Wyrok SN z dnia 19 października 2023 r., sygn. II CSKP 1047/22
W sytuacji, gdy umowa sprzedaży nieruchomości została zawarta zgodnie z przepisami prawa, jej ważność nie jest uzależniona od wskazania lub realizacji celu wywłaszczeniowego przewidzianego przez prawo. W takim przypadku nabywca udziałów spadkowych nie nabywa automatycznie udziałów we współwłasności nieruchomości, jeśli nie może udowodnić, że umowa sprzedaży była nieważna z powodu niezrealizowania celu wywłaszczeniowego.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
Prezes SN Joanna Misztal-Konecka (przewodniczący)
SSN Beata Janiszewska (sprawozdawca)
SSN Krzysztof Wesołowski
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 19 października 2023 r. w Warszawie,
skargi kasacyjnej P. G.
od wyroku Sądu Okręgowego w Poznaniu
z 23 września 2020 r., XV Ca 1633/19,
w sprawie z powództwa P. G.
przeciwko Krajowemu Ośrodkowi Wsparcia Rolnictwa w Warszawie
o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym,
1. oddala skargę kasacyjną,
2. zasądza od P. G. na rzecz Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa w Warszawie kwotę 3750 (trzy tysiące siedemset pięćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
UZASADNIENIE
Powód P.G. wniósł o uzgodnienie treści dwóch bliżej określonych ksiąg wieczystych z rzeczywistym stanem prawnym przez wpisanie, że przysługuje mu prawo własności objętych księgami nieruchomości w udziale 29/32 – w miejsce wpisu prawa własności na rzecz pozwanego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa (pierwotnie: Skarbu Państwa – Agencji Nieruchomości Rolnych Oddziału Terenowego w P.).
W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd pierwszej instancji uznał, że powództwo podlegało oddaleniu, gdyż powód, nabywając udziały spadkowe, nie nabył udziałów we współwłasności spornych nieruchomości. Umowa sprzedaży zawarta przez J.N. i S.N. z poprzednikiem prawnym pozwanego nie była bowiem nieważna. W ocenie Sądu ważność czynności prawnej dokonanej w trybie art. 6 ust. 1 u.z.t.w.n nie była uzależniona od tego, czy nabycie nieruchomości rzeczywiście służyło jednemu z celów, o których mowa w art. 3 ust. 1 u.z.t.w.n. Umowy nierealizującej celu wywłaszczeniowego nie można uznać za sprzeczną z ustawą (art. 58 § 1 k.c.); w razie zawarcia takiej umowy dawnym właścicielom (ich następcom prawnym) przysługuje jedynie możliwość domagania się zwrotu nieruchomości na podstawie art. 136 ust. 3 w zw. z art. 216 ust. 1 u.g.n.
Sąd Okręgowy w Poznaniu oddalił apelację powoda. Sąd ten przyjął za własne ustalenia faktyczne Sądu pierwszej instancji oraz podzielił stanowisko, że umowa sprzedaży nieruchomości zawarta w trybie art. 6 ust. 1 u.z.t.w.n., lecz nierealizująca celu wywłaszczeniowego, nie jest sprzeczna z ustawą (art. 58 § 1 k.c.). Uznał jednak zarazem, że realizacja jednego z celów wymienionych w art. 3 ust. 1 u.z.t.w.n. stanowi podstawę prawną (kauzę) takiej umowy. Brak celu wywłaszczeniowego zasadniczo powoduje, że umowa sprzedaży, jako pozbawiona podstawy prawnej, jest – w świetle zasady kauzalności czynności prawnych przysparzających – nieważna. W niniejszej sprawie powództwo oparte na twierdzeniu o nieważności umowy sprzedaży podlegało jednakże oddaleniu, gdyż powód nie zaoferował dowodów na okoliczność, że umowa nie realizowała celu wywłaszczeniowego. Tymczasem ciężar udowodnienia tego faktu, jako przyczyny nieważności umowy, spoczywał na powodzie (art. 6 k.c. i art. 232 zd. 1 k.c.). Sąd wskazał również na okoliczności, które pośrednio świadczyły o tym, że umowa z 23 grudnia 1975 r. realizowała cel wywłaszczeniowy w postaci produkcji ogrodniczej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
