Opieka nad osobą niepełnosprawną, w rozumieniu art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych, obejmuje nie tylko czynności pielęgnacyjne sensu stricte, ale także szerszy zakres działań, które wynikają z niepełnosprawności osoby wymagającej opieki i uniemożliwiają podjęcie przez opiekuna zatrudnienia.

Przy ocenie prawa do świadczenia pielęgnacyjnego organy administracji i sądy muszą dokładnie zbadać, czy zakres sprawowanej opieki nad osobą niepełnosprawną rzeczywiście uniemożliwia podjęcie przez opiekuna jakiejkolwiek aktywności zawodowej (art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych).

W przypadku wnoszenia skargi kasacyjnej, zarzuty naruszenia prawa materialnego muszą być konkretnie określone, wskazując konkretne jednostki redakcyjne aktu prawnego. Brak precyzji w tym zakresie uniemożliwia właściwe ustalenie granic zaskarżenia.

Osoba sprawująca opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny może ubiegać się o świadczenie pielęgnacyjne, mimo posiadania prawa do emerytury, pod warunkiem rezygnacji z pobierania emerytury i spełnienia warunków przewidzianych w ustawie o świadczeniach rodzinnych. Teza od Redakcji

Nielegitymowanie się przez małżonka osoby niepełnosprawnej orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności wyklucza przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego innym członkom rodziny zobowiązanym do świadczeń alimentacyjnych. Teza od Redakcji

Prawo do świadczenia pielęgnacyjnego w przypadku opieki nad osobą pozostającą w związku małżeńskim przysługuje tylko, jeżeli współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Teza od Redakcji

W przypadku świadczenia pielęgnacyjnego niezbędne jest ustalenie bezpośredniego związku pomiędzy rezygnacją lub niepodjęciem zatrudnienia a koniecznością sprawowania opieki, która uniemożliwia wykonywanie pracy, a organ administracyjny ma prawo badać rzeczywisty zakres opieki, nawet jeśli osoba niepełnosprawna legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności. Teza od Redakcji

Niepodejmowanie lub rezygnacja z zatrudnienia w celu sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną w znacznym stopniu, która uniemożliwia kontynuowanie aktywności zawodowej, uprawnia do otrzymania świadczenia pielęgnacyjnego, niezależnie od wcześniejszych przyczyn bierności zawodowej, jeżeli nie ma innych możliwości zapewnienia opieki przez osoby zobowiązane do alimentacji. Teza od Redakcji

Warunkiem przyznania prawa do świadczenia pielęgnacyjnego osobom wskazanym w art. 17 ust. 1 pkt 4 ustawy o świadczeniach rodzinnych, innym niż spokrewnione w pierwszym stopniu z osobą wymagającą opieki, jest legitymowanie się rodziców osoby wymagającej opieki lub jej współmałżonka orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Należyta świadomość świadczeniobiorcy co do skutków wystąpienia określonych okoliczności dla prawa do świadczenia jest kluczowa dla uznania świadczenia za nienależnie pobrane; odpowiednie pouczenie powinno być zrozumiałe i odnosić się do konkretnej sytuacji wnioskodawcy, a jego brak może wyłączyć jego złą wiarę.

Małżonek osoby wymagającej opieki jest uprawniony do świadczenia pielęgnacyjnego, o ile nie legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności, co wynika z pierwszeństwa obowiązku alimentacyjnego małżonków przed innymi osobami. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje jedynie członkom rodziny zobowiązanym do alimentacji, a obowiązek alimentacyjny nie występuje między powinowatymi, co wyklucza możliwość przyznania świadczenia pielęgnacyjnego opiekunowi teściowej.

Do przyznania świadczenia pielęgnacyjnego z art. 17 ust. 1 u.ś.r. konieczne jest ustalenie stałej lub długoterminowej opieki nad osobą niepełnosprawną, uniemożliwiającej podjęcie pracy zarobkowej, przy uwzględnieniu całokształtu okoliczności, jak np. stan zdrowia czy rodzaj niepełnosprawności osoby wymagającej opieki.

Przy zbiegu uprawnień do świadczenia pielęgnacyjnego i zasiłku dla opiekuna, niemożliwe jest przyznanie obu świadczeń za ten sam okres; decyzja uchylająca jedno z tych świadczeń musi być prawomocna, aby pozbawić skarżącego prawa do tego świadczenia i umożliwić przyznanie drugiego świadczenia, zgodnie z art. 17 ust. 5 pkt 1 lit. b oraz art. 27 ust. 5 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Teza od Redakcji

Osoba korzystająca z urlopu wychowawczego nie rezygnuje z zatrudnienia, ponieważ stosunek prawny zatrudnienia nadal trwa, co wyklucza prawo do świadczenia pielęgnacyjnego na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych. Teza od Redakcji

Rezygnacja z zatrudnienia lub niepodejmowanie pracy zarobkowej może uzasadniać przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego tylko wtedy, gdy konieczność sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną w stopniu znacznym jest na tyle absorbująca, że obiektywnie uniemożliwia kontynuowanie lub podjęcie zatrudnienia. Teza od Redakcji

Świadczenie pielęgnacyjne nie przysługuje osobie, której bliski krewny pozostaje w związku małżeńskim z osobą wymagającą opieki, chyba że współmałżonek legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności.

Art. 17 ust. 1 ustawy o świadczeniach rodzinnych nie zakreśla żadnych ram czasowych co do wykazania rezygnacji lub niepodejmowania zatrudnienia z powodu konieczności sprawowania opieki nad osobą niepełnosprawną, a ocena spełnienia przesłanek określonych w tym artykule powinna być dokonywana na dzień złożenia wniosku o przyznanie świadczenia pielęgnacyjnego.

Świadczenie pielęgnacyjne przysługuje osobie sprawującej faktyczną, całodobową opiekę nad niepełnosprawnym członkiem rodziny, jeśli z tego powodu osoba ta nie podejmuje żadnego zatrudnienia, niezależnie od istnienia rodzeństwa zobowiązanego do alimentacji. Teza od Redakcji