Wyrok NSA z dnia 29 kwietnia 2022 r., sygn. III OSK 1094/21
Inne
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Małgorzata Masternak-Kubiak (spr.) Sędziowie: sędzia NSA Małgorzata Pocztarek sędzia del. WSA Mariusz Kotulski po rozpoznaniu w dniu 29 kwietnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 7 grudnia 2018 r. sygn. akt IV SA/Wa 2227/18 w sprawie ze skargi Z. B. na decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] czerwca 2018 r. nr [...] w przedmiocie odmowy potwierdzenia spełnienia warunków do ubiegania się o status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych 1. uchyla zaskarżony wyrok i oddala skargę; 2. odstępuje od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 7 grudnia 2018r., sygn. akt IV SA/Wa 2227/18, po rozpoznaniu skargi Z. B. na decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] czerwca 2018 r., nr [...], w przedmiocie odmowy potwierdzenia spełnienia warunków do ubiegania się o status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych - uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu z dnia [...] marca 2018 r., nr [...].
Jak wskazał Sąd pierwszej instancji wnioskiem z dnia [...] sierpnia 2017 r. Z. B. zwrócił się do Prezesa Instytutu Pamięci Narodowej o wydanie decyzji administracyjnej w sprawie spełnienia warunków, o których mowa w art. 4 ustawy z dnia 20 marca 2015 r. o działaczach opozycji antykomunistycznej oraz osobach represjonowanych z powodów politycznych (tekst jedn. Dz. U. z 2018 r., poz. 690) - dalej: "ustawa o działaczach opozycji antykomunistycznej".
Decyzją z dnia [...] marca 2018 r. Prezes Instytutu Pamięci Narodowej odmówił potwierdzenia, że skarżący spełnia warunki, o których mowa w ww. artykule.
Wnioskiem z dnia [...] marca 2018 r. Z. B. zwrócił się o ponowne rozpatrzenie sprawy, wskazując, że jedynym dokumentem wytworzonym przez niego było jego oświadczenie o dobrowolnym informowaniu kontrwywiadu o zaplanowanych przez niego wizytach cudzoziemców w kierowanym przez niego klubie [...]. Pracownik kontrwywiadu, który otrzymał oświadczenie, polecił wpisać mu pseudonim i wyjaśnił, że jego informacje będą sprawdzane przez inną osobę, która nie musi wiedzieć kto te informacje podaje. Skarżący oświadczył, że nigdy nie złożył żadnej informacji i po jakimś czasie sam zrezygnował z pracy.
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej po rozpatrzeniu wniosku ustalił, że w zasobie archiwalnym Instytutu Pamięci Narodowej odnaleziono m.in. zapisy w Dzienniku Rejestracyjnym WUSW [...], sygn. akt [...] dotyczące Z. B., z których wynika, że został zarejestrowany w dniu [...] grudnia 1972 r. przez Wydział II do numeru [...] jako kandydat na TW, a następnie w dniu [...] grudnia 1972 r. jako TW pseudonim "[...]", zdjęty z ewidencji w dniu [...] listopada 1976 r., materiały zostały złożone w archiwum pod numerem [...]. Natomiast na podstawie zapisów w Inwentarzu materiałów archiwalnych sygn. [...], ustalono, że Wydział II KWMO [...] przekazał do archiwum w dniu [...] listopada 1976 r. do numeru [...] akta dotyczące Z. B. TW ps. "[...]" - zarejestrowanego do numeru [...]. Akta te składały się z teczki personalnej i roboczej prowadzonych w latach 1972-1976, w dniu [...] stycznia 1990 r. dokumenty te zostały wybrakowane za protokołem [...]. W archiwum Instytutu Pamięci Narodowej zachował się ww. protokół brakowania akt nr [...] z dnia [...] stycznia 1990 r., w którym zamieszczono informację o zniszczeniu akt nr [...] składających się z teczki personalnej i teczki pracy. Ponadto w Protokole zdawczo - odbiorczym dokumentacji operacyjnej pozostającej aktualnie na stanie jednostek Służby Bezpieczeństwa województwa [...], sporządzonego zgodnie z wymogami wykazu nadesłanego przez Dyrektora Biura "[...]", sygn. akt [...], znajduje się informacja o aktach (teczka na tw), kartach [...] i [...] dotyczących Z. B. nr rejestracyjny [...].
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej stwierdził, że skoro dokumentami w rozumieniu art. 7 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu są wszelkie nośniki informacji, niezależnie od formy przechowywania informacji, w tym w szczególności akta, kartoteki, rejestry, pliki komputerowe, pisma, mapy, plany, filmy i inne nośniki obrazu, nośniki dźwięku i wszelkich innych form zapisu, a także kopie, odpisy i inne duplikaty tych nośników informacji, to należało uznać, że wszelkie zapisy ewidencyjne są również dokumentami w rozumieniu ustawy o IPN.
Zapisy dotyczące zniszczenia teczki personalnej i teczki pracy b. TW wskazują, że skarżący podejmował działania w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji. Odnalezione w wyniku kwerendy archiwalnej zapisy ewidencyjne były wynikiem/świadectwem podjętej przez skarżącego współpracy z organami bezpieczeństwa państwa. Mimo, że skarżący nie uczestniczył bezpośrednio w ich tworzeniu to można stwierdzić, że współuczestniczył w ich powstaniu przez podjętą decyzję o współpracy z organami bezpieczeństwa państwa.
Z takim stanowiskiem nie zgodził się Z. B. wnosząc do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie skargę na powyższą decyzję.
W odpowiedzi na skargę organ wniósł o jej oddalenie, podtrzymując dotychczasowe stanowisko.
Wskazanym na wstępie wyrokiem Sąd pierwszej instancji uznał wniesioną skargę za mającą usprawiedliwione podstawy. W uzasadnieniu Sąd ten wskazał, że w kontrolowanej sprawie zachował się protokół brakowania akt nr [...] z dnia [...] stycznia 1990 r., w którym zamieszczono informację o zniszczeniu akt nr [...] składających się z teczki personalnej i teczki pracy, a z treści uzasadnienia decyzji nie wynika, że teczka robocza prowadzona w latach 1972-1976 zawierała jakiekolwiek dokumenty wytworzone przez skarżącego. Zatem w ocenie Sądu meriti nie zachowały się, określone w przepisie art. 4 pkt. 2 omawianej ustawy, dokumenty wytworzone przez skarżącego lub przy jego udziale.
Sąd Wojewódzki podzielił także stanowisko skarżącego, że założenie teczki roboczej było konsekwencją założenia teczki personalnej, i że obie te teczki stanowiły minimum "dokumentacji" wytwarzanej na użytek współpracy z informatorem lub pomocnikiem. Nie oznacza to jednak, że w teczce takiej znalazł się jakikolwiek dokument wytworzony przez te osoby. Dalej Sąd Wojewódzki wskazał, że status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych przysługuje osobie, co do której w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu nie zachowały się dokumenty wytworzone przez nią lub przy jej udziale, w ramach czynności wykonywanych przez nią w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa.
Z uwagi na powyższe okoliczności Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, na podstawie art. 145 § 1 pkt 1 lit. a oraz art. 135 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r., poz. 718) - dalej: "P.p.s.a.", uchylił zaskarżoną decyzję oraz poprzedzającą ją decyzję organu z dnia [...] marca 2018 r.
Skargę kasacyjną od powyższego wyroku wniósł Prezes Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni Przeciwko Narodowi Polskiemu. Zaskarżając rozstrzygnięcie Sądu pierwszej instancji w całości zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię art. 4 pkt 2 ustawy o działaczach opozycji komunistycznej w związku z art. 145 § 1 pkt 1 lit. a P.p.s.a. poprzez przyjęcie, że:
1) zapisy w Dzienniku Rejestracyjnym WUSW [...], sygn. akt IPN [...] dotyczące skarżącego nie zostały wytworzone przy jego udziale, podczas gdy z ich treści wynika, że wnioskodawca został zarejestrowany w dniu [...] grudnia 1972 r. przez Wydział II do numeru [...] jako kandydat na TW, a następnie w dniu [...] grudnia 1972 r. jako TW pseudonim "[...]". Zdjęcie z ewidencji nastąpiło w dniu [...] listopada 1976 r., a materiały zostały złożone w archiwum pod numerem [...],
2) zapisy w Inwentarzu materiałów archiwalnych sygn. I WUSW [...], sygn. akt IPN [...], dotyczące skarżącego nie zostały wytworzone przy jego udziale, podczas gdy z ich treści wynika, że Wydział II KWMO [...] przekazał do archiwum w dniu [...] listopada 1976 r. do numeru [...] akta dotyczące skarżącego TW ps. "[...]" - zarejestrowanego do numeru [...]. Akta te składały się z teczki personalnej i roboczej prowadzonych w latach 1972-1976. W dniu [...] stycznia 1990 r. dokumenty te zostały wybrakowane za protokołem [...],
3) protokół brakowania akt nr [...] z dnia [...] stycznia 1990 r., dotyczący skarżącego nie został wytworzone przy jego udziale, podczas gdy zamieszczono w nim informacje o zniszczeniu dotyczących go akt nr [...] składających się z teczki personalnej i teczki pracy,
4) protokół zdawczo-odbiorczy dokumentacji operacyjnej pozostającej aktualnie na stanie jednostek Służby Bezpieczeństwa wojew. [...], sporządzonego zgodnie z wymogami wykazu nadesłanego przez Dyrektora Biura "[...]", sygn. akt IPN [...], dotyczący skarżącego nie został wytworzone przy jego udziale, podczas gdy znajduje się w nim informacja o aktach (teczka na tw), kartach [...] i [...] dotyczących skarżącego nr rejestracyjny [...], podczas gdy z wiedzy historycznej wynika, że organy bezpieczeństwa państwa nie dokonywały fikcyjnych rejestracji osobowych źródeł informacji lub tajnych współpracowników bez ich zgody i wiedzy.
W oparciu o powyższe zarzuty skarżący kasacyjnie organ wniósł o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie, zasądzenie na rzecz organu kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz rozpoznanie skargi kasacyjnej na rozprawie.
W uzasadnieniu skargi kasacyjnej powyższe zarzuty szerzej umotywowano.
W odpowiedzi na skargę kasacyjną Z. B. przedstawił swoje stanowisko w sprawie.
Zarządzeniem Przewodniczącej Wydziału III Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 15 lutego 2022 r. poinformowano strony postępowania, że z uwagi na brak zgody stron na przeprowadzenie rozprawy w trybie zdalnym, Przewodnicząca Wydziału, na podstawie art. 15zzs4 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz. U. 2020 r. poz. 1842, z późn. zm.) - dalej: "ustawa COVID-19", zarządziła skierowanie sprawy na posiedzenie niejawne celem rozpoznania skargi kasacyjnej.
Naczelny Sąd Administracyjny zważył, co następuje:
Skarga kasacyjna została oparta na usprawiedliwionych podstawach.
Stosownie do art. 183 § 1 P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, biorąc pod rozwagę z urzędu jedynie nieważność postępowania. W myśl art. 15zzs4 ust. 1 ustawy COVID-19 w brzmieniu od dnia 3 lipca 2021 r. (Dz.U. z 2021 poz. 1090), w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego, albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19 oraz w ciągu roku od odwołania ostatniego z nich Naczelny Sąd Administracyjny nie jest związany żądaniem strony o przeprowadzenie rozprawy. Zgodnie z ust. 3 powołanego przepisu, przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia niejawnego, jeżeli uzna rozpoznanie sprawy za konieczne, a nie można przeprowadzić jej na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku. Na posiedzeniu niejawnym w tych sprawach sąd orzeka w składzie trzech sędziów. W niniejszej sprawie Sąd uznał rozpoznanie sprawy za konieczne, zaś wobec braku zgody wszystkich stron postępowania na przeprowadzenie rozprawy na odległość z jednoczesnym bezpośrednim przekazem obrazu i dźwięku, sprawę rozpoznano na posiedzeniu niejawnym na podstawie art. 15 zzs4 ust. 3 ustawy COVID-19.
Zgodnie z art. 183 § 1 P.p.s.a. Naczelny Sąd Administracyjny rozpoznaje sprawę w granicach skargi kasacyjnej, bierze jednak z urzędu pod rozwagę nieważność postępowania. W sprawie nie zachodzą okoliczności skutkujące nieważnością postępowania, określone w art. 183 § 2 P.p.s.a., należy zatem ograniczyć się do zarzutów wskazanych w podstawie skargi kasacyjnej.
Przechodząc do merytorycznego rozpoznania skargi kasacyjnej wskazać należy, że we Wstępie do Konstytucji ustrojodawca akcentuje, że Rzeczypospolita Polska: "odzyskawszy w 1989 r. możliwość suwerennego i demokratycznego stanowienia" o swoim losie winna wdzięczność: "przodkom za ich pracę, za walkę o niepodległość okupioną ofiarami". Te wartości stanowią wzorzec dla ustawodawcy do formułowania ocen wydarzeń z lat 1956-1989, jak też do stworzenia systemu zadośćuczynienia i pomocy osobom, które w wyniku działalności na rzecz niepodległości i suwerenności Polski były narażone na represje.
U podstaw obowiązujących unormowań ustawowych dotyczących uhonorowania i zadośćuczynienia działaczom opozycji antykomunistycznej oraz osobom represjonowanym z przyczyn politycznych w latach 1956-1989, legła dezaprobata dla totalitarnych metod i praktyk działania komunistycznego aparatu bezpieczeństwa. Analiza celów i założeń ustawy o działaczach opozycji pozwala przyjąć, że ustawodawca dąży do stanu, w którym osoby świadomie i tajnie współpracujące z organami bezpieczeństwa totalitarnego państwa nie będą miały statusu działacza opozycji antykomunistycznej, bądź osoby represjonowanej z powodów politycznych (por. wyrok TK z dnia 28 kwietnia 1999 r., sygn. akt K 3/99, OTK 1999, nr 4, poz. 73).
Zgodnie z art. 5 ust. 1 ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej, status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych potwierdza w drodze decyzji administracyjnej Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych po stwierdzeniu przez Prezesa IPN, że osoba ubiegająca się o potwierdzenie statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych spełnia warunki, o których mowa w art. 4 tej ustawy. Zgodnie zaś z art. 4 pkt 1 i pkt 2 ustawy o działaczach opozycji, antykomunistycznej status działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych przysługuje osobie, która nie była pracownikiem, funkcjonariuszem lub żołnierzem organów bezpieczeństwa państwa, chyba że przedłoży dowody, że przed dniem 31 lipca 1990 r. bez wiedzy przełożonych czynnie wspierała osoby lub organizacje działające na rzecz odzyskania przez Polskę niepodległości i suwerenności lub respektowania politycznych praw człowieka w Polsce, i co do której w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej nie zachowały się dokumenty wytworzone przez nią lub przy jej udziale w ramach czynności wykonywanych przez nią w charakterze tajnego informatora lub pomocnika przy operacyjnym zdobywaniu informacji przez organy bezpieczeństwa państwa.
Decyzja Prezesa IPN-u ma charakter deklaratoryjny, co oznacza, że jego rola w ramach postępowania sprowadza się do sprawdzenia, czy w archiwum Instytutu Pamięci Narodowej nie zachowały się dokumenty o określonych w art. 4 pkt 2 ww. ustawy cechach. Tym samym zawężony został zakres prowadzonego postępowania wyjaśniającego przez Prezesa IPN. Taki pogląd prezentowany jest w orzecznictwie sądowym (por. wyrok NSA z 19 kwietnia 2021 r. sygn. akt III OSK 115/21, LEX nr 3192796; wyrok NSA z 19 listopada 2019 r. sygn. akt II OSK 232/18, LEX nr 2761308; wyrok NSA z 26 września 2019 r. sygn. akt II OSK 3835/18, LEX nr 2748824) i w pełni akceptuje go w tej sprawie Naczelny Sąd Administracyjny.
Wprawdzie na datę wydawania w przedmiotowej sprawie decyzji administracyjnej ustawodawca nie zdefiniował pojęcia dokumentu, tym niemniej nie powinno budzić wątpliwości, że dokonując wykładni tego pojęcia użytego w art. 4 pkt 2 ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej należało sięgnąć do postanowień art. 7 ustawy z dnia 18 grudnia 1998 r. o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu (tekst jedn. Dz. U. z 2016 r. poz. 1565 z późn. zm.), z treści którego wynika, że dokumentami, w rozumieniu tej ustawy, są m.in. wszelkie nośniki informacji, niezależnie od formy przechowywania informacji, w tym w szczególności: akta, kartoteki, rejestry, pliki komputerowe, pisma, mapy, plany, filmy i inne nośniki obrazu, nośniki dźwięku i wszelkich innych form zapisu, a także kopie, odpisy i inne duplikaty tych nośników informacji (art. 7 pkt 1 ww. ustawy). W związku z tym, że postępowanie w sprawie potwierdzenia statusu działacza opozycji antykomunistycznej lub osoby represjonowanej z powodów politycznych prowadzi Prezes IPN na podstawie dokumentów - jak wprost wynika z art. 4 pkt 2 ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej - znajdujących się w zasobach Instytutu Pamięci Narodowej, to nie mógł Prezes IPN kwestionować, jako dokumentu, określonych zapisów ewidencyjnych byłej Służby Bezpieczeństwa, a odnoszących się do faktu zarejestrowania skarżącego jako tajnego współpracownika organów bezpieczeństwa państwa pod pseudonimem "[...]".
Z treści tych dokumentów wynika, że skarżący został zarejestrowany w dniu [...] grudnia 1972 r. przez Wydział II do numeru [...] jako kandydat na TW, a następnie w dniu [...] grudnia 1972 r. jako TW pseudonim "[...]", zdjęty z ewidencji w dniu [...] listopada 1976 r., materiały zostały złożone w archiwum pod numerem [...]. Natomiast na podstawie zapisów w Inwentarzu materiałów archiwalnych sygn. [...], ustalono, że Wydział II KWMO [...] przekazał do archiwum w dniu [...] listopada 1976 r. do numeru [...] akta dotyczące Z. B. TW ps. "[...]" - zarejestrowanego do numeru [...]. Akta te składały się z teczki personalnej i roboczej prowadzonych w latach 1972-1976, w dniu [...] stycznia 1990 r. dokumenty te zostały wybrakowane za protokołem [...]. W archiwum Instytutu Pamięci Narodowej zachował się ww. protokół brakowania akt nr [...] z dnia [...] stycznia 1990 r., w którym zamieszczono informację o zniszczeniu akt nr [...] składających się z teczki personalnej i teczki pracy. Ponadto w "Protokole zdawczo - odbiorczym dokumentacji operacyjnej pozostającej aktualnie na stanie jednostek Służby Bezpieczeństwa województwa [...], sporządzonego zgodnie z wymogami wykazu nadesłanego przez Dyrektora Biura "[...]", sygn. akt IPN [...], znajduje się informacja o aktach (teczka na tw), kartach [...] i [...] dotyczących skarżącego nr rejestracyjny [...].
W aktualnym stanie prawnym tego rodzaju dokumenty jak zgromadzone w tej sprawie nie pozostawiają wątpliwości, że osoba, której one dotyczą, nie spełnia warunków do uzyskania pozytywnej decyzji o uznaniu za osobę represjonowaną z powodów politycznych lub działacza opozycji antykomunistycznej. Wprost znajduje to potwierdzenie w brzmieniu art. 4 ust. 2 ustawy o działaczach opozycji. Mimo tego, że przepis ten, na podstawie art. 3 w związku z art. 6 ustawy z dnia 12 kwietnia 2019 r. o zmianie ustawy o Instytucie Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2019 r. poz. 992), wszedł w życie z dniem 12 czerwca 2019 r., to tę nowelizację ustawy o działaczach opozycji należy uznać za doprecyzowanie pojęcia: "dokumentu wytworzonego przy udziale osoby", o którym mowa w art. 4 pkt 2 ustawy, a nie za "nowość normatywną" (por. wyrok NSA z dnia 26 września 2019 r. sygn. akt II OSK 3835/18, LEX nr 2748824).
Tym samym nie można podzielić argumentacji zawartej w uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, jakoby organ w trakcie prowadzonego w tej sprawie postępowania miał obowiązek ustalać zakres działalności skarżącego jako działacza opozycji lub osoby represjonowanej oraz analizować sposób i zakres funkcjonowania skarżącego w ramach organów kontrwywiadu wojskowego. Postępowanie objęte art. 4 i art. 5 ustawy o działaczach opozycji ma za swój przedmiot w pierwszej kolejności ustalenie, czy dana osoba spełnia lub nie spełnia przesłanek wynikających z art. 4 pkt 1 i 2 ustawy. Dopiero ustalenie, że dana osoba nie podlega wyłączeniu spod przesłanek objętych ww. przepisem pozwala organowi na ustalanie, czy jest to osoba represjonowana z powodów politycznych w rozumieniu art. 3 ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej lub czy jest działaczem opozycji antydemokratycznej w rozumieniu art. 2 tej ustawy. Jak trafnie wskazał Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 lutego 2019 r., sygn. akt II OSK 820/18, (LEX nr 2632855), obowiązkiem organu w tego rodzaju postępowaniu było wyłącznie odzwierciedlenie stanu zasobów archiwalnych według skonkretyzowanych w przepisie kryteriów i sformułowanie oceny, czy stan zasobów archiwalnych zawiera dokumenty, których treść wskazuje na to, że istniały dokumenty wskazujące na współpracę skarżącego ze służbami bezpieczeństwa państwa i czy w ramach tej współpracy wytworzył on jakieś dokumenty lub czy jakieś dokumenty powstały przy jego udziale. Rolą organu wyznaczoną przez art. 4 ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej nie jest ani ocena wiarygodności materialnej opisanych w tych dokumentach zdarzeń czy osób, ani ustalanie, czy wynikająca z dokumentów współpraca miała w rzeczywistości miejsce. Organ prowadzący postępowanie nie jest uprawniony do oceny w oparciu o całokształt dokumentów znajdujących się w jego zasobach, czy skarżący wywiązywał się ze swego zobowiązania, czy w tamtej rzeczywistości działania jego bądź zaniechania odpowiadały pojęciu współpracy ze służbami bezpieczeństwa. Organ nie jest uprawniony do prowadzenia postępowania dowodowego w tym zakresie. Ustawa upoważnia organ wyłącznie do przedstawienia zawartości zasobów archiwalnych według ściśle określonych kryteriów. Wbrew zatem stanowisku Sądu Wojewódzkiego, odnalezione w archiwum IPN dokumenty stanowiły dokumenty, o których mowa w art. 4 pkt 2 ustawy o działaczach opozycji antykomunistycznej.
W tych okolicznościach należało uznać, że skarga kasacyjna została oparta na usprawiedliwionych podstawach, a ponieważ istota sprawy została dostatecznie wyjaśniona, to na podstawie art. 188 w zw. z art. 151 P.p.s.a. uchylono zaskarżony wyrok i oddalono skargę.
Przyjmując, że zachodzi sytuacja szczególnie uzasadniona, na zasadzie art. 207 § 2 P.p.s.a. odstąpiono od zasądzenia zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego w całości.
Źródło: Centralna Baza Orzeczeń Sądów Administracyjnych, http://orzeczenia.nsa.gov.pl/
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
