Wyrok NSA z dnia 22 listopada 2022 r., sygn. I OSK 246/22
Legitymowanie się przez małżonka osoby wymagającej opieki orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności stanowi warunek konieczny do przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego krewnym tej osoby, nawet jeżeli małżonek z przyczyn obiektywnych nie jest w stanie podjąć się opieki.
Dnia 22 listopada 2022 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Iwona Bogucka Sędziowie: sędzia NSA Maciej Dybowski sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 22 listopada 2022 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w E. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 23 listopada 2021 r. sygn. akt II SA/Ol 887/21 w sprawie ze skargi M. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w E. z dnia [...] sierpnia 2021 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 23 listopada 2021 r., II SA/Ol 887/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Olsztynie, po rozpoznaniu sprawy ze skargi M. B. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w E. z dnia [...] sierpnia 2021 r. nr Rep. [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego, uchylił zaskarżoną decyzję oraz utrzymaną nią w mocy decyzję organu I instancji (pkt I.) oraz rozstrzygnął o kosztach postępowania (pkt II.)
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych:
Wnioskiem z dnia [...] czerwca 2021 r. M. B. zwrócił się o ustalenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w związku ze sprawowaniem opieki nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym ojcem J. B. Decyzją z dnia [...] lipca 2021 r. Wójt Gminy R. odmówił przyznania wnioskowanego świadczenia pielęgnacyjnego z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej wskazując, iż nie kwestionuje faktycznego sprawowania przez wnioskodawcę stałej opieki nad ojcem, który jest osobą leżącą, nienawiązującą kontaktu z otoczeniem, pampersowaną i wymagającą karmienia, po przebytym podwójnym udarze mózgu. Jako przyczynę odmowy przyznania świadczenia organ wskazał art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2020.111 ze zm.), dalej jako "u.ś.r.", i wyjaśniał, że niepełnosprawność J.B. istnieje od ukończenia 71. roku życia, zatem nie wypełnia warunków powyższego przepisu. Jako kolejną przesłankę odmowy organ I instancji wskazał pozostawanie przez J. B. w związku małżeńskim z osobą nieposiadającą ustalonego znacznego stopnia niepełnosprawności, co na gruncie art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) u.ś.r. wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego. W wyniku rozpoznania odwołania M. B. od powyższej decyzji, Samorządowe Kolegium Odwoławcze w E. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję organu I instancji. Kolegium, w zakresie daty powstania niepełnosprawności, wskazało na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., K 38/13, stwierdzający niekonstytucyjność art. 17 ust.1b u.ś.r. w zakresie, w jakim różnicuje prawo do świadczenia pielęgnacyjnego osób sprawujących opiekę nad osobą niepełnosprawną po ukończeniu przez nią wieku określonego w tym przepisie ze względu na moment powstania niepełnosprawności. W świetle tego orzeczenia kryterium momentu powstania niepełnosprawności nie może stanowić podstawy orzekania o odmowie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego. Kolegium podzieliło natomiast stanowisko organu I instancji w kwestii zaistnienia negatywnej przesłanki wynikającej z art. 17 ust. 5 pkt 2 lit. a) u.ś.r. Wskazało, że w myśl art. 23 ustawy z dnia 25 lutego 1964 r. Kodeks rodzinny i opiekuńczy (Dz.U.2020.1359 ze zm.), dalej jako "k.r.o.", małżonkowie mają równe prawa i obowiązki w małżeństwie. Z kolei art. 27 tej ustawy stanowi, że oboje małżonkowie obowiązani są, każdy według swych sił i potrzeb oraz swych możliwości zarobkowych i majątkowych, przyczyniać się do zaspokajania potrzeb rodziny. Między małżonkami istnieje zatem obowiązek alimentacyjny, w którym mieści się obowiązek opieki nad chorym, niepełnosprawnym małżonkiem. Zgodnie zaś z art. 132 k.r.o. obowiązek alimentacyjny zobowiązanego w dalszej kolejności powstaje dopiero wtedy, gdy nie ma osoby zobowiązanej w bliższej kolejności albo gdy osoba ta nie jest w stanie uczynić zadość swemu obowiązkowi lub gdy uzyskanie od niej na czas potrzebnych uprawnionemu środków utrzymania jest niemożliwe lub połączone z nadmiernymi trudnościami. Pomimo tego, że całodobową opiekę nad niepełnosprawnym w stopniu znacznym ojcem sprawuje M.B., to nie uzasadnia przesunięcia obowiązku sprawowania opieki z osoby zobowiązanej do alimentacji w pierwszej kolejności, tj. żony niepełnosprawnego, na osobę zobowiązaną w dalszej kolejności, tj. syna. Ustawodawca wskazał tylko jeden przypadek, gdy osoba zobowiązana w dalszej kolejności może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, a mianowicie niepełnosprawność w znacznym stopniu osoby zobowiązanej w pierwszej kolejności. Ponieważ żona J. B. nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, nie ma możliwości przyznania wnioskowanego świadczenia.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
