Osoba faktycznie sprawująca stałą i samodzielną opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny (nawet w obecności innych zobowiązanych do alimentacji) ma prawo do świadczenia pielęgnacyjnego, jeżeli spełnia warunki określone w art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Teza od Redakcji

Na podstawie art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, świadczenie pielęgnacyjne może być przyznane jednej z kilku osób zobowiązanych do alimentacji, jeżeli spełnia ona wszystkie ustawowe przesłanki, niezależnie od istnienia innych zobowiązanych do alimentacji członków rodziny. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie rezygnującej z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, jeżeli czynności opiekuńcze wykluczają możliwość prowadzenia działalności zawodowej, nawet jeśli istnieją inne osoby zobowiązane do alimentacji podopiecznego. Decyzja o przyznaniu świadczenia pielęgnacyjnego powinna być podejmowana na podstawie aktualnej, indywidualnie

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje, jeśli osoba wymagająca opieki ma zobowiązanego do jej alimentacji w pierwszej kolejności, który nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego wystarczające jest, aby osoba ubiegająca się o to świadczenie nie podejmowała zatrudnienia z uwagi na konieczność sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, niezależnie od tego, czy wcześniej była zatrudniona. Teza od Redakcji

Opieka nad osobą niepełnosprawną, w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, obejmuje nie tylko czynności pielęgnacyjne sensu stricte, ale także szerszy zakres działań, które wynikają z niepełnosprawności osoby wymagającej opieki i uniemożliwiają podjęcie przez opiekuna zatrudnienia.

Przy ocenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego organy administracji i sądy muszą dokładnie zbadać, czy zakres sprawowanej opieki nad osobą niepełnosprawną rzeczywiście uniemożliwia podjęcie przez opiekuna jakiejkolwiek aktywności zawodowej (art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych).

W przypadku wnoszenia skargi kasacyjnej, zarzuty naruszenia prawa materialnego muszą być konkretnie określone, wskazując konkretne jednostki redakcyjne aktu prawnego. Brak precyzji w tym zakresie uniemożliwia właściwe ustalenie granic zaskarżenia.

Osoba uprawniona do renty z tytułu częściowej niezdolności do pracy może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, jeżeli zaprzestanie pobierania renty, gdyż faktyczne pobieranie renty stanowi przeszkodę do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego. Teza od Redakcji

Nielegitymowanie się przez małżonka osoby niepełnosprawnej orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego innym członkom rodziny zobowiązanym do świadczeń alimentacyjnych. Teza od Redakcji

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w przypadku opieki nad osobą pozostającą w związku małżeńskim przysługuje tylko, jeżeli współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Teza od Redakcji

W przypadku świadczenia pielęgnacyjnego niezbędne jest ustalenie bezpośredniego związku pomiędzy rezygnacją lub niepodjęciem zatrudnienia a koniecznością sprawowania opieki, która uniemożliwia wykonywanie pracy, a organ administracyjny ma prawo badać rzeczywisty zakres opieki, nawet jeśli osoba niepełnosprawna legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Teza od Redakcji

Osoba sprawująca opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, mimo posiadania prawa do emerytury, pod warunkiem rezygnacji z pobierania emerytury i spełnienia warunków przewidzianych w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Teza od Redakcji

Niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną w znacznym stopniu, która uniemożliwia kontynuowanie aktywności zawodowej, uprawnia do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego, niezależnie od wcześniejszych przyczyn bierności zawodowej, jeżeli nie ma innych możliwości zapewnienia opieki przez osoby zobowiązane do alimentacji. Teza od Redakcji

Warunkiem przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobom wskazanym w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, jest legitymowanie się rodziców osoby wymagającej opieki lub jej współmałżonka orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Należyta świadomość świadczeniobiorcy co do skutków wystąpienia określonych okoliczności dla prawa do świadczenia jest kluczowa dla uznania świadczenia za nienależnie pobrane; odpowiednie pouczenie powinno być zrozumiałe i odnosić się do konkretnej sytuacji wnioskodawcy, a jego brak może wyłączyć jego złą wiarę.

Małżonek osoby wymagającej opieki jest uprawniony do świadczenia pielęgnacyjnego, o ile nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, co wynika z pierwszeństwa obowiązku alimentacyjnego małżonków przed innymi osobami. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jedynie członkom rodziny zobowiązanym do alimentacji, a obowiązek alimentacyjny nie występuje między powinowatymi, co wyklucza możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego opiekunowi teściowej.

Do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z art. 17 ust. 1 u.ś.r. konieczne jest ustalenie stałej lub długoterminowej opieki nad osobą niepełnosprawną, uniemożliwiającej podjęcie pracy zarobkowej, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności, jak np. stan zdrowia czy rodzaj niepełnosprawności osoby wymagającej opieki.