Ustalając zakres tematyczny omawianych zmian w dodatku uwzględniono nowelizację dokonaną w poszczególnych aktach prawnych i jej powiązania z nową ustawą o świadczeniach rodzinnych, która zacznie obowiązywać od 1 maja 2004 r.

Razem z nadejściem 2004 roku na stronach internetowych Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (www.zus.gov.pl) zagościła nowa wersja programu „Płatnik”, oznaczona numerem 6.01.001. Tym razem jednak zmiany w aplikacji są niewielkie i nie dotyczą zasad pracy w programie.

Wprowadzono zmiany dotyczące kodów wykorzystywanych do wypełniania dokumentów ubezpieczeniowych oraz określono częściowo zmieniony wzór deklaracji ZUS DRA.

28 listopada 2003 r. Sejm uchwalił ustawę o świadczeniach rodzinnych, której przepisy wejdą w życie 1 maja 2004 r., z wyjątkiem przepisów przedłużających okres wypłaty zasiłków rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych oraz świadczeń z funduszu alimentacyjnego, które obowiązują już od 31 grudnia 2003 r.

Renta rodzinna przysługuje w wysokości: - 85% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawniona jest jedna osoba; - 90% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są dwie osoby; - 95% świadczenia, jakie przysługiwałoby zmarłemu, jeżeli do renty rodzinnej uprawnione są trzy lub więcej osób.

W większości przypadków rozliczenie świadczeń emerytalno-rentowych następuje po zakończeniu roku kalendarzowego. W zależności od rodzaju działalności, jaką wykonuje emeryt lub rencista, dokonywane jest ono na podstawie zaświadczenia wystawionego przez płatników składek bądź na podstawie oświadczeń przedłożonych przez świadczeniobiorców.

W styczniu ZUS wydał nową wersję programu Płatnik 6.01.001. Główne zmiany w nowej wersji programu dotyczą dostosowania aplikacji do wchodzących w życie od 1 stycznia 2004 r. przepisów.

Płatnik składek może uznać za osobę niepełnosprawną wyłącznie osobę, która przedstawiła mu stosowne orzeczenie - po dniu, w którym to uczyniła. Oznacza to, że dofinansowanie składek na ubezpieczenia społeczne przez budżet państwa i PFRON może nastąpić także wyłącznie po dniu, w którym zatrudniony przedstawił płatnikowi składek orzeczenie o ustalonym stopniu niepełnosprawności.

Sytuacje, kiedy Zakład Ubezpieczeń Społecznych żąda od ubezpieczonego świadczenia, które zdaniem tej instytucji jest nienależne, są bardzo problemowe. Dlatego często sprawy te trafiają do sądu, nie zawsze jednak organ rentowy ma rację.

Wśród znowelizowanych przepisów Kodeksu pracy są także przepisy, które dotyczą udzielania urlopu macierzyńskiego i urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego. Czy zmiany te mają wpływ na krąg osób, które mogą ubiegać się o zasiłek macierzyński?

Do końca lutego 2004 r. wszyscy zarobkujący emeryci i renciści zobowiązani są do poinformowania Zakładu Ubezpieczeń Społecznych o wysokości przychodu, jaki osiągnęli w 2003 r. Obowiązku tego powinien dopełnić zarówno świadczeniobiorca, jak i podmiot, na rzecz którego świadczona była praca lub z którym była zawarta inna umowa, niezależnie od tego, że w ciągu roku przekazywane były stosowne informacje

Pracownik, który stanie się niezdolny do pracy z powodu choroby, ma prawo korzystać ze zwolnienia lekarskiego z powodu tej niezdolności przez określony czas zwany okresem zasiłkowym, który wynosi 6 miesięcy. W niektórych przypadkach, gdy choroba się przedłuża, a rokowania co do odzyskania zdolności pracownika do pracy są pozytywne, okres ten może być przedłużony o dalsze 3 miesiące.

Przed podjęciem rozważań co do miesiąca zgłoszenia wniosku o emeryturę każdy z potencjalnych emerytów powinien rozważyć, jakie skutki dla dalszego zatrudnienia będzie miało ustalenie prawa do emerytury. O tym, jakie parametry mają wpływ na wysokość emerytury, pisaliśmy w MPPiU nr 1, str. 46.

Wiele kontrowersji powstawało przy naliczaniu i odprowadzaniu składek na ubezpieczenia społeczne od wynagrodzeń uzyskanych w drodze egzekucji komorniczej od pracodawcy na rzecz pracownika. Dlatego ZUS rozstrzygnął te wątpliwości w piśmie z 6 listopada 2003 r., FUS 411-322/03.

Do 20 kwietnia 2004 r. nadal wypłacane będą zasiłki rodzinne, pielęgnacyjne i wychowawcze. Przedłużenie okresu zasiłkowego przewiduje nowa ustawa o świadczeniach rodzinnych, która wejdzie w życie 1 maja 2004 r. Z tą datą przestanie obowiązywać ustawa o zasiłkach rodzinnych, pielęgnacyjnych i wychowawczych.

Obowiązująca od 1 stycznia 2003 r. ustawa z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz.U. Nr 199, poz. 1673 ze zm., dalej: ustawa) wprowadziła zasady różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków.

Ustalanie wysokości emerytury przysługującej osobom urodzonym przed 1 stycznia 1949 r. oraz dla niektórych ubezpieczonych urodzonych po 31 grudnia 1948 r. a przed 1 stycznia 1969 r. dokonywane jest na podstawie algorytmu wskazanego w art. 53 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: ustawa emerytalna).

Od 1 stycznia 2004 r. nastąpiła zamiana w zakresie finansowania składek na własne ubezpieczenia społeczne osób niepełnosprawnych prowadzących działalność gospodarczą.

W grudniu 2003 r. ubezpieczeni powinni otrzymać z ZUS pierwszą informację o stanie składek zapisanych na ich indywidualnych kontach. Wysokość kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek na ubezpieczenie emerytalne, zaewidencjonowana na indywidualnych kontach ubezpieczonych, w myśl reformy systemu ubezpieczeń społecznych będzie ważnym elementem emerytury obliczonej przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych nie może być wyższa niż kwota odpowiadająca trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach.

Pracownicy, od dnia nawiązania stosunku pracy do dnia ustania tego stosunku, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu wypadkowemu, które jest integralną częścią ubezpieczeń społecznych. Jeżeli pracownik ulegnie wypadkowi przy pracy, przysługują mu określone świadczenia w razie choroby, których szczegółowe zasady przyznawania i wypłaty ustalono w ustawie z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym