Wyrok NSA z dnia 3 grudnia 2024 r., sygn. II OSK 1563/24
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Arkadiusz Despot - Mładanowicz Sędziowie: sędzia NSA Jerzy Stankowski sędzia del. WSA Grzegorz Antas (spr.) po rozpoznaniu w dniu 3 grudnia 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Wojewody Dolnośląskiego od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego we Wrocławiu z dnia 11 kwietnia 2024 r. sygn. akt III SAB/Wr 306/23 w sprawie ze skargi M.R. na przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wyrokiem z 11 kwietnia 2024 r., III SAB/Wr 306/23, w wyniku rozpoznania skargi M. R. na przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania w przedmiocie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy, stwierdził, że Wojewoda Dolnośląski dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania z wniosku skarżącej (pkt I.), stwierdził, że przewlekłość ta miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa (pkt II.), umorzył postępowanie w zakresie zobowiązania organu do załatwienia sprawy (pkt III.), przyznał od Wojewody Dolnośląskiego na rzecz skarżącej sumę pieniężną w kwocie 1500 zł (pkt IV.), zasądzając równocześnie zwrot kosztów postępowania sądowego (pkt V.).
W odniesieniu do ustaleń faktycznych i prawnych, które stały za wydanym orzeczeniem, Sąd I instancji przyjął, że M. R., obywatelka Federacji Rosyjskiej wnioskiem z 11 kwietnia 2022 r. wystąpiła do Wojewody Dolnośląskiego o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, a następnie w związku z niezałatwieniem sprawy 14 lipca 2023 r. wniosła skargę na przewlekłe prowadzenie przez Wojewodę Dolnośląskiego postępowania, poprzedzoną złożonym w piśmie z 16 czerwca 2023 r. ponagleniem. W odpowiedzi na skargę Wojewoda Dolnośląski wniósł o jej oddalenie, wskazując, że w sprawie powinny znajdować zastosowanie art. 100c i art. 100d ustawy z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz. U. z 2023 r. poz. 103 ze zm.), dalej: u.p.o.u. Uznając skargę za uzasadnioną, Wojewódzki Sąd Administracyjny we Wrocławiu wskazał, że wobec ściśle określonego w art. 1 ust. 1 i 2 u.p.o.u. zakresu podmiotowego i przedmiotowego ustawy, jak i braku w tym zakresie zmian w ustawie z dnia 12 grudnia 2013 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2023 r. poz. 519 ze zm.); dalej: u.c., oraz ustawie z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1634 ze zm.), dalej: p.p.s.a., przepisy te nie mają zastosowania w postępowaniu toczącym się przed Wojewodą Dolnośląskim w niniejszej sprawie, jak i w konsekwencji w toku kontroli legalności tego postępowania dokonywanej przez sąd administracyjny. Przepis art. 100c u.p.o.u. może, co do zasady, znajdować zastosowanie jedynie do ściśle określonego kręgu postępowania - z wniosków obcokrajowców, obywateli Ukrainy, którzy przyjechali do Polski w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa. Sąd I instancji przypomniał, że pojęcie przewlekłości postępowania zostało zdefiniowane w art. 37 § 1 pkt 2 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 775 ze zm.), dalej: k.p.a., zgodnie z którym odnosić je należy do postępowania prowadzonego dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy. Z przewlekłym prowadzeniem postępowania mamy do czynienia nie tylko wtedy, gdy organ nie podejmuje żadnych czynności, ale również wówczas, gdy podejmuje nieefektywne działania, które nie zmierzają do zebrania niezbędnego materiału dowodowego, nie wyjaśniają istotnych okoliczności i nie prowadzą do zakończenia postępowania. Sąd zauważył, że art. 112a ust. 1 u.c. przewiduje, iż decyzję w sprawie udzielenia cudzoziemcowi zezwolenia na pobyt czasowy wydaje się w terminie 60 dni. Zasadniczo regulacja ta, wyznaczając termin na wydanie decyzji, uzależnia bieg postępowania od formalnej poprawności wniosku. W opinii Sądu analizowana regulacja winna być traktowana jako przepis szczególny w odniesieniu do zapisów regulujących terminy procedowania na gruncie kodeksu postępowania administracyjnego. Okoliczność ta nie uzasadniania jednak w żadnym przypadku wyłączenia zasad ogólnych odnoszących się do szybkości i sprawności prowadzonego postępowania, które niewątpliwie będą wiązały organy administracji również przy rozpoznawaniu spraw na podstawie wskazanej normy. Przedmiotem skargi strony, jak przypomniał Sąd, jest przewlekłe prowadzenie postępowania przez Wojewodę w załatwieniu wniosku skarżącej o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, który wpłynął do organu 14 kwietnia 2022 r. i do dnia wniesienia nie został rozpoznany. Z analizy akt administracyjnych sprawy wynika, że organ choć już 11 kwietnia 2022 r. zawiadomił stronę o wszczęciu postępowania, to jednak przez okres dalszych 10 miesięcy nie dopatrzył się braków formalnych wniosku, ani też potrzeby uzupełnienia przedłożonych dokumentów. Dopiero 3 lutego 2023 r. wezwał stronę skarżącą do osobistego stawiennictwa oraz uzupełnienia brakujących dokumentów. Tymczasem złożenie wniosku wszczynającego postępowanie nakłada na organ obowiązek jego weryfikacji i ustalenia, czy zawiera on wszystkie niezbędne dane, w szczególności takie, których obowiązek przedłożenia wynika z przepisów prawa. Weryfikacja ta powinna nastąpić niezwłocznie. Ponadto – co istotne w sprawie – od dnia złożenia wniosku do dnia wniesienia skargi, a zatem przez okres 15 miesięcy organ nie wydał decyzji. W świetle zaistniałych w sprawie okoliczności organ dopuścił się przewlekłości w postępowaniu (art. 149 § 1 pkt 3 p.p.s.a), a przy tym przewlekłość ta miała miejsce z rażącym naruszeniem prawa, przez które należy rozumieć oczywiste naruszenie obowiązku wynikającego z przepisów prawa. Sytuacja, w której strona czeka tak długo, jak w rozpoznawanej sprawie, na podjęcie pierwszej czynności formalnej umożliwiającej jej ewentualne uzupełnienie braków wniosku (a dalej rozstrzygnięcie organu), nie da się pogodzić z regułami demokratycznego państwa prawa i jednoznacznie wskazuje na rażące naruszenie prawa. Sąd przyznał stronie skarżącej sumę pieniężną, o której mowa w art. 149 § 2 p.p.s.a., stwierdzając, że kwota 1500 zł będzie adekwatna w kontekście zaistniałych w sprawie okoliczności (bierność organu przez okres 15 miesięcy), jak i trudności, z jakimi cudzoziemiec musi zmagać się, nie posiadając stosownego zezwolenia na pobyt na terytorium obcego państwa. Tak długotrwałe oczekiwanie na podjęcie pierwszych czynności i rozpoznanie wniosku może ograniczać sposób funkcjonowania, planowania i swobodę działania wnioskodawcy, któremu prawo zapewnia terminowe rozpoznanie sprawy.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
