Wyrok NSA z dnia 15 czerwca 2023 r., sygn. I OSK 1427/22
Dostęp do świadczeń pielęgnacyjnych jest związany z kryterium orzeczonego stopnia znacznej niepełnosprawności, co nie narusza Konstytucji RP. Ustalenie takiego warunku jest obiektywne, nie stanowi dyskryminacji i sprzyja równości oraz transparentności w udzielaniu świadczeń ze środków publicznych.
Dnia 15 czerwca 2023 roku Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Mariola Kowalska Sędziowie: sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) po rozpoznaniu w dniu 15 czerwca 2023 roku na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Rzeszowie z dnia 27 kwietnia 2022 r., sygn. akt II SA/Rz 1800/21 w sprawie ze skargi M. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T. z dnia [...] października 2021 r. nr [...] w przedmiocie świadczenia pielęgnacyjnego 1.uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego od M.M. na rzecz Samorządowego Kolegium Odwoławczego w T.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Rzeszowie wyrokiem z dnia 27 kwietnia 2022 r., II SA/Rz 1800/21 w sprawie ze skargi M. M. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w [...] z dnia [...] października 2021 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia pielęgnacyjnego: uchylił zaskarżoną decyzję i decyzję Wójta Gminy R. z dnia [...] września 2021 r. nr [...] (pkt I.), rozstrzygnął o kosztach postępowania sądowego (pkt II.).
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:
Decyzją z dnia [...] października 2021 r. nr [...] Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] utrzymało w mocy decyzję Wójta Gminy R. z dnia [...] września 2021 r. nr [...] odmawiającą przyznania M. M. świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad dziadkiem – W. D. Organ I instancji ustalił, że W. D. legitymuje się wydanym na stałe orzeczeniem Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w K. z dnia [...] stycznia 2019 r., z którego treści wynika, że wskazany stopień niepełnosprawności datuje się od dnia 17 grudnia 2014 r., natomiast nie da się ustalić, od kiedy istnieje niepełnosprawność. Biorąc pod uwagę tę ostatnią okoliczność Wójt Gminy R. stwierdził, że nie została spełniona przesłanka określona w art. 17 ust. 1b ustawy z dnia 28 listopada 2003 r. o świadczeniach rodzinnych (Dz.U.2020.111 ze zm.), dalej jako "u.ś.r.". Nadto organ wskazał, iż wnioskodawca nie jest osobą zobowiązaną do alimentacji w pierwszej kolejności. Taką osobą jest M. M. – córka W. D. i to ona winna zapewnić pomoc i opiekę niepełnosprawnemu ojcu. M. M. odwołał się od powyższej decyzji. Podał, że jego matka nie jest w stanie sprawować opieki nad swoim ojcem, bowiem opiekuje się już matką – J. D. oraz jej siostrą – J. B. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w [...] ww. decyzją z dnia [...] października 2021 r. utrzymało w mocy zaskarżoną decyzję. Organ odwoławczy wskazał, że przepis art. 17 ust. 4a u.ś.r. wyraźnie wskazuje stronę podmiotową i przedmiotową omawianego świadczenia. Ustala krąg osób, do których świadczenie może trafić oraz cel i przedmiot świadczenia "z tytułu rezygnacji z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej". Zatem świadczenie to nie jest skierowane do kogokolwiek z rodziny, kto podejmie się opieki nad niepełnosprawną osobą. Gdyby tak bowiem było, to art. 17 u.ś.r. nie zawierałby szeregu obwarowań i kolejności – wg obowiązku alimentacyjnego w przyznawaniu świadczenia. Zdaniem Kolegium, fakt pozostawania w pracy jednej z córek W. D. – C. O. oraz fakt pobierania przez drugą córkę tj. M. M. świadczenia pielęgnacyjnego w związku z opieką nad niepełnosprawną matką i jednocześnie żoną W. D. nie pozbawia ww. córek prawnej i moralnej zdolności do sprawowania opieki i nie zwalnia z obowiązku alimentacyjnego. Kolegium zauważyło, że M. M. opiekując się niepełnosprawną matką i otrzymując z tego tytułu świadczenie pielęgnacyjne, winna także opiekować się niepełnosprawnym ojcem, zwłaszcza że wszystkie te osoby prowadzą wspólne gospodarstwo domowe. To nie rodzina bowiem decyduje, komu spośród jej członków winno być przyznane świadczenie pielęgnacyjne, a przepis prawa. Z tego powodu zawarte w art. 17 ust 1a u.ś.r. uregulowanie prawne wskazujące, iż osobie innej niż spokrewniona w pierwszym stopniu, na której ciąży obowiązek alimentacyjny, przysługuje świadczenie pielęgnacyjne, w przypadku gdy osoba spokrewniona w pierwszym stopniu nie jest w stanie sprawować opieki nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, musi być wykładane przy zastosowaniu przesłanek obiektywnych, do których nie należy sam fakt pozostawania w zatrudnieniu czy posiadania statusu pobierającego świadczenie pielęgnacyjne. Okoliczności te są bowiem wynikiem dokonanego w sposób świadomy wyboru i nie zwalniają z obowiązku alimentacyjnego względem uprawnionego. W takim przypadku, obowiązek ten nie przybierze wprawdzie świadczenia pomocy w formie starań osobistych, a może polegać m.in. na opłaceniu osoby trzeciej, która tę opiekę zapewni. Kolegium podniosło również, że wskazana przez organ I instancji przyczyna odmowy przyznania świadczenia, określona w art. 17 ust. 1b u.ś.r., nie może się ostać z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 21 października 2014 r., K 38/13, stwierdzający częściową niekonstytucyjność ww. regulacji prawnej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
