Wyrok NSA z dnia 12 czerwca 2018 r., sygn. I OSK 1803/15
Nieruchomości
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący Sędzia NSA Elżbieta Kremer, Sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.), Sędzia del. WSA Mariusz Kotulski, Protokolant starszy asystent sędziego Maciej Kozłowski, po rozpoznaniu w dniu 12 czerwca 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Infrastruktury i Rozwoju od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 marca 2015 r. sygn. akt IV SA/Wa 250/15 w sprawie ze skargi W. J., K. N., W. N., B. Z. i A. M. na decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z dnia [...] lipca 2014 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji 1) uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie; 2) zasądza solidarnie od K. N., W. N., B. Z. i A. M. na rzecz Ministra Inwestycji i Rozwoju kwotę 340 (trzysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 26 marca 2015 r., IV SA/Wa 250/15 uchylił decyzję Ministra Infrastruktury i Rozwoju z [...] lipca 2014 r., nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności decyzji oraz poprzedzającą ją decyzję Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z [...] lipca 2013 r., nr [...]. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że skarga jest zasadna z innych przyczyn niż w niej wskazano. Jedną z podstawowych zasad postępowania administracyjnego jest zasada czynnego udziału strony w postępowaniu administracyjnym, wyrażona w art. 10 k.p.a., zgodnie z którą organy administracji publicznej obowiązane są zapewnić stronom czynny udział w każdym stadium postępowania, a przed wydaniem decyzji umożliwić im wypowiedzenie się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań. Z powołanej zasady wynika między innymi obowiązek organu ustalenia z urzędu stron danego postępowania, powiadomienia stron o wszczęciu postępowania, a także doręczenia wszystkim podmiotom będącym stronami wydanych w sprawie rozstrzygnięć, na co zresztą zwrócił już uwagę na gruncie niniejszej sprawy Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 28 listopada 2005 r., I SA/Wa 1622/04. Zgodnie zaś z art. 109 § 1 k.p.a. organ doręcza stronom na piśmie zapadłą w sprawie decyzję administracyjną. Przepis ten daje organowi prawo doręczenia decyzji administracyjnej na piśmie jedynie stronom postępowania zakończonego tą decyzją. Nałożony na organ obowiązek prawidłowego ustalenia, na każdym etapie postępowania administracyjnego, kręgu stron postępowania administracyjnego ma w świetle art. 156 § 1 k.p.a. szczególne znaczenie, także z tego powodu, że jego naruszenie stanowi przesłankę, która uzasadnia stwierdzenie nieważności przez sąd administracyjny zaskarżonego rozstrzygnięcia dotkniętego taką kwalifikowaną wadą postępowania administracyjnego. Podstawową regułą postępowania administracyjnego jest jego prowadzenie wobec osób żyjących, a w konsekwencji doręczanie wyłącznie takim osobom decyzji. Jeżeli zaś organ administracji wydał decyzję z naruszeniem art. 30 § 4 i 5 k.p.a., art. 97 § 1 pkt 1 k.p.a. bądź art. 105 k.p.a., czy też skierował decyzję do osoby zmarłej, to wadliwość takiej decyzji pozwala na ewentualne jej uchylenie, jeżeli jest ona badana w trybie odwoławczym, zaś sądowi administracyjnemu dokonującemu kontroli legalności pozwala na stwierdzenie nieważności takiego rozstrzygnięcia. Jak podkreśla się w orzecznictwie i doktrynie prowadzenie postępowania administracyjnego w stosunku do osoby zmarłej i wydanie decyzji ocenione być musi jako rażące naruszenie prawa w rozumieniu art. 156 § 1 pkt. 2 k.p.a. Charakter strony przysługujący osobie fizycznej wygasa bowiem z jej śmiercią. Skoro doszło do wydania decyzji w stosunku do osoby zmarłej należy przyjąć, że jest ona obarczona wadą nieważności i powinna być usunięta z obrotu prawnego, aby nie wywoływała skutków prawnych (np. wyroki NSA z 27 kwietnia 1983 r. II SA261/83., LEX 10693; z 14 listopada 2001 r. I S.A 2462/99; wyrok WSA w Warszawie z 20 sierpnia 2006 r., IV SA/Wa 1973/05). Nie ma przy tym znaczenia, czy organ prowadząc postępowanie wiedział, że osoba ta nie żyje, czy też takiej wiedzy nie posiadał. Powinien bowiem w sposób prawidłowy na każdym etapie postępowania ustalić krąg podmiotów mających interes prawny w uczestniczeniu w postępowaniu nadzorczym. Dlatego też brak jest jakichkolwiek podstaw prawnych do przyjęcia zasadności koncepcji przedstawionej przez Ministra Infrastruktury i Rozwoju Wsi, który mając wiedzę o tym, że decyzja Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z [...] lipca 2013 r. została skierowana do strony nieżyjącej przyjął, iż może konwalidować to uchybienie, przez jej uchylenie i orzeczenie co do istoty sprawy. Jeżeli organ, ponownie rozpatrując sprawę w trybie art. 127 § 3 k.p.a. stwierdzi, iż na etapie rozpoznawania wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy ma do czynienie z kwalifikowanym naruszeniem przepisów k.p.a., powinien uchylić zaskarżoną decyzję w oparciu o art. 138 § 2 k.p.a. W rozpoznawanej sprawie może wydawać się to zbędną formalnością, kiedy organem pierwszej i drugiej instancji jest ten sam organ, jednak ma to znaczenie dla strony, która ma prawo po pierwsze do dwukrotnego rozpatrzenia sprawy (art. 15 k.p.a.), jak również do zapewnienia jej czynnego udziału na każdym z etapów postępowania (art. 10 k.p.a) - por. wyrok NSA z 18 października 2005 r. II OSK 118/05.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
