Wyrok SN z dnia 18 lipca 2025 r., sygn. II CSKP 895/23
Status konsumenta w rozumieniu art. 22¹ k.c. nie zależy od indywidualnych cech osoby fizycznej, takich jak wykształcenie, doświadczenie zawodowe czy prowadzenie działalności gospodarczej, jeżeli z treści umowy i okoliczności jej zawarcia wynika, że osoba ta występowała jako konsument, a nie przedsiębiorca. Klauzule indeksacyjne w umowie kredytu waloryzowanego do CHF (zarówno klauzule przeliczeniowe odsyłające do tabel kursowych banku, jak i klauzule ryzyka walutowego) są abuzywne jako nietransparentne. Odebranie od konsumenta standardowego oświadczenia o świadomości ryzyka kursowego nie spełnia wymogów informacyjnych – bank musi wykazać, że poinformował konsumenta o istocie i potencjalnej skali nieograniczonego ryzyka kursowego, które przy deprecjacji waluty krajowej może być trudne do udźwignięcia. Eliminacja abuzywnych klauzul prowadzi do nieważności umowy w całości, gdyż nie można ich zastąpić przepisami art. 358 § 2 k.c., art. 65 k.c., art. 41 Prawa wekslowego ani innymi przepisami ogólnymi, które nie są przepisami ściśle dyspozytywnymi. Konsumentowi przysługuje samodzielne roszczenie o zwrot spełnionych świadczeń na podstawie teorii dwóch kondykcji.
Teza AI
Istota problemu
Czy konsument zawierający umowę kredytu może zostać pozbawiony statusu konsumenta ze względu na posiadane wykształcenie wyższe, wykonywanie zawodu specjalisty ds. nieruchomości i rzeczoznawcy oraz prowadzenie działalności gospodarczej. Dodatkowo – czy klauzule indeksacyjne (przeliczeniowe i ryzyka walutowego) w umowie kredytu waloryzowanego do CHF są abuzywne, czy można je zastąpić przepisami dyspozytywnymi po ich eliminacji, oraz czy wystarczające jest dla spełnienia wymogów informacyjnych podpisanie przez konsumenta standardowego oświadczenia o świadomości ryzyka kursowego.
Rozstrzygnięcie
SN oddalił skargę kasacyjną banku. Potwierdził, że: (1) Status konsumenta nie zależy od indywidualnych cech takich jak wykształcenie czy doświadczenie zawodowe – wiedza z zakresu nieruchomości i rzeczoznawstwa nie jest tożsama z wiedzą o instrumentach finansowych. Fakt prowadzenia działalności gospodarczej sam w sobie nie pozbawia statusu konsumenta, jeżeli z umowy wynika, że kredytobiorca występował jako osoba fizyczna (wskazano PESEL, nie wskazano NIP ani firmy), a z ustaleń nie wynika związek kredytu z działalnością gospodarczą. (2) Klauzule przeliczeniowe odsyłające do tabel kursowych banku są abuzywne jako nietransparentne i pozostawiające bankowi swobodę arbitralnego działania. (3) Nie można zastąpić abuzywnych klauzul przepisami art. 358 § 2 k.c., art. 65 k.c., art. 41 Prawa wekslowego, art. 24 ust. 3 ustawy o NBP czy art. 69 Prawa bankowego – nie są to przepisy ściśle dyspozytywne. (4) Eliminacja klauzul prowadzi do nieważności umowy w całości, gdyż usuwa ryzyko walutowe i powiązanie z LIBOR, zmieniając istotę umowy. (5) Odebranie standardowego oświadczenia o świadomości ryzyka kursowego nie wystarcza – bank nie wykazał, że udzielił konsumentowi informacji pozwalających uświadomić sobie istotę i potencjalną skalę ryzyka kursowego. Ryzyko walutowe w kredycie indeksowanym jest nieograniczone i może przy deprecjacji waluty krajowej obciążyć konsumenta w sposób trudny do udźwignięcia. (6) Konsumentowi przysługuje samodzielne roszczenie o zwrot spełnionych świadczeń (teoria dwóch kondykcji), niezależnie od roszczenia banku o zwrot kapitału. (7) SN powołał się na uchwałę III CZP 25/22 z 25.04.2024 r. jako wiążącą zasadę prawną (art. 88 ustawy o SN).
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
