Wyrok SN z dnia 27 sierpnia 2025 r., sygn. II CSKP 347/24

Istota problemu

Czy umowa kredytu bankowego ma charakter umowy wzajemnej w rozumieniu art. 487 § 2 k.c., a w konsekwencji – czy bankowi przysługuje prawo zatrzymania (art. 496 w zw. z art. 497 k.c.) w przypadku dochodzenia przez konsumenta zwrotu świadczeń spełnionych na podstawie nieważnej umowy kredytu denominowanego/indeksowanego.

Rozstrzygnięcie

SN oddalił skargę kasacyjną banku i odmówił zastosowania prawa zatrzymania. Przyjął, że umowa kredytu nie jest umową wzajemną, ponieważ świadczenia stron (wypłata kapitału kredytu oraz jego zwrot z odsetkami) nie stanowią swoich odpowiedników w rozumieniu art. 487 § 2 k.c. – nie pozostają do siebie w stosunku wymiany. Wypłata kapitału nie jest wymieniana na jego zwrot z odsetkami, lecz zwrot stanowi restytucję tego samego świadczenia pieniężnego w wyższej kwocie. Prawo zatrzymania z art. 497 k.c. przysługuje wyłącznie przy nieważności lub rozwiązaniu umowy wzajemnej. SN wskazał także, że nawet gdyby przyjąć alternatywną koncepcję świadczeń (oddanie kapitału do dyspozycji na czas oznaczony vs zapłata odsetek), świadczenie polegające na umożliwieniu korzystania z kapitału nie jest świadczeniem, które dałoby się zwrócić.