Ulga na dzieci - problemy rozliczeniowe

I. Zasady korzystania z ulgi na dzieci

Ulga na dzieci to ulga podatkowa, dzięki której osoby wychowujące dzieci mogą pomniejszyć swój podatek. Prawo do ulgi i jej wysokość zależy od liczby dzieci, ich wieku, a także - w przypadku pierwszego dziecka - od dochodów rodziny. Zasady stosowania ulgi na dzieci reguluje art. 27f ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; dalej: updof.

Komu przysługuje ulga na dzieci

Z ulgi na dzieci mogą skorzystać zarówno podatnicy nieprowadzący działalności gospodarczej, jak i podatnicy prowadzący taką działalność, jeżeli opodatkowują ją według skali podatkowej. Z ulgi na dzieci nie mogą skorzystać podatnicy prowadzący działalność gospodarczą opodatkowaną:

● podatkiem liniowym albo

● ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych.

Ulga na dzieci przysługuje na każde dziecko:

1) małoletnie:

a) wobec którego podatnik wykonywał władzę rodzicielską, albo

b) które zamieszkiwało z podatnikiem, a podatnik w stosunku do niego pełnił funkcję opiekuna prawnego, albo

c) nad którym podatnik sprawował opiekę poprzez pełnienie funkcji rodziny zastępczej na podstawie orzeczenia sądu lub umowy zawartej ze starostą,

2) pełnoletnie dziecko pozostające na utrzymaniu podatnika w związku z wykonywaniem ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego lub w związku ze sprawowaniem funkcji rodziny zastępczej, które:

a) otrzymywało zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

b) nie ukończyło 25. roku życia i kontynuuje naukę w szkole, pod warunkiem że takie dziecko nie uzyskało w 2015 r. dochodów przekraczających kwotę 3089 zł, poza dochodami z renty rodzinnej (art. 27f ust. 1 i ust. 6 updof).

Ile można odliczyć, posiadając jedno dziecko

Podatnicy wychowujący tylko jedno dziecko mogą w zeznaniu za 2015 r. skorzystać z ulgi na dzieci, gdy ich dochody nie przekraczają określonego limitu (art. 27f ust. 2 pkt 1 updof). Podatnik posiadający jedno dziecko:

a) pozostający w związku małżeńskim przez cały rok podatkowy (z zastrzeżeniem lit. b) może skorzystać z odliczenia, jeżeli roczne, łączne dochody jego i małżonka nie przekroczyły kwoty 112 000 zł,

b) będący panną, kawalerem, wdową, wdowcem, rozwódką, rozwodnikiem albo osobą, w stosunku do której orzeczono separację, lub osobą pozostającą w związku małżeńskim, jeżeli jej małżonek został pozbawiony praw rodzicielskich lub odbywa karę pozbawienia wolności, samotnie wychowujący dziecko może skorzystać z odliczenia, jeżeli jego roczne dochody nie przekroczyły kwoty 112 000 zł.

Pozostałe osoby uprawnione do ulgi, inne niż wymienione pod lit. a i b, mogą skorzystać z odliczenia, jeżeli ich dochody nie przekroczą 56 000 zł.

PRZYKŁAD

Matka po rozwodzie samotnie wychowuje małoletnie dziecko. Jej dochody w 2015 r. przekroczyły 56 000 zł, ale nie przekroczyły 112 000 zł. Matce tej przysługuje ulga z tytułu wychowywania małoletniego dziecka.

Podatnicy wychowujący jedno dziecku przy ustalaniu wysokości osiągniętych w 2015 r. dochodów muszą brać pod uwagę łączne dochody:

● opodatkowane według skali podatkowej,

● z odpłatnego zbycia papierów wartościowych oraz

● z działalności gospodarczej opodatkowanej podatkiem liniowym

- pomniejszone o kwotę składek na ubezpieczenia społeczne.

PRZYKŁAD

Małżonkowie wychowują wspólnie jedno dziecko. Mąż prowadzi działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej. Dochód męża (przychód minus koszty) z działalności, po odliczeniu składek ZUS, wyniósł za 2015 r. 72 000 zł. Żona pracuje na etacie, zarabia 4000 zł brutto miesięcznie. Rocznie dało jej to 48 000 zł. Składki ZUS wyniosły 6580,80 zł (48 000 zł x 13,71%). Dochód żony wyniósł 40 084,20 zł (48 000 zł - 1335 zł - 6580,80 zł). Razem dochód małżonków wyniósł 112 084,20 zł. Przekroczył więc 112 000 zł, czyli próg dochodów umożliwiający skorzystanie z ulgi na dzieci. Oznacza to, że małżonkowie nie mogą w rozliczeniu za 2015 r. skorzystać z tej ulgi.

Podatnicy wychowujący jedno dziecko, których dochody osiągnięte w 2015 r. uprawniają do skorzystania z ulgi, odliczą:

● 92,67 zł miesięcznie,

● 1112,04 zł za cały rok. Warunkiem odliczenia pełnej kwoty jest wychowywanie dziecka przez cały 2015 r.

PRZYKŁAD

Małżonkowie wychowują wspólnie jedno dziecko. Mąż pracuje na etacie, zarabia miesięcznie 2500 zł brutto. Rocznie dało mu to 30 000 zł. Składki ZUS wyniosły 4113 zł (30 000 zł x 13,71%). Dochód męża wyniósł 24 552 zł (30 000 zł - 1335 zł - 4113 zł). Żona pracuje na etacie, zarabia 4000 zł brutto miesięcznie. Rocznie dało jej to 48 000 zł. Składki ZUS wyniosły 6580,80 zł (48 000 zł x 13,71%). Dochód żony wyniósł 40 084,20 zł (48 000 zł - 1335 zł - 6580,80 zł). Razem dochód małżonków wyniósł 64 636,20 zł. Dochód nie przekroczył 112 000 zł, tj. progu umożliwiającego skorzystanie z ulgi. Małżonkowie wychowywali dziecko przez cały rok. W rozliczeniu za 2015 r. od podatku odliczą kwotę 1112,04 zł z tytułu ulgi na dzieci.

Ulga na dzieci dotyczy obojga rodziców, opiekunów prawnych albo rodziców zastępczych pozostających w związku małżeńskim. Kwotę ulgi mogą odliczyć od podatku w częściach równych lub w dowolnej proporcji przez nich ustalonej. W przypadku gdy w tym samym miesiącu kalendarzowym w stosunku do dziecka wykonywana jest władza, pełniona funkcja lub sprawowana opieka, każdemu z podatników przysługuje odliczenie w kwocie stanowiącej 1/30 miesięcznego limitu, za każdy dzień sprawowania pieczy nad dzieckiem.

PRZYKŁAD

Rodzice wychowują jedno małoletnie dziecko. Ich dochody w 2015 r. nie przekroczyły kwoty 112 000 zł. Od podatku mogą odliczyć kwotę 1112,04 zł. Rodzice chcą skorzystać z ulgi oboje, w częściach równych. W swoich zeznaniach każde z rodziców odliczy kwotę 556,02 zł.

Ile można odliczyć, posiadając dwójkę dzieci

W przypadku podatników wychowujących dwoje dzieci nie obowiązuje żaden limit dochodów. Podatnicy wychowujący dwójkę dzieci mogą odliczać od podatku, na każde dziecko:

● 92,67 zł miesięcznie,

● 1112,04 zł za cały rok; warunkiem odliczenia pełnej kwoty jest wychowywanie dziecka przez cały 2015 r.

Podatnicy, którzy wychowywali dwójkę dzieci przez cały 2015 r., odliczą w zeznaniu za ten rok łącznie 2224,08 zł.

Ile można odliczyć, posiadając trójkę dzieci

W przypadku podatników wychowujących troje dzieci również nie obowiązuje żaden limit dochodów. Podatnicy, którzy w 2015 r. wychowywali trójkę dzieci, odliczą od podatku:

● 92,67 zł miesięcznie, a 1112,04 zł rocznie za pierwsze i drugie dziecko,

● 166,67 zł miesięcznie, a 2000,04 zł rocznie za trzecie dziecko.

Podatnicy, którzy wychowywali trójkę dzieci przez cały 2015 r., odliczą w zeznaniu za ten rok łącznie 4224,12 zł.

Ile można odliczyć, posiadając czwórkę dzieci

W przypadku podatników wychowujących czworo i więcej dzieci również nie obowiązuje żaden limit dochodów. Podatnicy, którzy w 2015 r. wychowywali czwórkę dzieci, odliczą od podatku:

● 92,67 zł miesięcznie, a 1112,04 zł rocznie za pierwsze i drugie dziecko,

● 166,67 zł miesięcznie, a 2000,04 zł rocznie za trzecie dziecko,

● 225 zł miesięcznie, a 2700 zł rocznie za czwarte dziecko. Ta sama kwota odliczenia przysługuje na każde kolejne dziecko.

Podatnicy, którzy wychowywali czwórkę dzieci przez cały 2015 r., odliczą w zeznaniu za ten rok łącznie 6924,12 zł.

UWAGA!

Podatnicy, którzy posiadają więcej niż czworo dzieci, za czwarte i każde następne dziecko odliczają 225 zł miesięcznie, a 2700 zł rocznie.

Jak postąpić, gdy liczba dzieci zmieniła się w trakcie roku

W przypadku zmiany w trakcie roku liczby dzieci (np. urodzenia się kolejnego dziecka) albo zaistnienia innych zmian wpływających na uprawnienie do ulgi podatnik musi badać zakres tych uprawnień za każdy miesiąc odrębnie. Podatnicy powinni pamiętać, że odliczenie ulgi na dzieci nie przysługuje, poczynając od miesiąca, w którym dziecko:

● na podstawie orzeczenia sądu zostało umieszczone w instytucji zapewniającej całodobowe utrzymanie w rozumieniu przepisów o świadczeniach rodzinnych,

● wstąpiło w związek małżeński (art. 27f ust. 2c updof).

Jak rozliczyć ulgę w zeznaniu rocznym

Podatnik, który dokonuje odliczenia ulgi na dzieci w zeznaniu rocznym, musi podać:

● liczbę dzieci,

● ich numery PESEL; w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. Dane te należy wpisać w załączniku PIT/O.

Na żądanie organów podatkowych lub organów kontroli skarbowej podatnik jest obowiązany przedstawić zaświadczenia, oświadczenia oraz inne dowody niezbędne do ustalenia prawa do odliczenia. Do takich dokumentów należą:

● odpis aktu urodzenia dziecka,

● zaświadczenie sądu rodzinnego o ustaleniu opiekuna prawnego dziecka,

● odpis orzeczenia sądu o ustaleniu rodziny zastępczej lub umowę zawartą między rodziną zastępczą a starostą,

● zaświadczenie o uczęszczaniu pełnoletniego dziecka do szkoły (art. 27f ust. 5 updof).

Jak postąpić, gdy kwota ulgi przewyższa kwotę podatku

Może się zdarzyć, że kwota przysługującej ulgi jest wyższa od kwoty podatku wykazanego w zeznaniu rocznym. W takim przypadku podatnikowi przysługuje do zwrotu kwota stanowiąca różnicę pomiędzy kwotą ulgi a kwotą odliczoną w zeznaniu podatkowym. Kwota przysługującego zwrotu nie może jednak przekroczyć kwoty składek na ubezpieczenia społeczne oraz składek na ubezpieczenie zdrowotne podlegających odliczeniu, pomniejszonych o składki odliczone w zeznaniu PIT-36L lub PIT-28. W przypadku odliczenia przysługującego pozostającym przez cały rok podatkowy w związku małżeńskim obojgu:

● rodzicom,

● opiekunom prawnym dziecka,

● rodzicom zastępczym

- do ustalenia wysokości składek przyjmuje się łączną kwotę ich składek (art. 27f ust. 10 updof).

UWAGA!

W rozliczeniu rocznym za 2015 r. nie obowiązuje już załącznik PIT/UZ. Rozliczeniu kwoty zwrotu służą specjalne części w nowych wzorach zeznań rocznych. W zeznaniu PIT-36 jest to część K. W zeznaniu PIT-37 jest to część H.

PRZYKŁAD

Małżonkowie mają troje dzieci. W 2015 r. pracowało tylko jedno z nich. Zarobiło w danym roku 20 400 zł brutto. Koszty uzyskania przychodu wyniosły 1335 zł. W takim przypadku:

● składki na ubezpieczenia społeczne z wynagrodzenia wynoszą - 2796,84 zł,

● składka zdrowotna 7,75% - 1364,24 zł,

● podatek - 1008 zł.

Małżonkom przysługuje ulga na dzieci w wysokości 4224,12 zł (wychowywali troje dzieci przez cały 2015 r.). Wysokość podatku nie pozwala jednak na odliczenie całej ulgi. Odliczona kwota ulgi to 1007,98 zł. Kwota ta wynika z poz. 120 PIT-37 i nie jest zaokrąglana do pełnych złotych. Zakładamy, że zeznanie PIT-37 składa tylko małżonek zarabiający. Żeby w pełni skorzystać z ulgi, musi on wypełnić część H zeznania. Kwota nieodliczonej ulgi wynosi 3216,14 zł (4224,12 zł - 1007,98 zł), do wykazania w poz. 132 PIT-37. Składki na ubezpieczenia społeczne i składka zdrowotna do odliczenia wynoszą w sumie 4161,08 zł (1364,24 zł + 2796,84 zł), do wykazania w poz. 130 PIT-37. Oznacza to, że podatnikowi przysługuje do zwrotu pełna kwota nieodliczonej ulgi, czyli 3216,14 zł. Należy ją wykazać w poz. 134 zeznania. Wraz z nadpłatą z zeznania PIT-37 (1008 zł - kwota zaokrąglana do pełnych złotych, wykazana w poz. 129 PIT-37) da to kwotę 4224,14 zł (kwota zwrotu nie jest zaokrąglana). Jest to kwota do zwrotu, którą należy wykazać w poz. 135 PIT-37.

II. Odpowiedzi na pytania w sprawie ulgi na dzieci

Przedstawiamy odpowiedzi na pytania zgłoszone redakcji w sprawie ulgi na dzieci.

1. Czy rodzice mogą skorzystać z ulgi, gdy dochód jednego z dzieci przekroczył 3089 zł

Razem z małżonką wychowujemy dwóch studiujących synów w wieku do 25 lat. Jeden z nich uzyskał w 2015 r. dochody opodatkowane według skali podatkowej w kwocie przekraczającej 3089 zł. Nasze dochody z małżonką w 2015 r. przekroczyły 112 000 zł. Czy możemy skorzystać z ulgi na drugiego syna, który nie uzyskał żadnych dochodów w 2015 r.?