Wyrok NSA z dnia 24 maja 2022 r., sygn. II OSK 2865/19
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Leszek Kiermaszek Sędziowie sędzia NSA Tomasz Zbrojewski (spr.) sędzia del. WSA Mirosław Gdesz po rozpoznaniu w dniu 24 maja 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej E. B. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 5 czerwca 2019 r., sygn. akt VII SA/Wa 2822/18 w sprawie ze skargi E. B. na postanowienie Ministra Zdrowia z dnia [...] września 2018 r., znak: [...] w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 5 czerwca 2019 r, sygn. akt VII SA/Wa 2822/18, oddalił skargę E. B. na postanowienie Ministra Zdrowia z dnia 24 września 2018 r., znak: MDO.051.7.2018, w przedmiocie nałożenia grzywny w celu przymuszenia.
Powyższym postanowieniem Minister, na podstawie "art. 138 § 2" w zw. z art. 144 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (Dz.U. z 2017 r. poz. 1257 ze zm., zwana dalej: "k.p.a.") oraz "art. 34" ustawy z dnia 17 czerwca 1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz.U. z 2018 r. poz. 1314 ze zm., zwana dalej: "u.p.e.a."), po rozpatrzeniu zażalenia E. B., utrzymał w mocy postanowienie Wojewody Pomorskiego z dnia 19 marca 2018 r., znak: SO-III.756.286.2015.EF, nakładające na ww. grzywnę w kwocie 1000 złotych w celu przymuszenia do wykonania obowiązku poddania szczepieniom ochronnym małoletniej córki J. B.
Sąd I instancji wyjaśnił, że zgodnie z art. 119 § 1 u.p.e.a. grzywnę w celu przymuszenia nakłada się, gdy egzekucja dotyczy spełnienia przez zobowiązanego obowiązku znoszenia lub zaniechania albo obowiązku wykonania czynności, a w szczególności czynności, której z powodu jej charakteru nie może spełnić inna osoba za zobowiązanego. Zdaniem Sądu, taka też sytuacja zaistniała w niniejszej sprawie, dotyczącej wyegzekwowania obowiązku poddania małoletniego dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym. Obowiązku szczepienia dziecka nie może bowiem wykonać inna osoba poza tą, której ten obowiązek dotyczy. Poza sporem pozostaje zaś, że skarżąca sprawuje opiekę nad małoletnią córką J., a więc spoczywa na niej odpowiedzialność wynikająca z art. 5 ust. 2 ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U. z 2018 r. poz. 151 ze zm., zwana dalej: "ustawą"), zgodnie z którym w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków, o których mowa w ust. 1, ponosi osoba, która sprawuje prawną pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, albo opiekun faktyczny w rozumieniu art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 6 listopada 2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (Dz. U. z 2017 r. poz. 1318 i 1524). Skarżąca nie poddała małoletniej córki obowiązkowym szczepieniom ochronnym (i stanu tego w treści skargi nie kwestionuje), a to skutkowało wszczęciem wobec niej postępowania egzekucyjnego. Wojewoda mógł w toku postępowania egzekucyjnego zastosować w stosunku do skarżącej ww. środek egzekucyjny, wskazany w tytule wykonawczym przez wierzyciela. Sąd uznał, że wydając postanowienie w tym przedmiocie organ ten nie naruszył przepisów u.p.e.a. i prawidłowo m.in. przyjął, że egzekucja (w kontekście art. 29 u.p.e.a.) jest dopuszczalna (jako poprzedzona upomnieniem i uruchomiona prawidłowo wystawionym tytułem wykonawczym). Postanowienie tego organu zawiera wszystkie wymagane elementy, w tym uzasadnienie rozstrzygnięcia, a wysokość orzeczonej przez Wojewodę grzywny nie przekracza kwoty określonej w art. 121 § 2, nadto została uzasadniona zasadą celowości i skuteczności podjętych działań. Sąd I instancji zauważył także, że uwzględnienie zarzutów skargi, w istocie podważających istnienie obowiązku szczepień, wskazujących na brak wymagalności i niewykonalność obowiązkowych szczepień ochronnych, nie jest możliwe w niniejszym postępowaniu ze względu, że tego rodzaju zarzuty mogłyby znaleźć uzasadnienie wyłącznie jako zarzuty do postępowania egzekucyjnego. Tym niemniej Sąd Wojewódzki wskazał, że stosownie do art. 5 ust. 1 pkt 1 lit. b) ustawy, osoby przebywające na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej są obowiązane na zasadach określonych w ustawie do poddawania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym, co należy rozumieć zgodnie z art. 2 pkt 26 tej ustawy jako podanie szczepionki przeciw chorobie zakaźnej w celu sztucznego uodpornienia przeciwko tej chorobie. Przy czym w przypadku osoby nieposiadającej pełnej zdolności do czynności prawnych odpowiedzialność za wypełnienie obowiązków, o których mowa w ust. 1, ponosi osoba, która sprawuje pieczę nad osobą małoletnią lub bezradną, albo opiekun faktyczny. Przywołał treść art. 17 ust. 2-5 ustawy oraz stwierdził, że zgodnie z tymi przepisami, wykonanie obowiązkowego szczepienia ochronnego jest poprzedzone lekarskim badaniem kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego. Dodał, że wymienione obowiązki ustawowe rozwinięte zostały w przepisach wykonawczych zawartych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 sierpnia 2011 r. w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (Dz.U. nr 182, poz. 1086 ze zm., zwane dalej: "rozporządzeniem"). Rozporządzenie to określiło wiek i grupy osób objętych obowiązkiem szczepień, kwalifikacje osób przeprowadzających szczepienia i sposób prowadzenia szczepienia oraz szczegółowe zasady dotyczące prowadzenia dokumentacji i sprawozdawczości ze szczepień z podaniem form, rodzajów, wzorów, terminów i sposobu obiegu dokumentów. Zgodnie z § 5 rozporządzenia, obowiązkowe szczepienia ochronne są prowadzone zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych na dany rok, ogłaszanym przez Głównego Inspektora Sanitarnego w formie komunikatu, o którym mowa w art. 17 ust. 11 ustawy. Programy szczepień na poszczególne lata precyzyjnie zaś wskazują przeciwko jakim chorobom zakaźnym i w jakim miesiącu życia i roku życia, powinno zostać zaszczepione dziecko. Tytuł wykonawczy w niniejszej sprawie obejmuje zaś obowiązek szczepień niezrealizowanych, mimo konieczności ich odbycia w okresie wskazanym w kalendarzu szczepień i mimo ukończenia przez dziecko skarżącej wieku wymaganego kalendarzem do odbycia tych szczepień. Oznacza to, że obowiązek poddania dziecka skarżącej szczepieniom wymienionym w tytule wykonawczym jest obowiązkiem wynikającym z ustawy. Nie zmienia tej oceny fakt, że Główny Inspektor Sanitarny ogłasza w formie komunikatu Program Szczepień Ochronnych na dany rok. Sąd I instancji podniósł także, że obowiązek poddania się obowiązkowym szczepieniom ochronnym oznacza również obowiązek poddania się lekarskim badaniom kwalifikacyjnym w celu wykluczenia przeciwwskazań do wykonania obowiązkowego szczepienia ochronnego na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy. Odmowa poddania się temu badaniu, która w konsekwencji uniemożliwia wykonanie szczepienia, jest w istocie odmową poddania się obowiązkowemu szczepieniu ochronnemu, któremu nie można przeciwdziałać wykorzystując art. 16 ustawy o prawach pacjenta. Na gruncie niniejszej sprawy nieprzeprowadzenie badania kwalifikacyjnego spowodowane było niestawieniem się rodziców wraz z małoletnim dzieckiem na badanie kwalifikacyjne i szczepienie w podmiocie leczniczym. Skarżąca nie dostarczyła przy tym zaświadczenia lekarskiego o przeciwwskazaniach medycznych do wykonania szczepienia obowiązkowego u małoletniej córki; małoletnia nie otrzymała w efekcie zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO) szczepionki przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B, błonicy, tężcowi, krztuścowi (jak również kolejnych). Po upływie terminu szczepień wynikającego z obowiązującego Programu Szczepień Ochronnych na dany rok, obowiązek zaszczepienia dziecka stał się wymagalny. Tym samym, w sprawie zaistniały przesłanki do wszczęcia postępowania egzekucyjnego (poprzez wystawienie tytułu wykonawczego), a następnie - do wydania postanowienia o nałożeniu grzywny wraz z opłatą za czynności egzekucyjne. Sąd nie stwierdził w kontrolowanym postępowaniu uchybień przepisów prawa materialnego i procesowego dotyczących podstawy prawnej nałożenia grzywny w celu przymuszenia, zachowania gwarancji procesowych skarżącej, w tym naruszenia art. 10 § 1 i 77 § 1 k.p.a. oraz 81 k.p.a. Nie znalazł też podstaw do wystąpienia do Trybunału Konstytucyjnego i Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w zakresie wskazanym przez pełnomocnika skarżącej (do tego ostatniego z uwagi na brak prawnej możliwości).
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
