Wyrok NSA z dnia 11 grudnia 2020 r., sygn. I OSK 988/18
Administracyjne postępowanie
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Jolanta Rudnicka sędzia NSA Czesława Nowak-Kolczyńska (spr.) sędzia del. WSA Mariusz Kotulski po rozpoznaniu w dniu 11 grudnia 2020 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 listopada 2017 r. sygn. akt I SA/Wa 597/17 w sprawie ze skargi M. K. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] 2017 r., nr [...] w przedmiocie umorzenia postępowania administracyjnego 1. uchyla zaskarżony wyrok, zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody [...] z dnia [...] 2016 r., znak: [...]; 2. zasądza od Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi na rzecz M. K. kwotę 1137 (słownie: tysiąc sto trzydzieści siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 9 listopada 2017 r., działając na podstawie art. 151 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. z 2017 r. poz. 1369, ze zm., dalej: p.p.s.a.), oddalił skargę M.K. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z [...] 2017 r. utrzymującą w mocy decyzję Wojewody [...] z [...] 2016 r. o umorzeniu, jako bezprzedmiotowego, postępowania w przedmiocie wydania decyzji na podstawie § 5 rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Reform Rolnych z dnia 1 marca 1945 r. w sprawie wykonania dekretu PKWN z 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 10, poz. 51, ze zm., dalej: rozporządzenie).
Powodem umorzenia postępowania było uznanie przez organy, iż skarżący - jako nabywca spadku po właścicielu przejętej na rzecz Skarbu Państwa nieruchomości - nie ma interesu prawnego, który pozwoliłby na przypisanie mu przymiotu strony postępowania o wydanie decyzji na podstawie § 5 ww. rozporządzenia z 1 marca 1945 r.
W ocenie Sądu I instancji stanowisko organu, co do zaistnienia w rozpatrywanej sprawie przesłanki umorzenia postępowania, jest prawidłowe. Z akt sprawy wynika, iż skarżący domagał się wszczęcia postępowania administracyjnego o wydanie decyzji na podstawie § 5 rozporządzenia wydanego w wykonaniu dekretu Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 6 września 1944 r. o przeprowadzeniu reformy rolnej (Dz. U. z 1945 r. Nr 3 poz. 13 ze zm., dalej: dekret). Sąd podkreślił, że przepis ten stanowi podstawę żądania przez właścicieli nieruchomości lub ich spadkobierców ustalenia w formie decyzji administracyjnej, czy dana nieruchomość objęta była działaniem przepisów tego dekretu. Dopuszczalność orzekania przez właściwe organy administracji publicznej w drodze decyzji administracyjnej w opisanym wyżej zakresie służy zatem ochronie prawa własności właścicieli nieruchomości (ich spadkobierców), które przejęte zostały przez Państwo na podstawie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej. W stanie faktycznym rozpoznawanej sprawy wszczęcia postępowania i wydania decyzji w trybie § 5 rozporządzenia nie domaga się dawny właściciel znacjonalizowanej nieruchomości lub jego spadkobierca, lecz osoba, która na podstawie umowy sprzedaży nabyła od spadkobiercy dawnego właściciela nieruchomości prawa spadkowe. Sąd podzielił stanowisko organów orzekających w niniejszej sprawie, iż umowa cywilna, mocą której spadkobiercy dawnego właściciela nieruchomości sprzedali skarżącemu przysługujące im udziały spadkowe, nie uprawnia go do występowania w postępowaniu o wydanie decyzji w trybie § 5 rozporządzenia. Jak podkreślił Sąd, zbycie statusu strony dla potrzeb postępowania administracyjnego nie jest możliwe, gdyż przysługujące stronie uprawnienie do występowania z wnioskiem o ocenę legalności orzeczenia administracyjnego należy do grupy praw i obowiązków o charakterze publicznoprawnym, które z uwagi na swój podmiotowy charakter nie mogą być przeniesione w drodze czynności cywilnoprawnej na inne podmioty. Sąd podkreślił, że w dacie zawarcia umowy sprzedaży z [...] 2015 r. spadkobiercom dawnego właściciela znacjonalizowanej nieruchomości nie przysługiwało prawo własności, ponieważ prawo to zostało dawnemu właścicielowi odjęte w wyniku nacjonalizacji. W tej dacie spadkobiercom dawnego właściciela przysługiwało jedynie - wynikające ze spadkobrania - uprawnienie do złożenia wniosku o kontrolę legalności nacjonalizacji nieruchomości przejętej od ich poprzednika prawnego. Sukcesja ta wynika z powszechnie obowiązujących przepisów prawa materialnego (art. 922 i nast. kodeksu cywilnego) i z mocy wyraźnego brzmienia art. 30 § 4 k.p.a. jest skuteczna na gruncie prawa administracyjnego. Takiej skuteczności nie ma natomiast umowa cywilnoprawna, co wynika z tego, iż strony stosunku administracyjnego nie są równorzędnymi podmiotami. W konsekwencji, powołana umowa sprzedaży w dacie jej zawarcia mogłaby wywołać skutek jedynie w postaci przeniesienia uprawnień do udziału w postępowaniu administracyjnym o stwierdzenie, że dana nieruchomość podpada bądź nie podpada pod przepisy dekretu o reformie rolnej. Zdaniem Sądu, trafnie wywiódł organ odwoławczy, powołując się na przepisy prawa i orzecznictwo sądów administracyjnych, że nie jest to na gruncie prawa administracyjnego dopuszczalne. Skoro zatem przeniesienie roszczeń o stwierdzenie, że nieruchomość nie podpadała pod działanie dekretu o przeprowadzeniu reformy rolnej nie jest dopuszczalne, to zasadnym było umorzenie postępowania - w związku z brakiem istnienia przymiotu strony u skarżącego.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
