Wyrok NSA z dnia 3 lipca 2025 r., sygn. II OSK 1598/24
Były małżonek nie posiada interesu prawnego umożliwiającego mu bycie stroną w postępowaniu o zmianę nazwiska byłej żony na jej nazwisko panieńskie, co uniemożliwia skuteczne wnioskowanie o taką zmianę.
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Tomasz Bąkowski Sędziowie Sędzia NSA Roman Ciąglewicz (spr.) Sędzia del. WSA Magdalena Dobek-Rak po rozpoznaniu w dniu 3 lipca 2025 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej M.O. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Łodzi z dnia 13 marca 2024 r., sygn. akt III SA/Łd 801/23 w sprawie ze skargi M.O. na postanowienie Wojewody Łódzkiego z dnia 23 października 2023 roku nr SO-II.6233.5.2023 w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie zmiany nazwiska oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Uzasadnienie.
Wyrokiem z dnia 13 marca 2024 r., sygn. akt III SA/Łd 801/23, Wojewódzki Sąd Administracyjny w Łodzi w sprawie ze skargi M.O. na postanowienie Wojewody Łódzkiego, dalej także: "organ odwoławczy" lub "Wojewoda", z dnia 23 października 2023 r. nr SO-II.6233.5.23, w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie zmiany nazwiska: 1) uchylił zaskarżone postanowienie oraz poprzedzające je postanowienie Kierownika Urzędu Stanu Cywilnego w Bełchatowie z dnia 17 sierpnia 2023 r., nr USC.5355.11.2023; 2) umorzył postępowanie administracyjne.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł skarżący. Wyrok zaskarżył w zakresie pkt 2. Zarzucił naruszenie:
A) mających istotny wpływ na wynik sprawy przepisów postępowania poprzez błędną wykładnię art. 61a § 1 K.p.a. w zw. z art. 105 § 1 K.p.a. w zw. z art. 145 § 3 P.p.s.a. - poprzez przyjęcie, że postępowanie w niniejszej sprawie podlega umorzeniu jako bezprzedmiotowe;
B) naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz.U. z 2021 r. poz. 1988) poprzez przyjęcie, że skarżący nie może być wnioskodawcą w sprawie o zmianę nazwiska byłej żony na nazwisko panieńskie oraz że ma w tej sprawie status osoby trzeciej i niezainteresowanej.
Skarżący wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie zmianę zaskarżonego wyroku w zaskarżonej części uwzględnienie wniosku skarżącego w całości oraz zasądzenie zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Sprawa została rozpoznana na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 182 § 2 P.p.s.a.
Przepis art. 193 zdanie drugie P.p.s.a. wyłącza odpowiednie stosowanie do postępowania przed Naczelnym Sądem Administracyjnym wymogów dotyczących koniecznych elementów uzasadnienia wyroku, które przewidziano w art. 141 § 4 w zw. z art. 193 zdanie pierwsze P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny nie przedstawia więc w uzasadnieniu wyroku oddalającego skargę kasacyjną opisu ustaleń faktycznych i argumentacji prawnej podawanej przez organy administracji i Sąd pierwszej instancji.
Zgodnie z art. 183 § 1 P.p.s.a., Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak pod rozwagę nieważność postępowania. Nie zachodzą okoliczności skutkujące nieważnością postępowania, określone w art. 183 § 2 pkt 1 – 6 P.p.s.a., należy zatem ograniczyć się do zagadnień wynikających z zarzutów wyartykułowanych w podstawie skargi kasacyjnej.
W niniejszej sprawie w pierwszej kolejności rozważyć należy kwestię materialnoprawną. W tej mierze skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego przez błędną wykładnię art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska przez przyjęcie, że skarżący nie może być wnioskodawcą w sprawie o zmianę nazwiska byłej żony na nazwisko panieńskie oraz że ma w tej sprawie status osoby trzeciej i niezainteresowanej.
Zarzut ten nie jest zasadny.
Przepis art. 9 ust. 1 ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska (Dz. U. z 2021 r. poz. 1988) stanowi, że zmiana imienia lub nazwiska następuje na wniosek osoby ubiegającej się o zmianę, zwanej dalej "wnioskodawcą". Natomiast zgodnie z art. 9 ust. 2, zmiana imienia lub nazwiska małoletniego dziecka następuje na wniosek przedstawiciela ustawowego dziecka. Przepisy art. 8 ust. 2-5 stosuje się odpowiednio.
Jak wskazano w orzecznictwie, zgodnie z art. 9 ust. 1 ustawy z 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska, zmiana imienia lub nazwiska następuje zatem na wniosek osoby ubiegającej się o zmianę, a w przypadku małoletniego dziecka - na pisemny wniosek jego przedstawiciela ustawowego. Inne osoby nie mogą być stroną tego postępowania, gdyż zmiana nazwiska przez wnioskodawcę nie dotyczy ich interesu prawnego (patrz: wyrok NSA z dnia 9 czerwca 2016 r., sygn. akt II OSK 2441/14).
Osoba trzecia może mieć interes faktyczny w sprawie dotyczącej zmiany nazwiska, ale nie jest to wystarczającą przesłanką dla przyjęcia, iż ma ona status strony w rozumieniu art. 28 K.p.a. (patrz: wyrok NSA z dnia 9 lutego 2011 r., sygn. akt II OSK 334/10).
Należy zgodzić się z poglądem, według którego, przepisy ustawy z dnia 17 października 2008 r. o zmianie imienia i nazwiska, w tym także przepis art. 9 ust. 1, regulując samodzielnie i wyczerpująco przesłanki zmiany imienia i nazwiska zachowują w tym zakresie znaczną autonomię.
O posiadaniu przez M.O. jako byłego męża A.O. interesu prawnego upoważniającego do złożenia wniosku o zmianę jej nazwiska nie świadczy także przywołana w uzasadnieniu kasacji norma art. 618 1 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zgodnie z tym przepisem, z małżeństwa wynika powinowactwo między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Trwa ono mimo ustania małżeństwa.
Przywołana norma reguluje zatem stosunek prawny między małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka. Dyspozycja nie dotyczy relacji prawnej pomiędzy byłymi małżonkami. To, że pomimo ustania małżeństwa trwa powinowactwo pomiędzy byłym małżonkiem a krewnymi drugiego małżonka, nie oznacza, że z tego przepisu wynikają jakiekolwiek uprawnienia administracyjnoprawne w zakresie zmiany nazwiska.
Na tle stosunków prawnych między małżonkami, w zakresie nazwiska po ustaniu małżeństwa, stosowne unormowanie zawiera art. 59 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. W myśl art. 59, w ciągu trzech miesięcy od chwili uprawomocnienia się orzeczenia rozwodu małżonek rozwiedziony, który wskutek zawarcia małżeństwa zmienił swoje dotychczasowe nazwisko, może przez oświadczenie złożone przed kierownikiem urzędu stanu cywilnego lub konsulem powrócić do nazwiska, które nosił przed zawarciem małżeństwa.
Abstrahując od tego, czy skarżący mógłby powoływać się na interes prawny wynikający z tej normy prawa materialnego, podkreślić trzeba, że posiadanie interesu prawnego nie jest kategorią abstrakcyjną. Posiadanie tego interesu może być rozważane na tle konkretnej sprawy. Legitymację strony osoba może wywodzić z tego, że rozstrzygnięcie konkretnej sprawy wpływa na zakres jej praw lub obowiązków. Z ewentualnej decyzji o zmianie nazwiska byłego małżonka, wydanej na podstawie art. 12 ust. 1 ustawy o zmianie imienia i nazwiska, nie wynikają dla drugiego byłego małżonka ani żadne prawa, ani żadne obowiązki.
Nie doszło zatem do zarzucanej błędnej wykładni powołanych w kasacji przepisów. Ponadto, zaskarżony wyrok nie jest obarczony uchybieniem w postaci niewłaściwego zastosowania prawa materialnego.
W konsekwencji, Sąd pierwszej instancji trafnie uznał, że zachodziła oczywista przeszkoda do wszczęcia postepowania administracyjnego z wniosku skarżącego w sprawie zmiany nazwiska byłej żony. Wyczerpana była negatywna przesłanka wszczęcia postepowania, o której mowa w art. 61a § 1 K.p.a. Skoro jednak postępowanie administracyjne zostało wszczęte, należało, na mocy art. 105 § 1 K.p.a., umorzyć postępowanie administracyjne. W sytuacji procesowej, do której doszło w niniejszej sprawie, możliwe było umorzenie bezprzedmiotowego postępowania administracyjnego na podstawie art. 145 § 3 P.p.s.a.
W tym stanie rzeczy Naczelny Sąd Administracyjny, na podstawie art. 184 P.p.s.a., oddalił skargę kasacyjną.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
