Wyrok SN z dnia 3 lipca 2025 r., sygn. II CSKP 119/23

Istota problemu

Spór dotyczył dopuszczalności i skutków prawnych powództwa o ustalenie nieważności umowy kredytu hipotecznego denominowanego do CHF zawartej w 2008 r. Kluczowe zagadnienia obejmowały: (1) istnienie interesu prawnego w wytoczeniu powództwa o ustalenie (art. 189 k.p.c.), (2) czy kredytobiorcy działający bez pozostałych współkredytobiorców posiadają legitymację procesową czynną, (3) abuzywność klauzul indeksacyjnych (przeliczeniowych i spreadowych) oraz (4) konsekwencje stwierdzenia abuzywności dla ważności całej umowy w świetle uchwały SN z 25 kwietnia 2024 r. (III CZP 25/22).

Rozstrzygnięcie

SN potwierdził stanowisko sądów niższych instancji i oddalił skargę kasacyjną banku. Uznał, że: (1) powodowie posiadali interes prawny w ustaleniu nieważności umowy, gdyż tylko takie rozstrzygnięcie definitywnie rozstrzyga ich sytuację prawną i zwalnia z obowiązku spłaty kredytu w przyszłości, (2) brak jest współuczestnictwa koniecznego wszystkich kredytobiorców w sprawie o ustalenie nieważności umowy kredytu (uchwała SN z 19 października 2023 r., III CZP 12/23), (3) klauzule przeliczeniowe odwołujące się do tabel bankowych są abuzywne z uwagi na nietransparentność i brak obiektywnych kryteriów ustalania kursów oraz (4) w świetle uchwały III CZP 25/22, po wyeliminowaniu abuzywnych klauzul kursowych umowa nie może wiązać w pozostałym zakresie ze względu na brak możliwości zastąpienia ich innymi przepisami. SN podkreślił, że sankcja abuzywności działa ex tunc i sposób faktycznego stosowania klauzul przez bank pozostaje bez znaczenia dla oceny ich charakteru.