Wyrok NSA z dnia 7 marca 2018 r., sygn. I OSK 204/17
Nieruchomości
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Wiesław Morys sędzia NSA Jan Paweł Tarno (spr.) sędzia del. NSA Jerzy Krupiński Protokolant starszy inspektor sądowy Joanna Drapczyńska po rozpoznaniu w dniu 7 marca 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 9 września 2016 r. sygn. akt I SA/Wa 39/16 w sprawie ze skargi R. O. na decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia [...] listopada 2015 r. nr [...] w przedmiocie stwierdzenia nieważności orzeczenia 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. zasądza od R. O. na rzecz Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi kwotę 580 (pięćset osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 9 września 2016 r., I SA/Wa 39/16 uchylił decyzję Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z [...] listopada 2015 r. nr [...] w przedmiocie odmowy stwierdzenia nieważności orzeczenia oraz poprzedzającą ją decyzję Wojewody L. z [..] listopada 2011 r. nr [...]. W uzasadnieniu Sąd podniósł, że zgodnie z art. 153 ustawy z 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (t.j. z 2016 r. Dz. U. poz. 718, ze zm., dalej p.p.s.a.) ocena prawna i wskazania co do dalszego postępowania wyrażone w orzeczeniu sądu wiążą w sprawie ten sąd oraz organ, którego działanie lub bezczynność były przedmiotem zaskarżenia. Związanie sądu administracyjnego oraz organów administracyjnych oceną prawną oznacza, że nie mogą one formułować nowych ocen prawnych, sprzecznych z wyrażonym wcześniej w orzeczeniu sądowym poglądem i zobowiązane są do podporządkowania się mu w pełnym zakresie. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku z 11 czerwca 2015 r., I SA/Wa 2962/14 stanął na stanowisku, że istotą postępowania prowadzonego w trybie nadzwyczajnym przewidzianym w art. 156 § 1 kpa było ustalenie, czy kontrolowane postępowanie jest obarczone materialnoprawnymi wadami, o których stanowi art. 156 § 1 kpa, w tym m.in. wadą rażącego naruszenia prawa (art. 156 § 1 pkt 2 kpa). Celem więc tego postępowania była ocena, czy w świetle stanu faktycznego ustalonego przez organ w postępowaniu zwykłym, mógł on na gruncie obowiązujących wówczas przepisów prawa podjąć rozstrzygnięcie o treści określonej w decyzji (orzeczeniu). A skoro tak, to obowiązkiem organu nadzoru było właściwe zidentyfikowanie materialnoprawnej podstawy podjętego orzeczenia. Zadaniu temu Minister nie podołał. Umknęło uwadze organu nadzoru, że "w orzeczeniu Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, sporządzonym na sformalizowanym druku, przywołano dwie materialnoprawne podstawy, z których każda w sposób odmienny reguluje przesłanki i tryb w jakim dochodzi do przejęcia opuszczonych przez właściciela gospodarstw rolnych. Przywołano w nim mianowicie art. 15 pkt 1 (w istocie chodzi o art. 15 ust. 1 pkt 1) dekretu z 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reforma rolną i osadnictwem rolnym (Dz. U. Nr 18, poz. 107) oraz art. 2 ustawy z 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reforma rolną i osadnictwem rolnym (Dz. U. Nr 39, poz. 174). Pierwszy z przywołanych przepisów dotyczy przejmowania ex lege bez odszkodowania na własność Państwa gospodarstw rolnych nabytych na podstawie przepisów o przeprowadzeniu reformy rolnej lub o ustroju rolnym i osadnictwie opuszczonych przez właściciela przed 29 kwietnia 1955 r. Drugi natomiast reguluje tryb fakultatywnego przejmowania takich gospodarstw rolnych, gdy opuszczone one zostały w okresie pomiędzy 29 kwietnia 1955 r. a 26 lipca 1957 r. Oczywistym jest zatem, że obydwa wymienione przepisy nie mogły jednocześnie stanowić podstawy prawnej rozstrzygnięcia o przejęciu gospodarstwa rolnego przez Państwo zapadłego w kontrolowanym orzeczeniu. W tej sytuacji Sąd stanął na stanowisku, że analiza akt sprawy, a także ustaleń faktycznych poczynionych w postępowaniu zwykłym, przywołanych w uzasadnieniu orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej, do których odwołuje się także organ nadzoru, prowadzi do wniosku, że faktyczną materialnoprawną podstawę, w oparciu o którą ówczesny terenowy organ władzy państwowej rozstrzygnął o przejęciu na własność Państwa gospodarstwa rolnego E. O., stanowił art. 2 ustawy z 13 lipca 1957 r., który to przepis wprowadzał odrębną od art. 15 dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. regulację dotyczącą fakultatywnego trybu przejmowania przez Państwo opuszczonych gospodarstw rolnych, a pomiędzy tymi przepisami nie ma bezpośredniej łączności normatywnej (por. wyrok NSA z 9 lipca 2013 r., I OSK 188/12). W kontekście tak określonej podstawy prawnej winna być zweryfikowana legalność tego orzeczenia, czego jednak w niniejszej sprawie zabrakło. Minister bowiem przepis ten w swoich rozważaniach pominął. W tej sytuacji Sąd zalecił organowi nadzoru, aby ten dokonując kontroli legalności orzeczenia Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S. z [...] listopada 1960 r. w aspekcie wad, o których mowa w art. 156 § 1 kpa, miał na względzie faktyczną materialnoprawną podstawę podjętego wówczas rozstrzygnięcia, a więc art. 2 ustawy z 13 lipca 1957 r. w jego pierwotnym brzmieniu. Podjęte zaś rozstrzygnięcie Minister miał uzasadnić w sposób respektujący wymogi określone w art. 107 § 3 kpa. Organ nadzoru tylko częściowo zrealizował przywołane zalecenia Sądu wyjaśniając, że orzeczenie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w S. z [...] listopada 1960 r. wydane zostało na podstawie art. 2 ustawy z 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reforma rolną i osadnictwem rolnym. Nie ustalił prawidłowo stanu faktycznego sprawy oraz źle ocenił prawidłowość kwestionowanego orzeczenia w kontekście art. 2 ustawy z 13 lipca 1957 r., co mogło mieć wpływ na sposób rozstrzygnięcia sprawy. Naruszył zarówno przepisy postępowania (art. 7, 77 § 1, 80 i 107 § 3 kpa i art. 156 § 1 pkt 2 kpa), jak i art. 2 ustawy z 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reforma rolną i osadnictwem rolnym.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
