Pozostawanie w określonym przedziale czasowym w gotowości do pracy jest jednym z podstawowych obowiązków pracownika wynikających z łączącego go z pracodawcą stosunku pracy. Przepisy Kodeksu pracy zawierają pojęcie „pozostawanie w dyspozycji pracodawcy” (czyli w gotowości do pracy), odmienne od realnego „pracowania” (rozumianego jako wykonywanie zadań roboczych). Inaczej jest tylko w zadaniowym czasie

Wynagrodzenie pracownika składa się z różnych składników. Inspektorzy pracy często sprawdzają, czy pracodawca prawidłowo ustala wysokość poszczególnych składników wynagrodzenia.

Ze zdenerwowania pracownicy w chwili składania przez nią oświadczenia woli o rozwiązaniu umowy o pracę na mocy porozumienia stron nie można wywodzić braku możliwości świadomego i swobodnego podjęcia takiej decyzji (wyrok Sądu Najwyższego z 5 grudnia 2002 r., I PKN 582/01, Pr. Pracy 2003/5/33).

Rozpoczynamy na naszych łamach nowy cykl publikacji. „Warsztat kadrowego” to nowy dział mający służyć Państwu wymianie doświadczeń wynikających z praktyki zawodowej. Pierwszym artykułem chcemy rozpocząć dyskusję i zachęcić do zgłaszania uwag i opinii - jakie rozwiązania stosowane są w Państwa zakładzie pracy? Co w omawianym na naszych łamach zakresie stwarza największe problemy?

Nie można przyjąć, że pracownik działał pod wpływem bezprawnej groźby, składając oświadczenie woli o rozwiązaniu umowy o pracę na mocy porozumienia stron, jeżeli pracodawca nie groził mu rozwiązaniem umowy o pracę z jego winy w razie niewyrażenia zgody na porozumienie rozwiązujące stosunek pracy (wyrok Sądu Najwyższego z 4 marca 2004 r., I PK 435/03, Pr. Pracy 2004/6/37)

W ostatnich latach często zdarza się, że pracodawca, z różnych przyczyn, nie wypłaca pracownikom należnego im wynagrodzenia. Dlatego inspektorzy pracy w trakcie kontroli na ogół sprawdzają, czy w danym zakładzie pracy pracownicy otrzymują wypłatę oraz czy następuje ona terminowo.

Wypowiedzenie zmieniające nie przysparza stronom stosunku pracy wielu problemów, dlatego Sąd Najwyższy nie wypowiada się często w tych kwestiach.

Do niedawna praca wykonywana w szczególnych warunkach u prywatnego pracodawcy nie stanowiła podstawy do nabycia wcześniejszych uprawnień emerytalnych. Sytuacja ta uległa jednak zmianie od 24 czerwca 2004 r. Obecnie również prywatni przedsiębiorcy muszą wystawiać dokumenty potwierdzające fakt wykonywania takiej pracy.

Terminowe i prawidłowe naliczanie i wypłacanie wynagrodzeń pracownikom należy do podstawowych obowiązków pracodawców. Od naliczonych wynagrodzeń pracodawcy dokonują potrąceń przymusowych, określonych w przepisach Kodeksu pracy, oraz dobrowolnych, do których konieczna jest zgoda pracownika. Pracodawcy dokonującego potrąceń z wynagrodzenia dotyczą ograniczenia nałożone przepisami prawa, gwarantujące

Zatrudnienie nowego pracownika pociąga za sobą dla pracodawcy liczne obowiązki. Musi mu zapewnić szkolenie z zakresu bhp, zgłosić do ubezpieczeń społecznych, zapoznać z przepisami wewnątrzzakładowymi i rozpocząć prowadzenie akt osobowych, w których skład wchodzą liczne dokumenty uzyskane w trakcie trwania stosunku pracy, a także dostarczone przez pracownika jeszcze na etapie procesu rekrutacji.

Na wielu pracodawcach ciąży obowiązek utworzenia funduszu świadczeń socjalnych. Przestrzeganie przepisów związanych z działalnością socjalną może być kontrolowane przez inspektorów Państwowej Inspekcji Pracy.

Przez pojęcie „urlop okolicznościowy” należy rozumieć zwolnienie pracownika od obowiązku świadczenia pracy, udzielane przez pracodawcę na wniosek pracownika. Pomimo potocznego posługiwania się zwrotem „urlop okolicznościowy”, dni wolne udzielane pracownikowi w szczególnych przypadkach, o których będzie mowa w dalszej części, nie są urlopem w znaczeniu przepisów Kodeksu pracy.

Płatnicy składek zobowiązani są do wykonywania za ubezpieczonych wszystkich zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych i ubezpiecze- nia zdrowotnego. Zarówno zgłaszanie do ubezpieczeń, naliczanie i opłacanie składek, jak i wyrejestrowywanie z ubezpieczeń należy do obowiązków płatnika. Prawidłowość wykonywania tych obowiązków może zostać podważona w wyniku przeprowadzonej przez ZUS kontroli.

Decydując się na zatrudnienie osoby młodocianej należy uważnie zapoznać się z przepisami dotyczącymi zatrudniania takich pracowników - są oni bowiem szczególnie chronieni przez prawo. Inspekcja pracy drobiazgowo kontroluje zatrudnianie tej grupy osób.

Każdy przedsiębiorca jest zainteresowany właściwą ochroną swojego mienia. Najszerzej problematyka prawnej ochrony mienia uregulowana została w prawie cywilnym. Jednak wiele regulacji ochronnych zawiera także prawo pracy. Dbałość o mienie pracodawcy jest w prawie pracy traktowana jak jeden z podstawowych obowiązków pracowniczych. Naruszenie tego obowiązku może w niektórych przypadkach skutkować odpowiedzialnością

Szczególna pozycja organizacji związkowych powoduje, że pracodawcy, u których działają związki zawodowe, mają obowiązek stosować przepisy ustawy o związkach zawodowych. W praktyce zdarzają się często odmiennie interpretacje jej zapisów w zależności od tego, która ze stron powołuje się na swoje uprawnienia i obowiązki. Dotyczy to m.in. kwestii informowania pracodawcy o członkach związku będących jego

Pracą w godzinach nadliczbowych jest praca wykonywana przez pracownika ponad obowiązujące go normy czasu pracy. Kodeks pracy ustanawia dwie normy czasu pracy - dobową i tygodniową. Praca w godzinach nadliczbowych dopuszczalna jest wyłącznie w ściśle określonych przypadkach.

Kontroli Państwowej Inspekcji Pracy podlegają umowy cywilnoprawne (zwłaszcza umowy zlecenia i o dzieło). Inspektor pracy może sprawdzić, czy łączący strony stosunek prawny, wbrew zawartej umowie, nie nosi cech stosunku pracy.

Zatrudnienie pracownika tymczasowego jest szczególnie korzystne w razie konieczności czasowego zastąpienia etatowego pracownika lub w okresach nasilenia produkcji. Do pracowników tymczasowych zastosowanie ma większość przepisów prawa pracy dotyczących pracodawcy i pracownika. Również uprawnienia do świadczeń z tytułu choroby i macierzyństwa przysługują im na zasadach określonych dla pracowników.

Wymienione w przepisach ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy formy pomocy dla osób bezrobotnych są bezpośrednio związane z udzielaniem wsparcia firmom zatrudniającym te osoby. Występuje tu ścisły związek - bezrobotny otrzymuje pracę, zaś pracodawca częściową refundację kosztów związanych z jego zatrudnieniem.

Wydawanie środków pieniężnych z zakładowego funduszu świadczeń socjalnych na cele inne niż określone w ustawie jest niedopuszczalne i powinno skutkować nakazaniem zwrotu bezprawnie przekazanych kwot - wyrok Sądu Najwyższego (sygn. akt I PK 22/03).

Od 1 stycznia 2004 r. zawierając umowę o pracę w niepełnym wymiarze należy ustalić liczbę godzin pracy ponad określony w umowie wymiar, której przekroczenie uprawnia pracownika do otrzymania wynagrodzenia wraz z dodatkiem. Niektóre kwestie związane z ustalaniem limitu budzą w praktyce wątpliwości.

Pracodawca może uzyskać pomoc materialną na pokrycie kosztów poniesionych na przygotowanie stanowiska pracy i zatrudnienie osoby bezrobotnej skierowanej przez powiatowy urząd pracy.

Przejęcie całego lub części zakładu pracy przez inny zakład ma miejsce coraz częściej. Odbywa się to głównie w trybie art. 231 Kodeksu pracy. Nie jest jasne, czy w przypadku gdy pracownik odmówi przejścia do nowego zakładu pracy, należy się mu odprawa z tytułu zwolnienia z przyczyn niedotyczących pracownika.