Wyrok SN z dnia 9 stycznia 2018 r., sygn. III PK 9/17
W przypadku obiektywnej niemożliwości przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy pracownika będącego radnym, dopuszczalne jest zasądzenie odszkodowania w miejsce niemożliwego uwzględnienia żądania przywrócenia do pracy radnego na nieistniejące (zlikwidowane) stanowisko pracy.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Dawid Miąsik (przewodniczący)
SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)
SSN Andrzej Wróbel
w sprawie z powództwa M. P. przeciwko Gminnemu Ośrodkowi Kultury w S. o przywrócenie do pracy i wynagrodzenie za czas pozostawania bez pracy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 9 stycznia 2018 r., skargi kasacyjnej powoda od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Z. z dnia 28 czerwca 2016 r., sygn. akt IV Pa (...),
1. oddala skargę kasacyjną,
2. nie obciąża powoda kosztami postępowania strony pozwanej w postępowaniu kasacyjnym.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w Z. wyrokiem z 28 czerwca 2016 r. oddalił apelację powoda M. P. od wyroku Sądu Rejonowego w Z. z 14 marca 2016 r., którym zasądzono powodowi odszkodowanie za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę i oddalono jego żądanie przywrócenia do pracy. Powód był zatrudniony w pozwanym Gminnym Ośrodku Kultury w S. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony jako kierownik - gospodarz obiektu sportowego. We wrześniu 2015 r. pozwany wypowiedział mu umowę o pracę. Jako przyczynę wskazano zakaz finansowania ze środków publicznych zadań związanych z prowadzeniem klubu sportowego GKS "O." S. W styczniu 2012 r. w Gminnym Ośrodku Kultury utworzono komórkę organizacyjną pod nazwą klub sportowy GKS "O.". Regionalna Izba Obrachunkowa w L., w wyniku kontroli przeprowadzonej w Gminnym Ośrodku Kultury stwierdziła, że środki publiczne związane z gospodarką finansową Ośrodka nie mogą być przyznawane na działalność sportową, dlatego Klub Sportowy GKS "O." przestaje działać z końcem września 2015 r. i od października środki nie będą przekazywane na ten klub. Powód miał ochronę zatrudnienia jako radny Gminy. Pozwany przed wypowiedzeniem zwrócił się do Rady Gminy o wyrażenie zgody na rozwiązanie z powodem umowy o pracę z powodu likwidacji zajmowanego przez niego stanowiska kierownika - gospodarza obiektu sportowego. Rada Gminy S. uchwałą z 28 września 2016 r. nie wyraziła zgody na rozwiązanie stosunku pracy z powodem. Uznała, że przeniesienie klubu sportowego do Urzędu Gminy nie uzasadnia rozwiązania umowy o pracę. Sąd Rejonowy stwierdził, że przyczyną wypowiedzenia powodowi stosunku pracy było zastosowanie się do zaleceń pokontrolnych Regionalnej Izby Obrachunkowej w L., zgodnie z którymi działalność Klubu nie mogła być finansowana ze środków pozwanego. Stanowisko pracy powoda zostało zlikwidowane z chwilą wypowiedzenia mu umowy pracę i żaden pracownik pozwanego nie wykonuje należących do powoda czynności związanych z obsługą stadionu. Pozwany nie ma możliwości zatrudnienia powoda. Zatrudnia dwie osoby w pełnym wymiarze czasu pracy (dyrektora i muzyka), sprzątaczkę i plastyka na pół etatu, a od stycznia 2016 r. na % etatu księgową. Ponadto na % etatu instruktora, który wcześniej odbywał staż w Ośrodku. Sąd Rejonowy stwierdził, że roszczenie o przywrócenie do pracy nie zasługuje na uwzględnienie. Nie uzasadnia go ochrona zatrudnienia wynikająca z funkcji radnego. Skoro celem regulacji z art. 25 ust. 2 ustawy z 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym jest zapewnienie radnemu swobodnego sprawowania mandatu, a nie zabezpieczenie go przed utratą pracy, to rada gminy podejmując uchwałę w przedmiocie wyrażenia zgody na zwolnienie, nie powinna ingerować w prawo pracodawcy do "rozstania" się z pracownikiem, gdy ma to uzasadnienie w obowiązującym porządku prawnym i nie jest związane z wykonywaniem przez radnego mandatu. Przyczyną wypowiedzenia powodowi umowy o pracę była likwidacja zajmowanego przez niego stanowiska kierownika - gospodarza obiektu sportowego związana z wynikami kontroli Regionalnej Izby Obrachunkowej. Nie ma żadnych przesłanek pozwalających stwierdzić, iż wypowiedzenie związane było z wykonywaniem przez powoda mandatu radnego. Środki Ośrodka Kultury nie mogły być przyznawane na działalność sportową i dlatego Klub Sportowy przestał działać w następstwie kontroli. W wyniku zmian w regulaminie organizacyjnym stanowisko powoda zostało zlikwidowane. Nikt nie został zatrudniony na jego miejsce, a zasadnicze czynności zakresu obowiązków powoda nie są wykonywane przez innego pracownika. Jednocześnie Sąd Rejonowy stwierdził, że pozwany naruszył przepisy o wypowiadaniu stosunków pracy, bo wskazał niekonkretną przyczynę - art. 45 § 1 k.p. Uzasadnienie wypowiedzenia zawiera bardzo rozbudowaną i niezrozumiałą dla pracownika przyczynę. U pozwanego doszło do likwidacji stanowiska pracy kierownika - gospodarza obiektu sportowego i to można uznać za główną przyczynę ustania stosunku pracy. Wskazany zakaz finansowania działalności klubu stanowił wyłącznie przyczynę pośrednią - podstawę do wydania dalszych decyzji, w tym ograniczenia zatrudnienia u pozwanego, który nie mógł prowadzić działalności związanej z finansowaniem klubu sportowego, a zatem związanej też z utrzymaniem stadionu. Nie prowadzi to jednak do uwzględnienia roszczenia przywrócenia do pracy, bo sąd pracy może nie uwzględnić tego żądania, gdy przywrócenie do pracy jest niemożliwe lub niecelowe (art. 45 § 2 k.p.). Uprawniona i potrzebna jest ocena czy reaktywowany stosunek pracy ma szanse na prawidłowe funkcjonowanie. W okolicznościach sprawy, pomimo naruszenia przez pracodawcę przepisów o wypowiadaniu pracownikom umów o pracę, przywrócenie powoda na poprzednie warunki pracy i płacy należy uznać za niemożliwe, bo stanowisko powoda zostało definitywnie zlikwidowane. U pozwanego nie ma innego stanowiska, które można byłoby powierzyć powodowi. Pozwany w wyniku zaleceń pokontrolnych nie finansuje działalności klubu sportowego i faktycznie nie administruje stadionem. Nawet gdyby przyjąć, iż powoda objęła ochrona związana ze sprawowaniem funkcji radnego (co w niniejszej sprawie nie ma miejsca), to nie byłoby podstaw, aby powoda przywrócić do pracy. Sąd Rejonowy wskazał na stanowisko wyrażone w wyroku Sądu Najwyższego z 4 listopada 2010 r., II PK 111/10, który stwierdził, że w razie ustalenia, iż wyłączną przyczyną rozwiązania stosunku pracy z pracownikiem będącym radnym była rzeczywista likwidacja stanowiska pracy, która prowadzi do niemożliwości i niewykonalności przywrócenia radnego do pracy na obiektywnie nieistniejące, bo zlikwidowano stanowisko pracy i poprzednie warunki pracy lub płacy, nie jest wykluczone wydanie alternatywnego orzeczenia o odszkodowaniu także dlatego, że sposób korzystania radnego ze szczególnej ochrony trwałości stosunku pracy nie usuwa się spod oddziaływania klauzul generalnych społeczno-gospodarczego przeznaczenia prawa oraz zasad współżycia społecznego (art. 8 k.p.). W przypadku obiektywnej niemożliwości przywrócenia do pracy na poprzednich warunkach pracy i płacy pracownika będącego radnym, z którym rozwiązano stosunek pracy z wyłącznej i niezwiązanej z wykonywaniem mandatu radnego przyczyny rzeczywistej likwidacji stanowiska pracy, sąd pracy może i powinien rozważyć zasadność i racjonalność zasądzenia alternatywnego odszkodowania w miejsce obiektywnie niemożliwego uwzględnienia żądania przywrócenia do pracy radnego na nieistniejące (zlikwidowane) stanowisko pracy. Za niemożliwością i niecelowością orzeczenia o przywróceniu powoda do pracy przemawia uzasadnione przypuszczenie, że po restytucji stosunku pracy, pozwany po raz kolejny wypowie powodowi umowę o pracę. W oparciu o art. 45 § 2 k.p. Sąd Rejonowy uznał uwzględnienie powództwa o przywrócenie do pracy za niemożliwe. W jego miejsce uwzględnił roszczenie alternatywne odszkodowania za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę - art. 477 k.p.c.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
