut bezczynności jest uzasadniony. Sąd pokreślił, że nie zyskuje akceptacji bierna postawa organu przyjmowana przez kilka miesięcy oraz zaniechanie uczynienia zadość obowiązkowi wynikającemu z art. 36 § 1 k.p.a. Jednocześnie Sąd I instancji stwierdził, że nie ma ona charakteru rażącego, o czym orzec należało na podstawie art. 149 § 1a ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.), dalej: p.p.s.a. Zdaniem Sądu, niekwalifikowany charakter stwierdzonej w kontrolowanej sprawie bezczynności nie przemawiał za zasadnością przyznania na rzecz skarżącego sumy pieniężnej, jak również wymierzenia organowi grzywny.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
