Wyrok NSA z dnia 17 grudnia 2010 r., sygn. I OSK 282/10
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie następującym: Przewodniczący: Sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.) Sędziowie: Sędzia NSA Małgorzata Pocztarek Sędzia NSA Ewa Dzbeńska Protokolant st. inspektor sądowy Tomasz Zieliński po rozpoznaniu w dniu 17 grudnia 2010 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej K. K. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Olsztynie z dnia 20 października 2009 r. sygn. akt II SA/Ol 666/09 w sprawie ze skargi M. K. i K. K. na decyzję Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu z dnia [...] maja 2009 r. nr [...] w przedmiocie przejęcia gospodarstwa rolnego 1. uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Wojewódzkiemu Sądowi Administracyjnemu w Olsztynie; 2. zasądza od Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Elblągu na rzecz K. K. kwotę 440 (czterysta czterdzieści) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego
Uzasadnienie
Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Elblągu decyzją z [...] stycznia 2009 r. Reg. [...] odmówiło stwierdzenia nieważności decyzji Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie z [...] grudnia 1964 r. nr [...] utrzymującej w mocy decyzję Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Nowym Mieście Lubawskim z [...] listopada 1964 r., znak [...] o przejęciu na rzecz Skarbu Państwa bez odszkodowania gospodarstwa rolnego o powierzchni 35,5345 ha położonego we wsi L., gmina B. W uzasadnieniu organ podał, że przedmiotowa nieruchomość rolna składa się z działek nr [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...], [...] i [...] zapisanej w księdze wieczystej pod nr karty 4 tom I S. położonych we wsi L., gmina B. i stanowił własność prywatną M. K. Decyzją Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Nowym Mieście Lubawskim została ona przejęta na rzecz Skarbu Państwa na podstawie ustawy z dnia 15 lipca 1961 r. zmieniającej ustawę z dnia 13 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym oraz rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 1961 r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych. W uzasadnieniu tej decyzji wskazano, że właściciel gospodarstwa zmarł, jego żona L. przeprowadziła się do miejscowości G., a spadkobiercy nie są znani, albowiem w sprawie nie zostało przeprowadzone postępowanie spadkowe. Podano, iż grunty gospodarstwa w całości leżą odłogiem bez uprawy, w części porośnięte lasem. L. K. złożyła odwołanie od tej decyzji i wniosła o przejęcie przedmiotowej nieruchomości na prawach dobrowolnego zrzeczenia się w zamian za rentę dożywotnią. Podała, że gospodarstwem zajmowała się do 1947 r., po czym z uwagi na zły stan zdrowia, wiek oraz fakt, iż jedyny syn wskutek inwalidztwa wojennego nie był zdolny do pracy w gospodarstwie, gospodarstwo to przekazała do dyspozycji Zarządu Gminnego w Ł. celem przekazania w użytkowanie w zamian za podatek i inne świadczenia wobec Państwa. Z tego co jej wiadomo, grunty nadające się pod uprawę zostały rozdysponowane wśród miejscowych rolników, a grunty nienadające się pod uprawę pozostały nieuprawiane. L. K. podała też, że występowała z pismami (z dnia 20 sierpnia 1958 r. oraz 22 listopada 1958 r.) do Prezydium Gromadzkiej Rady Narodowej w L. oraz Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w N. M. L. o nadesłanie imiennego wykazu użytkowników części gospodarstwa, lecz nie otrzymała odpowiedzi. Podniosła, że interesowała się ona sprawą nieruchomości po mężu, lecz władze utrudniały jej zorientowanie się w istniejącym stanie faktycznym. Decyzją z dnia [...] grudnia 1964 r. Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Olsztynie utrzymało w mocy zaskarżone rozstrzygnięcie wskazując, że przedmiotowa nieruchomość nie jest przez nikogo użytkowana. Ponadto wskazano na protokół sporządzony przez przedstawiciela Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa w Nowym Mieście Lubawskim oraz przedstawiciela Biura Gromadzkiego w Ł., zawierający projekt rozdysponowania nieruchomości, zgodnie z którym Komisja projektowała przekazać przedmiotowe gospodarstwo Administracji Lasów Państwowych. Kolegium w toku postępowania przesłuchało w sprawie M. G. i B. K., które zeznały, że w latach 1948-1949 ze względu na stan zdrowia L. K. wyjechały wraz z mamą do rodziny. Przyznały, że grunty były użytkowane, lecz nie pamiętają nazwisk użytkowników. Dodały, że L. K. pozostawała na utrzymaniu dzieci. H. K. w piśmie z dnia 23 grudnia 2003 r. również przyznał, że w 1964 r. w gospodarstwie nie zamieszkiwała L. K. ani jej dzieci. Kolegium wskazało, że w aktach sprawy brak jest jakichkolwiek danych świadczących o tym, aby L. K. wydzierżawiła komukolwiek gospodarstwo rolne. Nadto z wykazu zmian gruntowych z operatu założenia ewidencji gruntów wynika, że przedmiotowe działki stanowiły własność Skarbu Państwa Polskiego Zarządu Lasów Państwowych bez wzmianki o jakichkolwiek dzierżawcach. Bezsporny jest także fakt, że co najmniej po roku 1949 r. współwłaściciele gospodarstwa nie uprawiali go ani też nie zamieszkiwali na jego terenie. Podano, iż zgodnie z art. 2 ust. 1 obowiązującej wówczas ustawy z dnia 3 lipca 1957 r. o zmianie dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. o uwłaszczeniu i o uregulowaniu innych spraw związanych z reformą rolną i osadnictwem rolnym gospodarstwa rolne i działki określone w art. 15 ust. 1 dekretu z dnia 18 kwietnia 1955 r. w przypadku opuszczenia przez właściciela po dniu 28 kwietnia 1955 r. oraz wszelkie inne gospodarstwa rolne opuszczone przez właścicieli mogły być przejęte na własność Państwa bez odszkodowania i w stanie wolnym od obciążeń z wyjątkiem służebności gruntowych, których utrzymanie uznane zostanie za niezbędne. Z kolei w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 5 sierpnia 1961 r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych, wydanym na podstawie delegacji ustawowej określono, iż za opuszczone gospodarstwo rolne uważa się gospodarstwo, na którym nie zamieszkuje właściciel ani jego małżonek, dzieci lub rodzice, a przy tym gospodarstwo to nie jest w całości lub w większej części uprawiane oraz poddawane właściwym zabiegom agrotechnicznym przez właściciela albo dzierżawcę. Ze znajdujących się w aktach sprawy dokumentów wynika, że gospodarstwo w dacie orzekania o przejęciu na Skarb Państwa nie było uprawiane ani przez właścicieli, ani przez dzierżawców, zaś grunty w przeważającej części porosły lasem. Podniesiono ponadto, iż wprawdzie zgodnie z § 1 ust. 2 powołanego rozporządzenia do gospodarstw rolnych opuszczonych nie zaliczało się gospodarstw, których właścicielami są osoby nieletnie, lecz w dacie wejścia w życie tego rozporządzenia wszystkie dzieci M. K. były pełnoletnie. W związku z tym przepis ten nie może mieć w tej sprawie zastosowania. Kolegium podkreśliło, iż przesłanki stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej określa w sposób wyczerpujący przepis art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, przy czym niedopuszczalne jest rozszerzanie wskazanych w tym przepisie przesłanek. Jednocześnie jak wskazuje się w orzecznictwie sądów administracyjnych stwierdzenie nieważności decyzji z powodu rażącego naruszenia prawa może mieć miejsce wówczas, gdy decyzja w sposób oczywisty i bezsporny narusza konkretny przepis prawa. Postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności jest postępowaniem nadzwyczajnym, w którym organ nie może ponownie merytorycznie rozpoznawać sprawy, lecz weryfikuje zaskarżoną decyzję tylko w odniesieniu do tego, czy decyzja ta może być nieważna w świetle art. 156 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego. W ocenie Kolegium z akt przedmiotowej sprawy nie wynika, aby organ w sposób rażący naruszył przepisy obowiązujące w dacie wydania decyzji o przejęciu gospodarstwa rolnego na własność Państwa. W dacie orzekania przez organ L. K., jak również jej dzieci nie zamieszkiwały w gospodarstwie rolnym należącym do M. K., gospodarstwo to nie było uprawiane, a L. K. nie wydzierżawiła go, lecz pozostawiła do dyspozycji Zarządu Gminnego w Łąkorzu. W dacie wejścia w życie rozporządzenia z dnia 5 sierpnia 1961 r. w sprawie opuszczonych gospodarstw rolnych wszystkie dzieci M. K. były pełnoletnie. Nie można zatem uznać, aby zaskarżona decyzja organu I instancji rażąco naruszała prawo. Jednocześnie wyjaśniono, iż nie uwzględniono wniosków dowodowych zgłoszonych przez stronę postępowania - M. Ś., gdyż jak wynika z orzecznictwa sądowoadministracyjnego postępowanie w sprawie stwierdzenia nieważności ma na celu dokonanie oceny ważności decyzji ustalonego na podstawie stanu dowodowego i przepisów prawa obowiązujących w dacie wydania decyzji. Organy administracji nie gromadzą odrębnych dowodów, lecz w zasadzie opierają się na dowodach zgromadzonych w poprzedzającym tę decyzję postępowaniu administracyjnym.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
