Brak obowiązku informowania przez organ o jednoznacznych przepisach - Wyrok NSA z dnia 26 marca 2024 r., sygn. I GSK 346/23
W przypadkach, gdzie ustawa jasno określa obowiązki stron, organ administracyjny nie ma obowiązku dodatkowego informowania o konsekwencjach ich niespełnienia, jeżeli te konsekwencje są wyraźnie wskazane w przepisach prawa.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący Sędzia NSA Joanna Salachna Sędzia NSA Bogdan Fischer Sędzia del. WSA Małgorzata Bejgerowska (spr.) po rozpoznaniu w dniu 23 marca 2024 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Gospodarczej skargi kasacyjnej Zakładu Ubezpieczeń Społecznych od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Gliwicach z dnia 12 października 2022 r. sygn. akt III SA/Gl 36/22 w sprawie ze skargi B. Z. na decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 września 2020 r. nr [...] w przedmiocie zwolnienia z obowiązku opłacania należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne 1. uchyla zaskarżony wyrok; 2. oddala skargę; 3. zasadzą od B. Z. na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych 240 (dwieście czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
1. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach wyrokiem z dnia 12 października 2022 r., o sygn. akt III SA/Gl 36/22, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. c) ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2022 r., poz. 329 ze zm. - dalej w skrócie: "P.p.s.a."), uwzględnił skargę B. Z. (dalej jako: "Strona" lub "Skarżący") i uchylił decyzję Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 17 września 2020 r., w przedmiocie ulg w spłacaniu należności pieniężnych. Pełna treść uzasadnienia zaskarżonego wyroku oraz innych orzeczeń powołanych poniżej, dostępna jest w Centralnej Bazie Orzeczeń Sądów Administracyjnych, pod adresem: http://orzeczenia.nsa.gov.pl/.
Sąd pierwszej instancji przedstawił w powyższym wyroku następujący stan faktyczny.
1.1. Zakład Ubezpieczeń Społecznych, decyzją z dnia 17 września 2020 r., uchylił decyzję z dnia 14 lipca 2020 r., umarzającą postępowanie w sprawie wniosku z dnia [...] kwietnia 2020 r. o zwolnienie z opłacania składek na ubezpieczenie społeczne i odmówił Stronie zwolnienia z obowiązku opłacania tych składek za okres od kwietnia 2020 r. do maja 2020 r. W motywach rozstrzygnięcia wyjaśniono, że Strona nie wypełniła jednego z podstawowych warunków zwolnienia z opłacania składek za okres od marca 2020 r. do maja 2020 r., wynikającego z art. 31zq ust. 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. z 2020 r., poz. 374 ze zm. - dalej w skrócie: "ustawa o COVID-19"). Mianowicie Strona nie złożyła w terminie - do 30 czerwca 2020 r. – jako płatnik – deklaracji rozliczeniowej wraz z imiennymi raportami miesięcznymi za wnioskowane okresy. Brak złożenia powyższej dokumentacji rozliczeniowej za wnioskowany okres w wymaganym terminie uzasadniał, zdaniem organu, odmowę zwolnienia Strony z obowiązku opłacenia składek na obowiązkowe ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Solidarnościowy.
1.2. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Gliwicach w opisanym na wstępie wyroku, uwzględniając skargę, uznał, że w sytuacji nieprzedłożenia stosownych dokumentów przez Stronę, organ winien podjąć działania zmierzające do usunięcia tego braku i rozpoznania wniosku, stosując przepisy ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2021 r., poz. 735 ze zm. - dalej w skrócie: "K.p.a."). Zdaniem Sądu pierwszej instancji w postępowaniu w przedmiocie wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacania składek będą miały zastosowanie zasady ogólne K.p.a., a w szczególności art. 9 K.p.a., zgodnie z którym organy administracji publicznej są obowiązane do należytego i wyczerpującego informowania stron o okolicznościach faktycznych i prawnych, które mogą mieć wpływ na ustalenie ich praw i obowiązków, będących przedmiotem postępowania administracyjnego. Organy winny czuwać, aby strony i inne osoby uczestniczące w postępowaniu nie poniosły szkody z powodu nieznajomości prawa, i w tym celu udzielać im niezbędnych wyjaśnień i wskazówek. WSA zwrócił uwagę na cele, jakie przyświecały wprowadzeniu, przepisami ustawy o COVID-19, możliwości ubiegania się o zwolnienie z obowiązku płacenia należności z tytułu składek, a mianowicie umożliwienie przedsiębiorcom przetrwania trudnego czasu pandemii i związanych z nią ograniczeń w funkcjonowaniu prowadzonych przez nich działalności gospodarczych. Z tych powodów zdaniem WSA, organ powinien mieć na uwadze, że jeżeli do wniosku o zwolnienie z obowiązku opłacania należności składkowych Strona nie dołączyła deklaracji rozliczeniowej, to organ winien był poinformować ją o takiej konieczności i udzielić Stronie odpowiednich pouczeń, w tym o możliwości złożenia wniosku o przywrócenie terminu dokonania czynności, jaką jest złożenie odpowiedniej deklaracji. Przyjęto, że gdyby Skarżący posiadał wiedzę w danym przedmiocie, złożyłby ponownie wniosek wraz ze stosowną deklaracją rozliczeniową i rozstrzygnięcie sprawy mogłoby być odmienne.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
