Wyrok SN z dnia 22 listopada 2019 r., sygn. I CSK 340/19
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Grzegorz Misiurek (przewodniczący)
SSN Władysław Pawlak
SSN Krzysztof Pietrzykowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa P. G. przeciwko (...) Bank S.A. w W. o ustalenie, ewentualnie zapłatę, po rozpoznaniu na rozprawie w Izbie Cywilnej w dniu 22 listopada 2019 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Apelacyjnego w (...) z dnia 24 lipca 2017 r., sygn. akt VI ACa (...),
1. prostuje oczywistą niedokładność w komparycji zaskarżonego wyroku w zakresie oznaczenia przedmiotu postępowania w ten sposób, że w miejsce wyrazów "o zapłatę" wpisuje sformułowanie "o ustalenie, ewentualnie zapłatę";
2. oddala skargę kasacyjną w części dotyczącej żądania ustalenia nieważności umów;
3. uchyla zaskarżony wyrok w pozostałej części i w tym zakresie przekazuje sprawę Sądowi Apelacyjnemu w (...) do ponownego rozpoznania oraz rozstrzygnięcia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
P. G. dnia 18 lipca 2012 r. wniósł przeciwko (...) Bank S.A. w W. (obecnie (...) Bank S.A. w W.) powództwo o ustalenie nieważności dwóch umów zawartych przez strony dnia 19 maja 2008 r.: umowy ramowej o współpracy w zakresie transakcji terminowych i pochodnych oraz umowy dodatkowej w sprawie limitu dla transakcji zamiany oraz - jako żądanie ewentualne - o zasądzenie od pozwanego kwoty 150 000 zł.
Sąd Okręgowy w W. wyrokiem z dnia 7 grudnia 2015 r. oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego kwotę 9 917 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Ustalił, że P. G., prowadzący działalność gospodarczą, dnia 5 listopada 2007 r. wystąpił do (.) Leasing S.A. o udzielenie kredytu w wysokości 850 000 zł na transakcje rynku pieniężnego typu m.in. CIRS oraz otrzymał taki kredyt na okres 18 miesięcy. Strony dnia 21 lutego 2008 r. zawarły dwie umowy: umowę ramową transakcji terminowych i pochodnych oraz umowę dodatkową w sprawie limitu dla transakcji zamiany, na podstawie których przyznany limit był wykorzystany do przeprowadzania transakcji zamiany kwot odsetek z polskich złotych na jeny japońskie. Integralną część tych umów stanowił regulamin transakcji terminowych i pochodnych (dalej: "regulamin"). Strony uzgodniły, że klient banku będzie zobowiązany do ustanowienia na jego rzecz kaucji zabezpieczającej mogące powstać w przyszłości wierzytelności banku z tytułu rozliczenia transakcji. Dnia 19 maja 2008 r. strony zawarły dwie analogiczne umowy, które zastąpiły umowy z dnia 21 lutego 2008 r. W umowie ramowej strony oświadczyły, że zamierzają zawierać transakcje na warunkach określonych w regulaminie i odpowiednich umowach dodatkowych. Powód oświadczył, że został mu doręczony regulamin, którego treść jest mu znana i przez niego akceptowana, pracownik banku wyjaśnił mu sposób zawierania i rozliczania transakcji określony w regulaminie, znane i zrozumiałe są mu zasady i tryb dokonywania transakcji określone w regulaminie i zobowiązuje się do ich przestrzegania, będzie dokonywał transakcji wyłącznie na podstawie własnych, podjętych niezależnie od banku, decyzji na własne ryzyko i odpowiedzialność, na podstawie analiz i oceny zasadności i celowości zawarcia i wyboru rodzaju transakcji oraz przed zawarciem jakiejkolwiek transakcji rozważy ryzyko prawne, ekonomiczne i podatkowe, a także potencjalne ryzyko poniesienia straty. Umowa została zawarta na czas nieokreślony. Strony uzgodniły, że w wypadku, gdyby bieżąca wycena rynkowa transakcji zamiany stanowiła wartość ujemną i przekraczała kwotę 29 560 000 jenów japońskich, klient ma obowiązek ustanowienia dodatkowego zabezpieczenia w postaci kaucji w trybie określonym w § 6 regulaminu. Dnia 10 lipca 2008 r. została zawarta transakcja zamiany kwot bazowych i stóp procentowych o wartości 2 000 000 zł. Transakcja ta, w związku z kryzysem ekonomicznym w Europie i znacznym spadkiem wartości złotego w stosunku do jena japońskiego, została za porozumieniem stron rozwiązana dnia 10 lutego 2009 r. Dnia 20 lutego 2009 r. pozwany udzielił powodowi w ramach prowadzonej przez niego działalności gospodarczej kredytu na spłatę powstałych zobowiązań. Powód oświadczył, że poddaje się egzekucji w trybie określonym w art. 97 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Prawo bankowe (jedn. tekst: Dz.U. z 2018 r., poz. 2187 ze zm.; dalej: "pr. bank."), do łącznej kwoty aktualnego zadłużenia wraz z odsetkami i innymi kosztami, jednakże do kwoty nie wyższej niż 2 565 000 zł w zakresie wszelkich należności wynikających z umowy. Zabezpieczeniem spłaty kredytu były pełnomocnictwo do rachunku bieżącego i innych rachunków powoda w banku i hipoteka zwykła w kwocie 1 710 000 zł oraz hipoteka kaucyjna do kwoty 500 000 zł na nieruchomościach stanowiących współwłasność majątkową małżeńską P. G. i I. G. W piśmie z dnia 14 września 2009 r. pełnomocnik powoda podniósł, że powód nie zapoznał się z obowiązującymi u pozwanego procedurami zarządzania transakcjami terminowymi i instrumentami pochodnymi i nie miał możliwości zapoznania się z systemem zarządzania ryzykiem związanym z przeprowadzeniem tych transakcji. W odpowiedzi pozwany przesłał informacje zamieszczone w pismach z dnia 26 czerwca 2009 r. i 28 września 2009 r.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
