Wyrok SN z dnia 12 maja 2023 r., sygn. II CSKP 872/22
1. W przypadku nieważności umowy, chwila jej zawarcia jest najbardziej miarodajna dla określenia wartości świadczenia, co ma bezpośredni wpływ na ocenę ekwiwalentności świadczeń i możliwość ustalenia jej bezwzględnej nieważności z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.
2. Wszelkie działania podjęte przed zawarciem danej czynności prawnej, w szczególności mające wpływ na jej późniejszą treść, mogą posłużyć do ustalenia jej bezwzględnej nieważności z uwagi na sprzeczność z zasadami współżycia społecznego.
Sąd Najwyższy w Izbie Cywilnej w składzie:
SSN Jacek Grela (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Kamil Zaradkiewicz
SSN Aleksander Stępkowski
po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym 12 maja 2023 r. w Warszawie, skargi kasacyjnej Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w likwidacji w W. od wyroku Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 4 listopada 2019 r., VII AGa 6/18, w sprawie z powództwa A.M. i J.M. przeciwko Funduszowi Inwestycyjnemu Zamkniętemu w likwidacji w W. o ukształtowanie, zapłatę, ewentualnie o zobowiązanie do złożenia oświadczenia woli,
uchyla zaskarżony wyrok w części, tj. w punktach 1 i 3 i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
A.M. i J.M. wnieśli o zasądzenie solidarnie na ich rzecz od Funduszu Inwestycyjnego Zamkniętego w W. 42 254 155 zł. W przypadku nieuwzględnienia powyższego roszczenia, powodowie zgłosili roszczenie ewentualne o zasądzenie solidarnie na ich rzecz 42 254 155 zł tytułem zwrotu bezpodstawnego wzbogacenia, ewentualnie - na wypadek nieuwzględnienia powyższych roszczeń - wnieśli o zobowiązanie pozwanego do złożenia oświadczenia woli.
Wyrokiem z 10 lutego 2015 r. Sąd Okręgowy w Warszawie oddalił powództwo.
Sąd drugiej instancji ustalił, że powodowie w latach 2000-2009 pozostawali wyłącznymi akcjonariuszami T. S.A. (dalej: Spółka lub T.). Pełnili oni także w Spółce funkcje członków zarządu. Dokończenie realizacji planu rozwoju Spółki zaburzył kryzys na rynkach finansowych z 2008 r. Powiązana z kryzysem gwałtowna aprecjacja euro spowodowała po stronie T. niedomknięcie budżetu inwestycyjnego na poziomie 3 mln zł. W tym samym czasie komercyjne banki praktycznie zamroziły akcję kredytową, co na przełomie 2008/2009 r. uniemożliwiło pozyskanie przez T. środków koniecznych do zakończenia inwestycji. Sytuacja ta uniemożliwiła spełnienie warunków otrzymania w planowanym terminie przyznanej dotacji ze środków wspólnotowych, co było powiązane z koniecznością utrzymywania kredytu pomostowego, generującego dodatkowe koszty po stronie Spółki. Poza kryzysem na rynku finansowym, ogólnie negatywna sytuacja gospodarcza rzutowała na dekoniunkturę na rynku, na jakim T. plasowała swoje wyroby. Wspomniana dekoniunktura związana była ze spadkiem popytu konsumenckiego na świecie w latach 2008-2009, co miało bezpośredni wpływ na spadek zamówień na produkty T. w II kwartale 2009 r. Powyższa sytuacja była przyczyną trudności z upłynnieniem zapasów gotowych, skutkowała deficytem środków koniecznych do bieżącego funkcjonowania Spółki. T. został m.in. zmuszony do wyłączenia jednego z nowo wybudowanych pieców do produkcji szkła cienkościennego. Chwilowym wyjściem z sytuacji były zawarte przez T. ugody z największymi wierzycielami, odraczającymi w czasie spłatę przeterminowanych zobowiązań Spółki. T. utracił możliwość bieżącego regulowania należności podatkowych, składek na ZUS, rat zaciągniętych na inwestycje kredytów oraz rachunków za energię elektryczną, co stwarzało realne zagrożenie przymusowego wstrzymania produkcji oraz upadłości zmodernizowanego zakładu. Wszystkie zawarte przez T. umowy kredytowe były zabezpieczone poręczeniami oraz deklaracjami wekslowymi do pełnej wysokości przez oboje powodów, ówcześnie jedynych akcjonariuszy, którzy swoim majątkiem poręczyli za zobowiązania Spółki.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
