Wyrok NSA z dnia 5 lipca 2023 r., sygn. III OSK 513/22
Zgodnie z art. 83 ust. 1 ustawy o emeryturach i rentach z funduszu ubezpieczeń społecznych, przyznanie świadczenia w drodze wyjątku jest możliwe tylko w sytuacji, gdy ubezpieczony nie spełnia wymagań do uzyskania świadczenia w trybie zwykłym na skutek szczególnych okoliczności, przy jednoczesnym braku możliwości podjęcia pracy lub działalności objętej ubezpieczeniem społecznym spowodowanej całkowitą niezdolnością do pracy lub wiekiem, oraz braku niezbędnych środków utrzymania
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Olga Żurawska-Matusiak Sędziowie Sędzia NSA Rafał Stasikowski Sędzia del. WSA Maciej Kobak (spr.) po rozpoznaniu w dniu 5 lipca 2023 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjej skargi kasacyjnej J.K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 26 października 2021 r. sygn. akt II SA/Wa 2146/21 w sprawie ze skargi J.K. na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia [...] marca 2021 r., nr [...] w przedmiocie przyznania świadczenia w drodze wyjątku oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 26 października 2021 r., sygn. akt II SA/Wa 2146/21 Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie (dalej: "WSA"), po rozpoznaniu sprawy ze skargi J.K. (dalej: "Skarżący") na decyzję Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (dalej: "Prezes ZUS") z [...] marca 2021 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania świadczenia w drodze wyjątku – oddalił skargę.
Wyrok ten zapadł w następujących okolicznościach faktycznych i prawnych sprawy.
Skarżący złożył wniosek do Prezesa ZUS o przyznanie renty z tytułu niezdolności do pracy w drodze wyjątku. Decyzją z [...] lipca 2019 r. nr [...] Prezes ZUS odmówił przyznania Skarżącemu wnioskowanego świadczenia, natomiast decyzją z [...] sierpnia 2019 r. nr [...] utrzymał w mocy decyzję własną z [...] lipca 2019 r.
W następstwie rozpoznania skargi Skarżącego, WSA wyrokiem z 21 lipca 2020 r., sygn. akt II SA/Wa 2290/19 uchylił zaskarżoną decyzję i poprzedzającą ją decyzję z [...] lipca 2019 r.
W uzasadnieniu wyroku WSA stwierdził, że w sprawie doszło do naruszenia art. 7, art. 77 § 1, art. 80 i art. 107 § 3 ustawy z 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego (t. j. Dz. U. z 2022 r., poz. 2000 z późn. zm. – dalej: "k.p.a.") w stopniu, który mógł mieć istotny wpływ na wynik sprawy. Prezes ZUS stwierdził bowiem w decyzji, że w przerwach w zatrudnieniu, w tym m. in. od [...] stycznia 2006 r. do [...] lipca 2017 r., tj. do powstania całkowitej niezdolności do pracy, nie była orzeczona wobec Skarżącego całkowita niezdolność do pracy, zatem przyczyną braku uprawnień do renty w trybie zwykłym nie był stan zdrowia lub inne zdarzenie zewnętrzne, niezależne od woli ubezpieczonego, którego nie można było przewidzieć i któremu nie można było zapobiec. W ocenie WSA, Prezes ZUS nie wziął jednak pod uwagę i w konsekwencji nie rozważył, że wobec Skarżącego orzeczona była częściowa niezdolność do pracy zanim jeszcze stał się całkowicie niezdolny do pracy. W szczególności Prezes ZUS nie dokonał analizy orzeczenia Komisji Lekarskiej ZUS z [...] kwietnia 2009 r., orzeczeń Powiatowego Zespołu do Spraw Orzekania o Niepełnosprawności w N. z [...] grudnia 2006 r., z [...] stycznia 2009 r., z [...] marca 2012 r. Skoro bowiem już w 2006 r. stan zdrowia Skarżącego kwalifikował go do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności ze wskazaniem na konieczność wsparcia w samodzielnej egzystencji, to okoliczność ta nakazuje rozważyć, czy to nie stan zdrowia był przyczyną niewypracowania świadczenia w trybie zwykłym, a także, czy podnoszone przez niego trudności w poszukiwaniu pracy i uzyskaniu zatrudnienia mogły wynikać z istotnych ograniczeń zdrowotnych. W piśmie procesowym z [...] października 2019 r. Skarżący podniósł, że próbował podejmować pracę w zakładach pracy chronionej w charakterze portiera, Prezes ZUS powinien więc zwrócić się do strony o dokładne informacje w tym zakresie, pozwalające ocenić starania Skarżącego, z uwzględnieniem ograniczeń zdrowotnych. WSA podkreślił, że nie zawsze wyłącznie całkowita niezdolność do pracy stanowi szczególną okoliczność na gruncie art. 83 ust. 1 ustawy z 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (t. j. Dz. U. z 2021 r., poz. 291 z późn. zm. – dalej: "u.e.r."). WSA nakazał ponadto dokonanie aktualnych na dzień wydawania decyzji ustaleń, czy spełniona jest przesłanka braku niezbędnych środków utrzymania.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
