Wyrok NSA z dnia 8 listopada 2024 r., sygn. I OSK 1602/21
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Monika Nowicka Sędziowie: sędzia NSA Aleksandra Łaskarzewska sędzia del. WSA Arkadiusz Blewązka (spr.) Protokolant: starszy asystent sędziego Marta Sikorska po rozpoznaniu w dniu 8 listopada 2024 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej A.W., I. L., E. B. i Z. S. od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 15 września 2020 r. sygn. akt I SA/Wa 1009/20 w sprawie ze skargi A.W., I. L., E. B. i Z.S. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia [...]lutego 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania odszkodowania za nieruchomość oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 15 września 2020 r., I SA/Wa 1009/20 oddalił skargę A.W., I.L., E.B. i Z.S. na decyzję Wojewody Mazowieckiego z dnia [...] lutego 2020 r. nr [...] w przedmiocie odmowy przyznania odszkodowania za nieruchomość.
Powyższy wyrok zapadł w następujących okolicznościach sprawy:
Decyzją z dnia [...] lutego 2020 r. nr [...] Wojewoda Mazowiecki, na podstawie art. 9a i art. 215 ust. 2 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz.U.2018.2204 ze zm.), dalej jako "u.g.n.", po rozpatrzeniu odwołania A.W., Z.S., I.L. oraz E.B., utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję Prezydenta [...] nr [...] z dnia [...] sierpnia 2019 r. odmawiającą przyznania odszkodowania za nieruchomość położoną w W. przy ulicy [...], oznaczoną jako "[...] i [...] nr [...]" dz. 1, 2, 3. Organ określił jakie działki ewidencyjne stanowią aktualnie dawną nieruchomość [...], objętą działaniem dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze [...] (Dz.U.1945.50.279 ze zm.), dalej jako "dekret warszawski", oraz wskazał, iż wnioskodawcy niniejszego postępowania są następcami prawnymi dawnych właścicieli ww. nieruchomości [...]. Następnie organ wskazał, iż wnioskiem z [...] grudnia 1988 r. J.W. wystąpił o zwrot nieruchomości albo przyznanie użytkowania wieczystego gruntu i stosownego odszkodowania. Decyzją nr [...] z dnia [...] marca 1990 r. Urząd Dzielnicowy [...] Wydział Geodezji i Gospodarki Gruntami odmówił uwzględnienia powyższego wniosku i przyznania ww. wnioskodawcy prawa użytkowania wieczystego. Decyzją nr [...] z dnia [...] września 1991 r. Wiceprezydent [...] utrzymał w mocy ww. decyzję. Następnie wnioskiem z [...] września 2012 r. A.W. wystąpił o zwrot przejętych przez Państwo nieruchomości i wypłacenie następcom prawnym współwłaścicieli należnego odszkodowania. Pismem z [...] sierpnia 2013 r. A.W. doprecyzował, iż jako spadkobierca ustawowy dawnych właścicieli zwraca się o odszkodowanie za nieruchomość położoną przy ulicy [...] (róg ul. [...]). Z kolei pismem z [...] października 2014 r. Z.S., A.W. i K.W. przyłączyli się do wniosku o przyznanie odszkodowania za nieruchomość. Decyzją z dnia [...] sierpnia 2019 r. nr [...] Prezydent [...] orzekł o odmowie przyznania odszkodowania za ww. nieruchomość, położoną w W. przy ulicy [...], oznaczoną jako "[...] i [...] nr [...]" dz. [...],[...],[...]. W odwołaniu od tej decyzji zarzucono naruszenie art. 215 ust. 2 u.g.n. przez błędne uznanie, że nie została spełniona przesłanka utraty faktycznej możliwości władania nieruchomością po dniu 5 kwietnia 1958 r. i przesłanka możliwości przeznaczenia nieruchomości pod budownictwo jednorodzinne, a także przepisy postępowania, tj. art. 6, art. 7, art. 7a, art. 77 § 1 i art. 80 k.p.a. Wojewoda Mazowiecki po rozpatrzeniu powyższego odwołania nie znalazł podstaw do odmiennej oceny zebranych w sprawie dowodów wskazując, że przedmiotowa nieruchomość nie spełnia żadnej z przesłanek wymaganych do przyznania odszkodowania za nieruchomości przejęte na mocy dekretu warszawskiego. Przesłanki te reguluje art. 215 ust. 2 u.g.n., który stanowi, że przepisy dotyczące odszkodowania za wywłaszczone nieruchomości stosuje się odpowiednio do domu jednorodzinnego jeżeli przeszedł on na własność państwa oraz do działki, która przed dniem wejścia w życie tegoż dekretu mogła być przeznaczona pod budownictwo jednorodzinne, jeżeli poprzedni właściciel bądź jego następcy prawni zostali pozbawieni faktycznej możliwości władania nią po dniu 5 kwietnia 1958 r. Stwierdzenie braku spełnienia jednej z przesłanek uniemożliwia ustalenie odszkodowania za wywłaszczoną nieruchomość. Organ odwoławczy wskazał, że nieruchomość przed wejściem w życie dekretu warszawskiego była przeznaczona pod przemysł, zgodnie z ogólnym planem zabudowania [...] z 1931 r., a to oznacza, że nie mogła być zabudowana domem jednorodzinnym. Oceniając istnienie drugiej z przesłanek wymienionych w art. 215 ust.2 u.g.n., tj. utraty faktycznej możliwości władania nieruchomością, organ stwierdził, iż również nie została ona spełniona. Zgodnie z pismem z [...] października 1950 r. Prezydium Rady Narodowej w [...] Wydział Polityki Budowlanej poinformowało dawnych właścicieli hipotecznych przedmiotowej nieruchomości o terminie objęcia w posiadanie budynków położonych przy ul. [...] i [...] na dzień [...] października 1950 r. o godz. 9-ej rano. W dniu [...] października 1950 r. został sporządzony przez Prezydium Rady Narodowej w [...] Wydział Polityki Budowlanej protokół objęcia w posiadanie budynków znajdujących się na posesji przy ulicy [...] i [...] na rzecz Skarbu Państwa i jednocześnie przekazania ww. nieruchomości w zarząd i administrację Zarządowi Nieruchomości w [...]. Organ odwoławczy podkreślił, że na podstawie opisu technicznego z [...] października 1950 r. ustalono, iż na terenie posesji znajduje się jedno pomieszczenie warsztatowe, jedno pomieszczenie biurowe, pomieszczenie mieszkalne, oficyna poprzeczna parterowa, oficyna drewniana parterowa, a na posesji od ulicy [...] – budynek murowany, parterowy użytkowany na skład materiałów pędnych. Posesja ogrodzona jest siatką drucianą na fundamentach od strony ulicy [...] do bramy, na słupkach z rur żelaznych. Stwierdzono wówczas istnienie bramy ze słupów betonowych – żelaznej osiatkowanej. Od ulicy [...] do bramy ogrodzenie również było siatkowe wykonane na słupach drewnianych. Ogrodzenie to było w dobrym stanie. Fakt przejęcia gruntu nieruchomości hipotecznej oznaczonej jako "[...] i [...] nr [...]" dz. [...], [...], [...] pod inwestycje przed dniem 5 kwietnia 1958 r. znajduje również potwierdzenie w piśmie z [...] września 1950 r. Miejskiego Przedsiębiorstwa Remontowo-Budowlanego wskazującym na wydzierżawienie placu łącznie ze znajdującym się na nim budynkiem przy ulicy [...]. Decyzją nr [...] z dnia [...] września 1950 r. Przewodniczący Prezydium Rady Narodowej wyraził zgodę na objęcie placu przez Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo- Budowlane, natomiast [...] grudnia 1950 r. została zawarta umowa dzierżawy między Zarządem Nieruchomości Miejskich [...] a Miejskim Przedsiębiorstwem Remontowo-Budowlanym. Organ odwoławczy podkreślił, że istotnym dokumentem świadczącym o utracie władania nieruchomością przez dawnych właścicieli nieruchomości jest raport z kontroli terenu położonego przy ulicy [...], dokonany [...] kwietnia 1954 r. Na odwrocie raportu znajduje się notatka z [...] kwietnia 1954 r. opisująca wysokość czynszu z wyszczególnieniem przeznaczenia nieruchomości. Kolejne dokumenty znajdujące się w aktach sprawy wskazują, że Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo-Budowlane w W. w latach 1956 – 1960 użytkowało przedmiotową nieruchomość oznaczoną jako "[...] i [...] nr [...]" dz. [...], [...], [...], na co wskazują pisma załączone do akt sprawy. W ocenie organu odwoławczego, nie ulega wątpliwości, że poprzedni właściciele bądź ich następcy prawni zostali pozbawieni faktycznej możliwości władania przedmiotową nieruchomością przed 5 kwietnia 1958 r. Odnosząc się z kolei do kwestii przeznaczenia nieruchomości pod budownictwo jednorodzinne, organ odwoławczy stwierdził, że ww. Ogólny Plan Zabudowania [...] z 1931 r. miał generalny charakter, a jego celem było m.in. ustalenie kierunków i perspektyw rozwoju urbanistycznego W., w tym maksymalnych normatywów zabudowy. Ustalone w tym planie przeznaczenie przedmiotowej nieruchomości, położonej w całości w strefie przeznaczonej pod przemysł, jest wystarczające dla stwierdzenia braku możliwości przeznaczenia nieruchomości pod budownictwo jednorodzinne przed dniem wejścia w życie dekretu warszawskiego. Dalej organ odwoławczy wskazał, że przepis art. 215 ust. 2 u.g.n., będący materialnoprawną podstawą zaskarżonego orzeczenia ma charakter szczególny w stosunku do ogólnych zasad przyznawania odszkodowania przewidzianych w ustawie o gospodarce nieruchomościami. Oznacza to m.in., iż jest on wyłączną podstawą ustalenia odszkodowania, bez potrzeby sięgania do innych przepisów u.g.n. W związku z powyższym fundamentalne znaczenie ma ocena potencjalnej możliwości przeznaczenia przedmiotowej nieruchomości pod budownictwo jednorodzinne przed dniem wejścia w życie dekretu warszawskiego. Dla tej oceny zaś, wskazane powyżej przeznaczenie nieruchomości w Ogólnym Planie Zabudowania [...] z 1931 r. jest – zdaniem organu odwoławczego – wystarczające. Ponadto organ odwoławczy stanął na stanowisku, że zgromadzone w sprawie dokumenty z lat 1950 – 1960 bezsprzecznie dowodzą, iż przedmiotowa nieruchomość została objęta w posiadanie na rzecz Skarbu Państwa, o czym świadczy protokół sporządzony 16 października 1950 r. na okoliczność objęcia w posiadanie budynku znajdującego się na posesji przy ulicy [...] nr [...] i [...] nr [...], według opisu technicznego stanowiącego załącznik do protokołu, a następnie użytkowana tejże nieruchomości przez Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo – Budowlane przynajmniej do końca 1959 r., na co wskazuje obszerna dokumentacja. Co zaś tyczy się zarzutu zawarcia umowy dzierżawy z dnia 30 grudnia 1950 r. tylko części gruntu, tj. 1.820 m2 z ogólnej powierzchni 3.511 m2, to organ zauważył, iż mogła nie zachować się kompletna dokumentacja w tej sprawie albo nie pobierano czynszu dzierżawnego za budynki zlokalizowane na tej nieruchomości. W tym zakresie wskazano, że w piśmie z [...] grudnia 1950 r. wystosowanym przez Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo - Budowlane do Zarządu Nieruchomości Miejskich wskazuje się na wydelegowanie Naczelnika Wydziału Administracyjno-Gospodarczego, jako upoważnionego do zawarcia umowy dzierżawnej zarówno na plac, jak i budynek przy ul. [...] nr [...], co może wskazywać, że umowa dzierżawy poza wydzierżawieniem placu obejmowała także budynek.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
