Wyrok NSA z dnia 3 grudnia 2024 r., sygn. II OSK 1676/24
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Arkadiusz Despot - Mładanowicz Sędziowie: sędzia NSA Jerzy Stankowski sędzia del. WSA Grzegorz Antas (spr.) po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Dolnośląskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 9 maja 2024 r. sygn. akt III SAB/Wr 315/23 w sprawie ze skargi Y.S. na przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wyrokiem z 9 maja 2024 r., III SAB/Wr 315/23, w wyniku rozpoznania skargi Y.S. na przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, stwierdził, że Wojewoda Dolnośląski dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania z wniosku skarżącego (pkt I.), stwierdził, że przewlekłość ta miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa (pkt II.), umorzył postępowanie w zakresie zobowiązania organu do załatwienia sprawy (pkt III.), przyznał od Wojewody Dolnośląskiego na rzecz skarżącego sumę pieniężną w kwocie 700 zł (pkt IV.), zasądzając równocześnie zwrot kosztów postępowania sądowego (pkt V.).
W odniesieniu do ustaleń faktycznych i prawnych, które stały za wydanym orzeczeniem, Sąd I instancji przyjął, że Y.S., obywatel Republiki Korei wnioskiem z 13 grudnia 2022 r. wystąpił do Wojewody Dolnośląskiego o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, a następnie w związku z niezałatwieniem sprawy 18 lipca 2023 r. wniósł skargę na przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania, poprzedzoną złożonym 31 maja 2023 r. ponagleniem. W odpowiedzi na skargę Wojewoda Dolnośląski wniósł o jej oddalenie, wskazując, że w sprawie powinny znajdować zastosowanie art. 100c i art. 100d ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 103 ze zm.), dalej: u.p.o.u. Uznając skargę za uzasadnioną, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał, że w sprawie nie było podstaw do stosowania art. 100c i 100d u.p.o.u., ponieważ skarżący nie jest obywatelem Ukrainy, a na terytorium Polski przebywał już na długo przed rozpoczęciem konfliktu zbrojnego w Ukrainie. Wskazane przepisy, które ograniczają przysługujące każdemu w państwie demokratycznym fundamentalne prawo do rozpatrzenia jego sprawy bez zbędnej zwłoki, jak zauważył Sąd, muszą dotyczyć tylko tych obywateli Ukrainy, którzy przybyli na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej z terytorium Ukrainy w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Ograniczenie prawa do rozpatrzenia sprawy bez zbędnej zwłoki powinno być akceptowalne jedynie w przypadku wystąpienia uzasadnionych okoliczności usprawiedliwiających takie ograniczenie (zasada proporcjonalności). Sąd przypomniał, że pojęcie przewlekłości postępowania zostało zdefiniowane w art. 37 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775 ze zm.), dalej: k.p.a., zgodnie z którym odnosić je należy do postępowania prowadzonego dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy. Z przewlekłym prowadzeniem postępowania mamy do czynienia nie tylko wtedy, gdy organ nie podejmuje żadnych czynności, ale również wówczas, gdy podejmuje nieefektywne działania, które nie zmierzają do zebrania niezbędnego materiału dowodowego, nie wyjaśniają istotnych okoliczności i nie prowadzą do zakończenia postępowania. Odnosząc powyższe do okoliczności sprawy, Sąd I instancji wskazał, że po wpłynięciu do organu 30 grudnia 2022 r. wniosku inicjującego sprawę, organ dopiero pismem z 27 lipca 2023 r. wezwał stronę do osobistego stawiennictwa i do dostarczenia brakujących dokumentów, a w dniu 22 stycznia 2024 r. wydał wnioskowaną przez skarżącego decyzję zezwalającą cudzoziemcowi na pobyt czasowy w celu wykonywania pracy. Należy jednak zauważyć, że zarówno wezwanie z 27 lipca 2023 r. oraz decyzja z 22 stycznia 2024 r. zostały wydane dopiero po złożeniu przez stronę ponaglenia w sprawie oraz po złożeniu przez stronę skargi na przewlekłe prowadzenie postępowania. Przez niemalże siedem miesięcy od dnia wpływu wniosku do organu do dnia złożenia skargi do Sądu organ pozostawał w całkowitej bierności, pomimo złożenia przez stronę pism ponaglających w sprawie. Sytuacja, w której strona czeka tak długo, jak w rozpoznawanej sprawie, na działanie organu administracji publicznej i rozstrzygniecie nie da się pogodzić z regułami demokratycznego państwa prawa i jednoznacznie wskazuje na rażące naruszenie prawa. Sąd I instancji w tym kontekście przypomniał, że zaufanie obywateli do organów władzy publicznej to przekonanie, iż postępowanie administracyjne prowadzone jest zgodnie z zasadami wynikającymi z przepisów prawa, że respektowane są uprawnienia jego uczestników, a także, że organ wywiązuje się ze swoich obowiązków i dąży do sprawnego i efektywnego zakończenia sprawy. Powyższe stanowi, że Wojewoda naruszył zasady i terminy określone w art. 35 i art. 36 oraz w art. 8, art. 9, art. 10, art. 11 i art. 12, a w konsekwencji art. 6 i art. 7 k.p.a. Z tych też względów Sąd na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.), dalej: p.p.s.a., stwierdził, że organ dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania. Biorąc pod uwagę czas trwania postępowania, miała ona miejsce z rażącym naruszeniem prawa. W tym zakresie Sąd wyjaśnił, że w sprawie wielokrotnie przekroczony został ustawowy maksymalny termin określony na załatwienie kontrolowanej sprawy, organ pomimo ponagleń strony nie podejmował działań w sprawie, co usprawiedliwia ocenę rażącego zaniedbania obowiązku terminowego załatwienia sprawy administracyjnej. Sąd równocześnie uznał, że właściwą formą zadośćuczynieniu krzywdy stronie będzie zasądzenie na jej rzecz sumy pieniężnej. Kwota 700 zł, jak podkreślił Sąd, jest adekwatna do stwierdzonej przewlekłości oraz rekompensuje negatywne przeżycia psychiczne strony związane z naruszeniem prawa do rozpoznania sprawy bez zbędnej zwłoki, w tym postawą organu o znamionach lekceważenia jego obowiązków procesowych.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
