Wyrok SN z dnia 20 lipca 2017 r., sygn. IV CSK 597/16
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Jan Górowski (przewodniczący)
SSN Władysław Pawlak
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa N. J. i A. J. przeciwko Miastu i Gminie [...] o zapłatę, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 20 lipca 2017 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego w [...] z dnia 30 maja 2016 r.,
oddala skargę kasacyjną i zasądza od pozwanego na rzecz powodów solidarnie kwotę 3600 (trzy tysiące sześćset) zł tytułem kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Powodowie domagali się zasądzenia od pozwanego Miasta i Gminy [...] zapłaty kwoty początkowo oszacowanej na 75 000 zł, a ostatecznie kwoty 66 544,20 zł z ustawowymi odsetkami od dnia wniesienia pozwu tytułem odszkodowania za utracone korzyści i dopłaty unijne, których nie otrzymali za okres od 20 stycznia do 31 grudnia 2011 r. z powodu zalewania znacznej części ich działki rolnej ściekami komunalnymi z okolicznych budynków mieszkalnych i z tego powodu wyłączonej z produkcji rolnej.
Wyrokiem z dnia 30 grudnia 2015 r. Sąd Rejonowy w [...] umorzył postępowanie co do kwoty 8.455,80 zł, a w pozostałym zakresie oddalił powództwo. Ustalił, że powodowie we wspólności ustawowej małżeńskiej są współwłaścicielami niezabudowanej działki rolnej w K. o pow. 41,8690 ha, graniczy z nią szereg działek. Niektóre z nich są zabudowane budynkami wielomieszkaniowymi, w których utworzone zostały wspólnoty mieszkaniowe. Zabudowane działki położone są wyżej niż nieruchomość powodów, która niegdyś była terenem bezodpływowym. Na działkach 109/37 i 109/17 stanowiących własność pozwanej Gminy (działka 109/37 - od 2012 r.) posadowione są nieczynne szamba przeznaczone dla budynków mieszkalnych. Budynki z działek 107/18, 107/16 i 109/16 podłączone są do szamba na działce 109/17, a budynek na działce nr 109/19 podłączony jest do szamba na działce 109/37. Szambo na działce 109/17 nie spełniało wymagań zbiornika służącego do zbierania lub oczyszczania ścieków, jego nieszczelność umożliwiała odpływ ścieków do gruntu, a dalej na działkę powodów. Pozostałe budynki nie mają żadnych podłączeń kanalizacyjnych, a ścieki i odpady odprowadzane są bezpośrednio do gruntu i także wypływały na położone niżej pole powodów, gdzie -wraz z wodami opadowymi utworzyły dwa zalewiska o pow. ok. 3 i 5 ha. Taki stan potwierdziły kontrole przeprowadzone przez pracowników Gminy. Wykonane na działce powodów w 2006 i 2009 r. przez Spółkę Wodna w P., a następnie w 2013 r. przez pozwanego roboty melioracyjne polegające na udrażnianiu ciągów drenarskich i odmulaniu rowu spowodowały stopniowe osuszenie zalewiska. Na swojej działce powodowie uprawiali pszenicę, żyto i trawę nasienną. Powstanie zalewiska spowodowało utratę dochodów ze sprzedaży upraw i z tytułu dopłat unijnych, które w okresie objętym żądaniem pozwu wyniosłyby łącznie 66 544 zł. Pozwana Gmina ma udział 55/100 we współwłasności działki 109/11 zabudowanej tzw. czworakami i jest właścicielem 2 lokali w tym budynku, który nie ma podłączenia do szamba. Sąd pierwszej instancji uznał, że pozwany nie ponosi odpowiedzialności za szkodę powodów, ponieważ nie dopuścił się zaniechań w stosowaniu ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (jedn. tekst: Dz.U. z 2008 r., Nr poz. 236). W okresie objętym sporem przepisy ustawy przewidywały wprawdzie w art. 3, że utrzymanie porządku i czystości w gminach należy do ich zadań własnych, ale obowiązek utrzymania czystości na swoim terenie i utrzymania nieruchomości w stanie, który zapobiegnie powstawaniu szkód w nieruchomościach sąsiednich ciążył przede wszystkim na właścicielach nieruchomości, co wynikało z art. 5 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy. Wobec tego, że w K. nie było publicznej kanalizacji, obowiązek wyposażenia nieruchomości w zbiorniki na nieczystości obciążał właścicieli mieszkań. Wójt, burmistrz lub prezydent miasta sprawowali jedynie nadzór nad realizacją tych obowiązków i usprawiedliwiało ich to, że nie było możliwości zorganizowania przez pozwaną zastępczego wywozu nieczystości lub wybudowania stacji zlewnych, skoro większość budynków nie była wyposażona w urządzenia zlewne. Obowiązki nadzorcze i organizacyjne pozwanego nie wyprzedzały jednak obowiązków ciążących na właścicielach nieruchomości. Dopiero znowelizowana ustawa, obowiązująca od 1 stycznia 2012 r nałożyła na gminę obowiązek objęcia właścicieli nieruchomości systemem gospodarowania odpadami komunalnymi. Sąd ocenił także możność przypisania pozwanej odpowiedzialności odszkodowawczej za stan szamba na działce 109/17 i jako właścicielowi dwóch mieszkań w budynku na działce 109/11, jednak uznał, że w tym wypadku nie można ustalić jaka ilość nieczystości pochodziła z tych obiektów, a jaka z budynków niemających żadnych urządzeń kanalizacyjnych, ponadto zaś przyjął na podstawie art. 415 w zw. z art. 441 k.c. i art. 72 § 2 k.p.c. współuczestnictwo konieczne współwłaścicieli powodujących szkodę w majątku powodów i uznał, że postępowanie przeciwko nim może się toczyć tylko łącznie, tymczasem pozwany jest tylko jeden z właścicieli.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
