Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobom rezygnującym z zatrudnienia lub nie podejmującym pracy zarobkowej ze względu na konieczność sprawowania stałej lub długotrwałej opieki nad osobą niepełnosprawną, a taki związek przyczynowo-skutkowy musi być bezpośredni i ścisły oraz dotyczyć bezpośrednich potrzeb osoby wymagającej opieki.

Nie można automatycznie przyjąć, że brak orzeczenia o całkowitej niezdolności do pracy we wcześniejszym okresie oznacza, iż nie zaistniały obiektywne przeszkody w podjęciu przez ubezpieczonego aktywności zawodowej.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jedynie osobom zobowiązanym do alimentacji zgodnie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym; brak takiego obowiązku wyklucza możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego, nawet jeśli faktycznie sprawują opiekę nad osobą niepełnosprawną. Teza od Redakcji

Rezygnacja z zatrudnienia lub niepodejmowanie pracy przez opiekuna osoby niepełnosprawnej, wynikająca z konieczności stałej i długotrwałej opieki, uprawnia do świadczenia pielęgnacyjnego, nawet jeśli niepełnosprawny nie jest całkowicie niesamodzielny.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje również wtedy, gdy wnioskodawca nie podejmuje zatrudnienia w związku z obiektywnie zaistniałą koniecznością sprawowania opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, niezależnie od uprzedniej rezygnacji z zatrudnienia z innych powodów. Teza od Redakcji

Zasiłek pielęgnacyjny przysługuje osobie uprawnionej do dodatku pielęgnacyjnego tylko w trybie art. 16 ust. 6 ustawy o świadczeniach rodzinnych, a w przypadku zbiegu tych świadczeń należy się zwrot nienależnie pobranych kwot zgodnie z art. 16 ust. 7 i ust. 8, co wyłącza zastosowanie art. 30 ust. 1 i ust. 2 tejże ustawy.

Ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego wymaga wnikliwej analizy i wyjaśnienia okoliczności podlegania ubezpieczeniu społecznemu oraz rzeczywistej możliwości podjęcia zatrudnienia przez wnioskującego. Sam fakt złożenia oświadczenia o rezygnacji z zatrudnienia lub pracy zarobkowej nie jest wystarczający.

Organy administracji publicznej są zobowiązane do pełnego informowania stron, w tym profesjonalnych pełnomocników, o przesłankach koniecznych do spełnienia w celu uzyskania świadczenia.

Dla przyznania świadczenia pielęgnacyjnego istotne jest wyjaśnienie wszystkich okoliczności dotyczących zdolności do podjęcia pracy przez wnioskodawcę oraz zakresu czynności opiekuńczych, które mogą wykluczać możliwość jej podjęcia.

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego przysługuje od momentu ustania pobierania konkurencyjnych świadczeń, a w przypadku świadczenia przyznawanego warunkowo na czas określony, również prawo do nowego świadczenia określa się na podstawie ważności orzeczenia o niepełnosprawności.

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje osobie pobierającej rentę socjalną, chyba że osoba ta zawiesi wypłatę renty socjalnej i wówczas może uzyskać prawo do świadczenia pielęgnacyjnego (art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a ustawy o świadczeniach rodzinnych).

Warunkiem przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego innym osobom niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki jest legitymowanie się przez rodziców osoby wymagającej opieki orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; fakt sprawowania przez osobę spokrewnioną w pierwszym stopniu opieki nad innym członkiem rodziny nie znosi konieczności spełnienia tego warunku.

Osoba, która posiada ustalone prawo do emerytury, może otrzymać świadczenie pielęgnacyjne od miesiąca, w którym przedstawi organowi decyzję o wstrzymaniu wypłaty emerytury, jeśli zawieszenie tego prawa eliminuje negatywną przesłankę z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. a) u.ś.r.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jedynie osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny wobec osoby niepełnosprawnej. Fakt faktycznego sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną nie jest wystarczający do nabycia prawa do świadczenia, jeśli osoba opiekuna nie spełnia kryterium obowiązku alimentacyjnego.

Osoba, która nienależnie pobrała świadczenie pielęgnacyjne, będąc prawidłowo pouczona o warunkach utraty prawa do tego świadczenia, zobowiązana jest do jego zwrotu wraz z odsetkami, niezależnie od trudnej sytuacji rodzinnej i materialnej.

W przypadku zbiegu uprawnień do specjalnego zasiłku opiekuńczego i świadczenia pielęgnacyjnego, wniosek o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego jest skuteczny dopiero od momentu wygaśnięcia decyzji przyznającej specjalny zasiłek opiekuńczy, a warunkowe oświadczenie o rezygnacji z zasiłku nie eliminuje zbiegu świadczeń.

Istnienie rodzeństwa zobowiązanego do alimentacji względem niepełnosprawnej matki nie stanowi negatywnej przesłanki przyznania świadczenia pielęgnacyjnego dziecku, które faktycznie sprawuje stałą i całodobową opiekę nad rodzicem, uniemożliwiającą mu podjęcie zatrudnienia.

Przesłanka rezygnacji z zatrudnienia lub niepodjęcia pracy zarobkowej w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym jest spełniona, jeżeli zakres i wymiar czasowy opieki wymagają stałej obecności opiekuna, uniemożliwiając mu podejmowanie jakiejkolwiek działalności zarobkowej.

W przypadku zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego i specjalnego zasiłku opiekuńczego, niemożliwe jest równoczesne przyznanie obu świadczeń za ten sam okres, a przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego jest możliwe dopiero od daty wygaśnięcia uprawnienia do wcześniejszego świadczenia.

W sytuacji, gdy jedno z rodzeństwa faktycznie sprawuje pełną opiekę nad niepełnosprawnym rodzicem i z tego tytułu zrezygnowało z pracy lub nie podejmuje zatrudnienia, nie można pozbawiać takiej osoby prawa do uzyskania świadczenia pielęgnacyjnego z powodu istnienia innego rodzeństwa zobowiązanego do alimentacji osoby niepełnosprawnej.

W lipcu 2024 roku pracodawca, który nie uruchomił PPK z uwagi na prowadzenie PPE, musi sprawdzić, czy nadal przysługuje mu to uprawnienie. Pracodawcy, którzy podjęli decyzję o niestosowaniu ustawy o PPK z uwagi na prowadzenie PPE, muszą pamiętać, że uprawnienie to nie jest bezterminowe. Pracodawca traci je m.in. w przypadku, gdy według stanu na 1 lipca w PPE uczestniczy mniej niż 25% osób zatrudnionych