Wyrok SN z dnia 16 stycznia 2019 r., sygn. I PK 224/17
Umowa o pracę może być źródłem prawa określającym świadczenia z tytułu zwrotu kosztów podróży służbowych kierowców w transporcie międzynarodowym, nawet gdy odwołuje się do przepisów rozporządzenia wykonawczego do art. 775 § 2 k.p.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Gonera (przewodniczący)
SSN Bohdan Bieniek
SSN Zbigniew Korzeniowski (sprawozdawca)
w sprawie z powództwa B. S. i A. S.
przeciwko B. Spółce z ograniczoną odpowiedzialnością z siedzibą w P. o świadczenia z tytułu podróży służbowej, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w dniu 16 stycznia 2019 r., skargi kasacyjnej strony pozwanej od wyroku Sądu Okręgowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w S. z dnia 29 czerwca 2017 r., sygn. akt IV Pa [...],
I. oddala skargę kasacyjną,
II. zasądza od strony pozwanej na rzecz powodów B. S. i A. S. po 1.350 zł (jeden tysiąc i trzysta pięćdziesiąt) tytułem zwrotu kosztów postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Sąd Okręgowy w S. wyrokiem z 29 czerwca 2017 r. oddalił apelację pozwanego pracodawcy spółki z o.o. B. w P. od wyroku Sądu Rejonowego w Z. z 29 marca 2017 r., który zasądził wyższe diety i ryczałty noclegowe dla powodów B. S. 2.911,50 euro i A. S. 2.382 euro z odsetkami. Powodowie pracowali jako kierowcy samochodów ciężarowych - B. S. od 15 stycznia do 24 maja 2014 r. a A. S. od 27 listopada 2013 r. do 26 lutego 2014 r. W umowach o pracę strony ustaliły przysługujący powodom "zwrot podwyższonych kosztów podróży służbowej w wysokości diet i ryczałtów za nocleg określonych przez właściwego ministra". Powodowie żądali pełnych diet i ryczałtów noclegowych zgodnie z rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z 29 stycznia 2013 r. w sprawie należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej (dalej rozporządzenie z 2013 r.). 27 marca 2014 r. pracodawca wprowadził regulamin wynagradzania, zgodnie z którym, za czas podróży służbowej poza granicami kraju, przysługiwała dieta 14 euro i ryczałt za nocleg 30 euro. Pozwany zarzucał, że umowy o pracę obejmowały prawo do 14 euro tytułem diety i 30 euro za nocleg. Powodowie nocowali w kabinach pojazdów. Okresy wyjazdów (podróży służbowych) za granicą nie były sporne. Różnice między wypłaconymi dietami i ryczałtami noclegowymi a dietami i ryczałtami noclegowymi określonymi w rozporządzeniu z 2013 r. wyliczył biegły. Sąd Rejonowy stwierdził, że spór sprowadzał się do rozstrzygnięcia, czy strony łączył stosunek pracy o treści wynikającej z umów pisemnych, czy też został zmodyfikowany w formie ustnej. Pracownicy nie otrzymali wypowiedzeń zmieniających dotyczących wypłacanych im należności i nie zawierali z pracodawcą jakichkolwiek pisemnych porozumień. Stanowisko pozwanego sprowadzało się do twierdzenia, iż powodowie, już podczas wstępnej rozmowy byli informowani, że z tytułu podróży służbowych otrzymywać będą dietę w wysokości 14 euro i ryczałt za nocleg 30 euro. Przy takim założeniu pozwany wywodził, że strony ustnie ustaliły treść łączącego ich stosunku pracy, tym bardziej że pracownicy nie kwestionowali wysokości wypłacanych im w toku zatrudnienia świadczeń. W ocenie Sądu, twierdzenia pozwanego nie znalazły potwierdzenia w zgromadzonym materiale dowodowym (...). Ustalenie odmiennej od literalnego brzmienia treści umowy o pracę nie może opierać się li tylko o sam fakt przyjmowania przez pracowników świadczeń w określonej wysokości i niezgłaszania w tym zakresie jakichkolwiek pretensji. Powodowie na piśmie nie formułowali zastrzeżeń co do wysokości wypłacanego im wynagrodzenia, ale nie oznacza to, że w ten sposób zaakceptowali inne warunki zatrudnienia. Takie założenie jawi się jako nieracjonalne, zwłaszcza, jeśli mieć na względzie, że sytuacje związane z wypłatą należności w wysokości niższej niż wynikająca z umowy zdarzają się nader często. Wymaganie od pracowników, by w każdym przypadku zgłaszali do pracodawcy pisemne uwagi, gdyż w przeciwnym razie dojdzie do niekorzystnej zmiany ich warunków zatrudnienia, nie znajduje jakiegokolwiek oparcia w obowiązujących regulacjach prawnych (...). Sąd Rejonowy nie znalazł podstaw do przyjęcia, że niekwestionowanie wysokości wypłacanego wynagrodzenia automatycznie doprowadziło do zmiany warunków zatrudnienia. Powodowie relatywnie krótko świadczyli pracę na rzecz pozwanej. Zrezygnowali z zatrudnienia właśnie dlatego, że wypłacane im wynagrodzenie nie odpowiadało temu, jakie mieli otrzymywać zgodnie z umową. Sąd Rejonowy ostatecznie ustalił, że strony związane były stosunkiem pracy o treści wynikającej z umów pisemnych i w oparciu o takie założenia dokonał prawnej analizy żądań. Zdaniem powodów wypłacane im należności z tytułu podróży służbowych były niższe niż wynikające z umowy o pracę. Sąd przyjął, że strony łączył stosunek pracy o treści wynikającej z umów pisemnych. Bez znaczenia pozostawało wprowadzenie w marcu 2014 r. regulaminu wynagradzania. Powód S. nie był już pracownikiem, a do pozostałych powodów zasady wynikające z regulaminu nie miały zastosowania. Brak jest dowodów potwierdzających zapoznanie się pracowników z jego treścią. Po wtóre, postanowienia umów były korzystniejsze. Powodowie mieli otrzymywać diety i ryczałty w wysokości wynikającej z rozporządzenia właściwego ministra. Nie mogło być wątpliwości, że jedynym aktem jest rozporządzenie z 2013 r. Można było zatem poprzestać na dokonaniu wyliczeń matematycznych w odniesieniu do różnicy między wypłaconymi świadczeniami a wynikającymi z regulacji powszechnie obowiązującej. W ocenie Sądu sytuacja nie była jednakże "jednoznaczna" z uwagi na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 24 listopada 2016 r., K 11/15. Pozwany wywodził, że wobec tego orzeczenia pracodawca nie był obowiązany do wypłaty ryczałtu w wysokości wynikającej z rozporządzenia, którego przepisy uznano za niekonstytucyjne. Nie można się z tym zgodzić, bo w sprawie występuje szczególna sytuacja, a mianowicie odesłanie do regulacji rozporządzenia zawarte w indywidualnych umowach o pracę. Ta okoliczność ma istotne znaczenie z punktu widzenia zasadności powództwa. Podstawę żądań stanowią postanowienia umowne, nie zaś przepisy rozporządzenia stosowane w ramach podwójnego odesłania (przez ustawę o czasie pracy kierowców i Kodeks pracy). Strony stosunku pracy w ramach własnych ustaleń zdecydowały się ukształtować stosunek pracy w określony sposób. W odniesieniu do należności z tytułu podróży służbowych, a w zasadzie ich wysokości, posłużyły się stawkami wynikającymi z konkretnego aktu prawnego -rozporządzenia właściwego ministra. Podstawą rozstrzygnięcia była umowa o pracę, nie zaś akt wykonawczy stosowany przez odesłania o charakterze ustawowym. W przypadku nieprzedstawienia rachunku za hotel (motel) kierowcy przysługiwał ryczałt w wysokości określonej w umowie o pracę.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
