Uchwała SN z dnia 26 listopada 2014 r., sygn. III CZP 84/14
Roszczenie między byłymi małżonkami o zwrot wydatków poniesionych po ustaniu wspólności majątkowej z tytułu opłat eksploatacyjnych związanych ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu, wchodzącym w skład majątku wspólnego, nie jest roszczeniem o świadczenia okresowe.
Teza urzędowa
Sąd Najwyższy w składzie:
SSN Katarzyna Tyczka-Rote (przewodniczący, sprawozdawca)
SSN Grzegorz Misiurek
SSN Barbara Myszka
Protokolant Bożena Kowalska
w sprawie z wniosku T. Ł. przy uczestnictwie W. Ł. o podział majątku wspólnego, po rozstrzygnięciu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu jawnym w dniu 26 listopada 2014 r., zagadnienia prawnego przedstawionego przez Sąd Okręgowy w L. postanowieniem z dnia 9 lipca 2014 r.,
"Czy roszczenie między byłymi małżonkami o zwrot wydatków poniesionych, po ustaniu wspólności majątkowej małżeńskiej, z tytułu opłat eksploatacyjnych związanych ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu wchodzącym w skład majątku wspólnego, jest roszczeniem o świadczenie okresowe?"
podjął uchwałę:
Roszczenie między byłymi małżonkami o zwrot wydatków poniesionych po ustaniu wspólności majątkowej z tytułu opłat eksploatacyjnych związanych ze spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu, wchodzącym w skład majątku wspólnego, nie jest roszczeniem o świadczenia okresowe.
Uzasadnienie
Przedstawione zagadnienie powstało w postępowaniu o podział majątku wspólnego, którego składnikiem było spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu mieszkalnego. Uczestnik domagał się od wnioskodawczyni zapłaty na jego rzecz połowy kwoty, którą świadczył spółdzielni mieszkaniowej tytułem opłat eksploatacyjnych związanych z korzystaniem z tego mieszkania w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2005 r. Sąd Rejonowy ustalił, że wspólność ustawowa między małżonkami ustała z dniem 1 stycznia 1999 r. w wyniku jej zniesienia z data wsteczną wyrokiem z 2000 r., a rozwód ich małżeństwa został orzeczony prawomocnie 17 maja 2005 r. Mając na uwadze datę ustania wspólności majątkowej Sąd Rejonowy na podstawie art. 5 ust. 5 pkt 3 ustawy z dnia 17 czerwca 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks rodzinny i opiekuńczy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 162, poz. 1691) zastosował przepisy kodeksu rodzinnego i opiekuńczego w brzmieniu sprzed nowelizacji dokonanej tą ustawą. Żądanie zwrotu połowy wydatków poniesionych przez uczestnika w okresie od 1 stycznia 1999 r. do 1 stycznia 2005 r. z tytułu opłat eksploatacyjnych na rzecz spółdzielni mieszkaniowej zakwalifikował jako roszczenia powstałe w czasie, kiedy małżonkowie nie pozostawali już we wspólności majątkowej, a więc nie objęte art. 45 § 1 k.r.o., do którego należy zastosować przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych. Przyjął za uzasadniony podniesiony przez wnioskodawczynię zarzut przedawnienia tego roszczenia z uwagi na upływ trzyletniego terminu, przewidzianego w art. 118 k.c. dla roszczeń okresowych, ponieważ uznał, że skoro opłaty na rzecz spółdzielni były świadczeniami okresowymi, płaconymi comiesięcznie, to taki sam charakter miało kierowane do wnioskodawczyni roszczenie uczestnika o zwrot wydatków na uiszczenie tych opłat. Uczestnik w apelacji zakwestionował prawidłowość poglądu o przedawnieniu się jego roszczenia o zwrot nakładów poniesionych z majątku osobistego na opłaty eksploatacyjne argumentując, że nie jest to roszczenie okresowe. Podniósł również zarzut błędnego niezastosowania art. 121 pkt 3 k.c. Sąd Okręgowy powziął wątpliwość ujętą w przedstawionym zagadnieniu i uznał jej wyjaśnienie za niezbędne do rozstrzygnięcia sprawy, ponieważ również przy uwzględnieniu zawieszenia biegu terminu przedawnienia na podstawie art. 121 pkt 3 k.c. przez czas trwania małżeństwa uczestników, roszczenie uległoby przedawnieniu. Sąd Okręgowy zwrócił uwagę, że roszczenia rozliczane na podstawie art. 45 k.r.o. nie ulegają przedawnieniu do czasu przeprowadzenia podziału majątku, ale muszą być rozliczone najpóźniej w tym postępowaniu. Zgodził się jednak z Sądem Rejonowym, że art. 45 § 1 k.r.o. nie dotyczy wydatków i nakładów dokonanych na majątek wspólny w czasie od ustania wspólności ustawowej do chwili podziału majątku. Takie wydatki podlegają rozliczeniu w postępowaniu o podział majątku wspólnego na podstawie art. 686 k.p.c. w związku z art. 567 § 3 k.p.c. i przy odpowiednim, z uwzględnieniem treści art. 42 k.r.o., zastosowaniu przepisów o współwłasności w częściach ułamkowych. Jako właściwą podstawę rozliczeń Sąd pytający wskazał art. 207 k.c., nakładający na współwłaścicieli obowiązek ponoszenia wydatków i ciężarów związanych z rzeczą wspólną w częściach równych. Sąd stwierdził, że opłaty eksploatacyjne stanowiły świadczenie okresowe w rozumieniu art. 118 k.c., za niejasne uznał natomiast czy charakter świadczeń spełnionych przez jednego ze współuprawnionych powoduje powstanie po stronie drugiego okresowego obowiązku zwrotu przypadającej na niego części wydatków. Stanowisko pozytywne wywiódł z uzasadnienia uchwały Sądu Najwyższego z dnia 15 grudnia 1969 r. (III CZP 12/69, OSNC 1970/3/39), w której przyjęto, że spadkobiercy dziedziczący gospodarstwo rolne powinni się rozliczać z pożytków przynoszonych przez to gospodarstwo w sposób uwzględniający okresowość dochodów i w tym zakresie zobowiązani są do świadczeń okresowych, przedawniających się w okresach 3-letnich, podczas kiedy inne roszczenia z tytułu przychodów przedawniają się z upływem lat dziesięciu. Sąd Okręgowy wskazał, że pogląd ten akceptowany był również w nowszym orzecznictwie. Natomiast do przeciwnego stanowiska skłania Sąd Okręgowy to, że obowiązek wzajemnego rozliczenia powstaje wyłącznie w przypadku dokonania zapłaty na rzecz spółdzielni co nie gwarantuje regularności i rytmiczności świadczeń, charakterystycznej dla świadczeń okresowych, a ponadto wynika z wewnętrznego stosunku między współuprawnionymi, a nie ze stosunku jaki łączy ich ze spółdzielnią mieszkaniową, co mogłoby wskazywać, że charakter świadczenia na rzecz spółdzielni z tytułu opłat eksploatacyjnych pozostaje bez wpływu na charakter świadczeń z tytułu rozliczenia wydatków pomiędzy współuprawnionymi. Sąd Okręgowy powołał się na postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 22 października 2010 r. (III CSK 331/09, nie publ.) w którym roszczeniu o wzajemne rozliczenie współwłaścicieli z tytułu posiadania rzeczy wspólnej odmówiono charakteru roszczenia o świadczenie okresowe, nie uznano go też za roszczenie związane z prowadzeniem działalności gospodarczej i przyjęto, że przedawnia się w terminie 10 - letnim.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
