Kontrole ZUS po zmianach przepisów
ZUS jest uprawniony do kontroli płatników składek w zakresie wykonywania przez nich obowiązków wynikających z ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Kontrole ZUS planowe są prowadzone na podstawie rocznego planu kontroli, a wybór płatników składek w ramach realizacji planu kontroli poprzedzony jest analizą prawdopodobieństwa naruszenia prawa w zakresie ubezpieczeń społecznych (ewentualnie innych zleconych ZUS zadań). Od 13 lipca 2025 r. przedsiębiorców obowiązują zmienione zasady kontroli ZUS.
Jeżeli płatnik składek jest przedsiębiorcą, to kontrola ZUS odbywa się na podstawie przepisów ustawy z 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (dalej: ustawa – Prawo przedsiębiorców). Od 13 lipca 2025 r., w wyniku wejścia w życie ustawy z 21 maja 2025 r. o zmianie niektórych ustaw w celu deregulacji prawa gospodarczego i administracyjnego oraz doskonalenia zasad opracowywania prawa gospodarczego (dalej: ustawa deregulacyjna), zmieniły się zasady prowadzenia kontroli przez ZUS, dotyczące m.in. czasu trwania kontroli mikroprzedsiębiorców.
1. Zakres kontroli ZUS
Kontrola przeprowadzana przez ZUS może obejmować w szczególności:
- zgłaszanie do ubezpieczeń społecznych,
- prawidłowość i rzetelność obliczania, potrącania i opłacania składek oraz wpłat, do których pobierania zobowiązany jest ZUS,
- ustalanie uprawnień do świadczeń z ubezpieczeń społecznych i wypłacanie tych świadczeń oraz dokonywanie rozliczeń z tego tytułu,
- prawidłowość i terminowość opracowywania wniosków o świadczenia emerytalne i rentowe,
- wystawianie zaświadczeń lub zgłaszanie danych dla celów ubezpieczeń społecznych,
- dokonywanie oględzin składników majątku płatników składek zalegających z opłatą należności z tytułu składek,
- prawidłowość i rzetelność danych, informacji i oświadczeń przekazanych przez płatnika składek we wniosku o tzw. wakacje składkowe (art. 86 ust. 2 ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, dalej: ustawa systemowa).
Jest to katalog otwarty. Zakres kontroli nie został bowiem ograniczony do ściśle określonych zadań, obowiązków czy czynności, o czym świadczy użycie w przepisie wyrażenia: „kontrola może obejmować w szczególności (...)”. Kontrola może więc dotyczyć wykonywania przez płatników składek wszelkich obowiązków związanych z ubezpieczeniami społecznymi. W tym zakresie wypowiedział się Sąd Najwyższy m.in. w postanowieniu z 13 kwietnia 2021 r. (sygn. akt I USK 39/21):
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
