Wyrok SN z dnia 22 kwietnia 2015 r., sygn. II PK 168/14
1. Zbycie całego przedsiębiorstwa w rozumieniu art. 551 k.c., jak również zbycie jego poszczególnych składników (np. prawa własności i innych praw rzeczowych do nieruchomości), stanowiących miejsce pracy pracowników zatrudnionych u zbywcy (placówkę zatrudnienia), wywiera skutek określony w art. 231 k.p.
2. Treść dyrektywy Rady z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów nie oznacza, że art. 231 k.p. nie ma zastosowania w przypadku rozwiązania dzierżawy i powrotu dzierżawionej części przedsiębiorstwa wraz z pracownikami do pierwszego pracodawcy.
Teza od Redakcji
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Krzysztof Staryk (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Zbigniew Myszka
SSA Bohdan Bieniek
w sprawie z powództwa B. M. i innych, przeciwko Syndykowi Masy Upadłości V. sp. z o.o. w upadłości likwidacyjnej w G. o wynagrodzenie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych w dniu 22 kwietnia 2015 r., skargi kasacyjnej powodów B. M. i innych,
od wyroku Sądu Okręgowego w W. z dnia 23 stycznia 2014 r.,
uchyla zaskarżony wyrok w stosunku do skarżących i sprawę w tym zakresie przekazuje Sądowi Okręgowemu w W. do ponownego rozpoznania i orzeczenia o kosztach postępowania kasacyjnego.
Uzasadnienie
Wyrokiem z dnia 23 stycznia 2014 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy w W. - w sprawie z powództwa B. M., i innych przeciwko Syndykowi masy upadłości V. Spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej w G. o wynagrodzenie - oddalił apelacje powodów od wyroku Sądu Rejonowego - Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w W. z dnia 27 maja 2013 r., którym Sąd Rejonowy oddalił powództwa o zasądzenie wynagrodzenia za pozostawanie w gotowości do pracy przez okres od września 2011 r. do lutego 2012 r. wraz z ustawowymi odsetkami. (pkt I); odstąpił od obciążania powodów kosztami procesowymi poniesionymi przez stronę pozwaną (pkt II); nieuiszczone przez powodów koszty sądowe zaliczył na rachunek Skarbu Państwa (pkt III). Sąd pierwszej instancji ustalił, że V. Spółka z o.o. pierwotnie funkcjonowała pod nazwą M. Spółka z o.o. z siedzibą w M. Jako zabezpieczenie spłaty wierzytelności z tytułu umowy o limit kredytowy M. Spółka z o.o. podpisała z Bankiem Odział w W. umowy o ustanowieniu zastawu rejestrowego na zbiorze rzeczy ruchomych stanowiących całość gospodarczą. Ustanowiono zastaw rejestrowy m.in. na liniach produkcyjnych znajdujących się w W. przy ul. O. 79 oraz na znakach towarowych wraz z opisem oraz umowę o ustanowieniu zastawu rejestrowego na zbiorze rzeczy i praw majątkowych wchodzących w skład przedsiębiorstwa. Na skutek umowy dzierżawy, a następnie kilku umów cesji praw oraz umowy poddzierżawy ostatecznie majątek V. Spółki z o.o. został objęty w poddzierżawę przez firmę M. T. Spółkę z o.o., która od 1 marca 2010 r. była pracodawcą większości powodów (H. P. pracował od 1 lipca 2010 r., a Z. S. od 1 listopada 2010 r.). Po ogłoszeniu upadłości V. Spółki z o.o. i wyznaczeniu syndyka masy upadłości Bank nie skorzystał z prawa przejęcia przedmiotu zastawu na własność; wobec tego poddzierżawca M. T. został wezwany przez Sąd Gospodarczy do wydania syndykowi masy upadłości przedmiotów zastawu rejestrowego. Syndyk - zgodnie z nakazem Sądu - wypowiedział ze skutkiem na dzień 31 października 2011 r. umowę dzierżawy zawartą przez upadłego oraz wezwał poddzierżawcę M. T. Spółkę z o.o. do wydania syndykowi przedmiotów zastawu rejestrowego znajdującego się w siedzibie upadłego przedsiębiorstwa w M. oraz w W. W dniu 30 sierpnia 2010 r. (powinno być 2011 r.) komornik sądowy dokonał wydania syndykowi ruchomości znajdujących się w W. przy ul. O. 79 będących wyposażeniem linii produkcyjnej do wytwarzania i pakowania pierogów oraz makaronu. Wymontowano urządzenia sterujące, zaplombowano hale produkcyjne, w których znajdowały się zabezpieczone ruchomości. Pracownicy otrzymali zakaz wchodzenia do zabezpieczonych i zaplombowanych hal produkcyjnych i magazynów. W związku z powyższym, pismami od 31 sierpnia 2011 r. do 27 lutego 2012 r. powodowie oraz pozostali pracownicy składali syndykowi masy upadłości oświadczenia o gotowości do świadczenia pracy w firmie V. w upadłości likwidacyjnej. W odpowiedzi syndyk poinformował, że przejęcie przez niego przedmiotów zastawów było bez wpływu na stosunek pracy łączący pracowników z firmą M. T. Spółka z o.o. w M., zaprzeczył jakoby w jakimkolwiek zakresie doszło do przejęcia przez niego jakichkolwiek pracowników spółki M. T. Spółka z o.o. w M. w trybie art. 23 k.p. Sąd pierwszej instancji - oceniając ustalony w sprawie stan faktyczny - uznał, że przejęcie powodów - pracowników M. T. Spółki z o.o. w M. - przez V. Spółkę z o.o. w upadłości likwidacyjnej w M. na podstawie art. 23 k.p. nigdy nie nastąpiło. 30 sierpnia 2011 r., na skutek odmowy wydania przez pracodawcę powodów M. T. Spółkę z o.o. dzierżawionych przez nią ruchomości, będących własnością zadłużonego V. Spółki z o.o. w upadłości likwidacyjnej, doszło bowiem jedynie do zajęcia części tych ruchomości, jako stanowiących przedmiot zastawu rejestrowego. Okoliczność ta nie miała wpływu na stosunek pracy łączący M. T. Spółkę z o.o. w M. z powodami i nie doprowadziła do przejęcia powodów jako pracowników M. T. Spółki z o.o. przez stronę pozwaną na podstawie art. 23 k.p. Pozwany Syndyk nie objął z mocy prawa majątku firmy M. T. Spółki z o.o. w M., ale majątek Spółki V. Spółki z o.o. w M., której powodowie nie byli pracownikami. Sąd drugiej instancji - rozpoznając apelacje powodów od powyższego wyroku Sądu Rejonowego - podzielił i przyjął za własną podstawę faktyczną zaskarżonego wyroku Sądu pierwszej instancji; zaaprobował także jego ocenę prawną - że do przejścia na pozwanego zorganizowanej części lub całości zakładu pracy spółki pod firmą M. T. Spółki z o.o. z siedzibą w M. i do przejęcia powodów jako pracowników, w trybie art. 23 k.p. nie doszło. Nastąpiło jedynie zajęcie ruchomości stanowiących przedmiot zastawu rejestrowego w dniu 30 sierpnia 2011 r. na skutek odmowy wydania przez pracodawcę powodów M. T. Spółki z o.o. tych przedmiotów. Sytuacja ta nie miała jednak wpływu na stosunek pracy łączący M. T. Spółkę z o.o. w M. z pracownikami tej Spółki (powodami). Sąd drugiej instancji podkreślił, że funkcją przepisu art. 23 k.p. jest zapewnienie pracownikom stabilizacji zatrudnienia i jego warunków przez unormowanie sytuacji prawnej pracowników w wypadku zmiany pracodawcy spowodowanej przejęciem ich zakładu pracy przez inny podmiot. Sąd powołał się na dyrektywę Rady 2001/23/WE z dnia 12 marca 2001 r. w sprawie zbliżania ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do ochrony praw pracowniczych w przypadku przejęcia przedsiębiorstw, zakładów lub części przedsiębiorstw lub zakładów (Dz.U.UE.L 2001 Nr 82, poz. 16; dalej jako: "dyrektywa 2001/23/WE") wprowadzającą pojęcie jednostki gospodarczej. Zgodnie z postanowieniami powołanej dyrektywy przejęcie następuje wtedy, kiedy przejmowana jest jednostka gospodarcza, która zachowuje swoją tożsamość, oznaczającą zorganizowane połączenie zasobów, którego celem jest prowadzenie działalności gospodarczej, bez względu na to, czy jest to działalność podstawowa, czy pomocnicza. W konsekwencji nie każde przejęcie np. części majątku skutkuje przejściem zakładu pracy (nie każda część majątku stanowi część zakładu pracy), natomiast można przyjąć, że przyjęta w polskim orzecznictwie definicja części zakładu pracy jako "placówki zatrudnienia" odpowiada pojęciu jednostki gospodarczej, którą posługuje się dyrektywa. Sąd Okręgowy uznał, że Syndyk Masy Upadłości V. Spółka z o.o. w upadłości likwidacyjnej nie stał się z mocy prawa pracodawcą powodów, nie objął on bowiem z mocy prawa majątku M. T. Spółki z o.o. w M., lecz majątek Spółki V. Spółki z o.o., którego powodowie nie byli pracownikami. Ponadto pozwany Syndyk objął w zarząd jedynie niektóre ruchomości określone postanowieniem sędziego-komisarza, nie obejmując w zarząd żadnych nieruchomości oraz innych składników jak produkty, know-how, bazy klientów i kontrahentów, receptury. W konsekwencji nie można uznać, że M. T. Spółka z o.o. miała zapewnioną ciągłość produkcji oraz zbytu na produkowane wyroby. Niemożliwe jest prowadzenie działalności gospodarczej i zatrudnianie w tym celu pracowników w oparciu o niekompletne linie produkcyjne bez prawa do korzystania z nieruchomości, na których są one usytuowane i faktycznego władztwa nad nimi. Syndyk nie miał dostępu ani prawa do korzystania z produktów i półproduktów, bazy klientów i kontrahentów, receptur, know-how M. T. Spółki z o.o., która - co istotne - nie była upadłym. Sąd drugiej instancji uznał, że nie można przyjąć, że ruchomości produkcyjne wskazane w postanowieniu Sądu z 22 lipca 2011 r., a zwłaszcza te przejęte przez syndyka w stanie niekompletnym i tylko w części w stosunku do zakresu wskazanego w powołanym wyżej postanowieniu, ponadto bez nieruchomości, w których się znajdowały mogły być uznane za część zakładu pracy w rozumieniu art. 23 § 1 k.p. Określone postanowieniem, czy przejęte przez syndyka linie produkcyjne nie stanowią ani nie mogą stanowić w przyszłości kompleksu składników materialnych i niematerialnych (rzeczowych, osobowych, określonej organizacji, zadań) umożliwiającego prowadzenie działalności gospodarczej. Nawet przy stwierdzeniu, że objęte przez syndyka linie produkcyjne lub nawet wymienione w postanowieniu z dnia 22 lipca 2011 r. stanowią jednostkę gospodarczą, nie oznacza to jeszcze, że doszło do przejścia zakładu pracy czy też jego części. Zgodnie bowiem z dyrektywą 2001/23/WE, aby doszło do przejęcia pracowników przy przejęciu jednostki gospodarczej przejmowana jednostka musi zachować swoją tożsamość. Kryteria do stwierdzenia zachowania tożsamości przez przedsiębiorstwo zostały ustalone w orzecznictwie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości. Powołując się na orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości Sąd wskazał, że trzeba ocenić typ przedsiębiorstwa lub zakładu, czy zostały przeniesione składniki materialne takie jak budynki i ruchomości, wartość składników niematerialnych w chwili przejścia, czy większość pracowników została przejęta przez nowego pracodawcę oraz czy została przejęta obsługa klientów przedsiębiorstwa. Przede wszystkim w świetle orzecznictwa ETS zachowanie tożsamości przedsiębiorstwa następuje wówczas, gdy kolejny pracodawca kontynuuje działalność swego poprzednika. Nawet jednak w takim przypadku badany jest stopień podobieństwa między działalnością prowadzoną przed i po przejściu przedsiębiorstwa. Generalnie przedsiębiorstwo zachowuje tożsamość w sytuacji, gdy nowy pracodawca kontynuuje działalność swego poprzednika. Sąd drugiej instancji podkreślił, że do przejścia zakładu pracy w rozumieniu art. 23 k.p. nie wystarczy przejęcie majątku dotychczasowego pracodawcy.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
