Wyrok SN z dnia 8 kwietnia 2025 r., sygn. II CSKP 185/23

Istota problemu

Główny problem prawny dotyczył granic zastosowania skargi pauliańskiej (art. 527 k.c.) w odniesieniu do obowiązku alimentacyjnego ustalonego prawomocnym wyrokiem sądowym. Spór koncentrował się wokół kwestii, czy wierzyciel może żądać ubezskutecznienia wobec siebie kwoty alimentów zasądzonych w prawomocnym wyroku sądowym w zakresie, jaki uznaje za przekraczający uzasadnione potrzeby dziecka. Problem dotyczył rozróżnienia między czynnościami prawa materialnego (umowy alimentacyjne, ugody sądowe), które mogą być przedmiotem skargi pauliańskiej, a prawomocnymi wyrokami sądowymi. Dodatkowa kwestia dotyczyła tego, czy uznanie powództwa przez pozwanego w sprawie alimentacyjnej może być zaskarżone skargą pauliańską, gdy sąd mimo tego uznania przeprowadził postępowanie dowodowe i wydał wyrok na podstawie własnych ustaleń faktycznych.

Rozstrzygnięcie

Sąd Najwyższy oddalił skargę kasacyjną, potwierdzając stanowisko Sądu Apelacyjnego. W uzasadnieniu wskazał, że art. 527 k.c. odnosi się do czynności materialnoprawnych, a nie do wyroków sądowych. Sąd podkreślił różnicę między sytuacją, gdy alimenty są ustalone w drodze umowy alimentacyjnej lub ugody sądowej (które mogą być przedmiotem skargi pauliańskiej), a sytuacją, gdy alimenty są zasądzone prawomocnym wyrokiem po przeprowadzeniu postępowania dowodowego. Podkreślił, że wierzyciel nie może w drodze skargi pauliańskiej kwestionować wysokości alimentów ustalonej w prawomocnym wyroku sądowym, nawet jeśli uważa ją za nadmierną. Do zmiany zakresu obowiązku alimentacyjnego ustalonego prawomocnym wyrokiem może dojść jedynie w drodze powództwa przewidzianego w art. 138 k.r.o. o zmianę orzeczenia dotyczącego obowiązku alimentacyjnego w razie zmiany stosunków.