Wyrok SN z dnia 17 lutego 2000 r. sygn. I PKN 541/99
Postanowienia zbiorowego porozumienia zawartego między pracodawcą i zakładowymi organizacjami związkowymi nie mające oparcia w ustawie są źródłem zobowiązań w stosunku do pracowników i mogą korzystniej kształtować treść indywidualnych stosunków pracy niż to wynika z przepisów prawa pracy.
Przewodniczący SSN Walerian Sanetra
Sędziowie SN: Katarzyna Gonera (sprawozdawca), Jerzy Kwaśniewski
Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 17 lutego 2000 r. sprawy z powództwa Barbary S. przeciwko Polskim Kolejom Państwowym - Zakładowi Infrastruktury Kolejowej w S. o zapłatę odprawy, na skutek kasacji powódki od wyroku Sądu Okręgowego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach z dnia 30 kwietnia 1999 r. [...]
uchylił zaskarżony wyrok i sprawę przekazał do ponownego rozpoznania Sądowi Okręgowemu-Sądowi Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Siedlcach pozostawiając temu Sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Siedlcach wyrokiem z dnia 18 listopada 1998 r. [...] zasądził na rzecz powódki Barbary S. od pozwanego przedsiębiorstwa Polskie Koleje Państwowe - Zakładu Infrastruktury Kolejowej w S. kwotę 12.429 złotych tytułem rekompensaty pieniężnej, przewidzianej w Pakcie Gwarancji Pracowniczych z dnia 23 grudnia 1996 r., z ustawowymi odsetkami od dnia 1 marca 1998 r. do dnia zapłaty, a ponadto oddalił powództwo w części dotyczącej roszczenia o zapłatę odprawy pieniężnej w związku z rozwiązaniem stosunku pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy.
Sąd Rejonowy ustalił, że powódka była zatrudniona w przedsiębiorstwie Polskie Koleje Państwowe od 10 października 1961 r. do 28 lutego 1998 r., ostatnio na Stacji Rejonowej PKP w Ł. na stanowisku zastępcy naczelnika. Stosunek pracy z powódką został rozwiązany z zachowaniem ustawowego okresu wypowiedzenia na podstawie § 11 ust. 1 pkt 1 lit. a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników kolejowych (Dz.U. Nr 51, poz. 327 ze zm.) z powodu osiągnięcia przez nią wieku emerytalnego. Powódka od dokonanego wypowiedzenia nie odwoływała się. Od 1996 r. w PKP przeprowadzany jest drugi etap restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Uchwałą [...] z dnia 26 czerwca 1997 r. Zarząd PKP w W. utworzył jednostki organizacyjne PKP pod nazwą zakładów przewozów towarowych. W wyniku tego Stacje Rejonowe PKP w S. i Ł. uległy przekształceniu w Zakład Przewozów Towarowych w S., co spowodowało likwidację stanowiska pracy powódki. W dniu 23 grudnia 1996 r. działające w PKP centrale związkowe zawarły z Zarządem PKP porozumienie stanowiące Pakt Gwarancji Pracowniczych, który przewidywał rekompensaty w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia w przypadku rozwiązania z pracownikiem stosunku pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy, przy czym stwierdzono, że w celu utrzymania miejsc pracy dla pracowników w wieku produkcyjnym będą z pracownikami, którzy uzyskali prawo do świadczeń emerytalnych lub rentowych, rozwiązywane stosunki pracy z przyczyn leżących po stronie pracodawcy. W dniu 19 maja 1997 r. zostało zawarte pomiędzy Sekcją Krajową Kolejarzy NSZZ „Solidarność” a Zarządem PKP porozumienie w sprawie Paktu Gwarancji Pracowniczych, które powtórzyło wcześniejsze unormowania i potwierdziło uprawnienie pracowników zwalnianych z pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy do rekompensat w wysokości sześciomiesięcznego wynagrodzenia za pracę. Powódce odmówiono wypłaty rekompensaty z Paktu Gwarancji Pracowniczych. Otrzymała natomiast odprawę emerytalną w wysokości sześciokrotnego wynagrodzenia zasadniczego. Sąd Rejonowy stwierdził, że powódka w dniu rozwiązania z nią stosunku pracy spełniała warunki do przejścia na normalną emeryturę kolejową. Jednocześnie, bezspornie stanowisko pracy powódki uległo likwidacji w związku z restrukturyzacją przedsiębiorstwa państwowego Polskie Koleje Państwowe, w wyniku której zostały zlikwidowane Stacje Rejonowe PKP, w tym Stacja Rejonowa PKP w Ł. Spór sprowadzał się do oceny, czy rozwiązanie stosunku pracy z powódką pozostawało w związku z przyczynami dotyczącymi pracodawcy i, czy wobec tego nabyła ona prawo do rekompensaty pieniężnej z Paktu Gwarancji Pracowniczych. Przepisy art. 11 ustawy z dnia 28 kwietnia 1983 r. o zaopatrzeniu emerytalnym pracowników kolejowych i ich rodzin (Dz.U. Nr 23, poz. 99 ze zm.) oraz § 11 ust. 1 pkt 1 lit a rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 27 grudnia 1974 r. w sprawie praw i obowiązków pracowników kolejowych (Dz.U. Nr 51, poz. 327 ze zm.) stwarzają jedynie możliwość przejścia pracownika kolejowego na emeryturę wcześniej, niż by to wynikało z przepisów o powszechnym zaopatrzeniu emerytalnym, nie wprowadzają jednak żadnego automatyzmu lub obowiązku. Fakt przejścia powódki na emeryturę nie może być rozpatrywany w oderwaniu od faktu likwidacji jej macierzystego zakładu pracy i w konsekwencji jej stanowiska pracy w ramach restrukturyzacji przedsiębiorstwa PKP. Sąd Rejonowy ocenił, że rozwiązanie stosunku pracy z powódką w związku z jej przejściem na emeryturę pozostawało w ścisłym związku z przyczynami dotyczącymi pracodawcy i było ich następstwem. Za takim stanowiskiem przemawiają unormowania pkt 5 Paktu Gwarancji Pracowniczych z 23 grudnia 1996 r. oraz § 8 Paktu Gwarancji Pracowniczych z 19 maja 1997 r. Z postanowień tych porozumień wynika, że obydwoma Paktami Gwarancji Pracowniczych objęte zostały wszystkie przypadki rozwiązania stosunku pracy z pracownikami, którym pracodawca nie mógł przedstawić odpowiednich nowych ofert pracy po przeprowadzeniu restrukturyzacji i z którymi rozwiązano stosunki pracy w celu zapewnienia miejsc pracy dla pracowników w wieku produkcyjnym. Nawet z pracownikami, którzy nabyli uprawnienia emerytalne lub rentowe, miały być rozwiązane stosunki pracy z przyczyn dotyczących pracodawcy. Skoro stosunek pracy z powódką został rozwiązany z przyczyn dotyczących pracodawcy, to nabyła ona prawo do rekompensaty i nie ma przy tym znaczenia, że jednocześnie nastąpiło jej przejście na emeryturę. Pakty Gwarancji Pracowniczych nie mają charakteru zakładowego lub ponadzakładowego układu zbiorowego pracy. Wprowadzone nimi rekompensaty są świadczeniami o charakterze osłony socjalnej w związku z utratą przez pracowników zatrudnienia na skutek restrukturyzacji przedsiębiorstwa. Wprawdzie brak jest przepisów, które mogłyby stanowić podstawę prawną dla tego rodzaju świadczeń pracowniczych, ale jednocześnie brak jest przeszkód do ustalenia tego rodzaju świadczeń w porozumieniu zawartym między pracodawcą i związkami zawodowymi reprezentującymi pracowników. Analiza art. 9 KP, art. 16 KP i art. 18 KP wskazuje na to, że możliwe jest zaspokajanie bytowych i socjalnych potrzeb pracowników stosownie do możliwości pracodawcy.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
