Wyrok NSA z dnia 1 grudnia 2022 r., sygn. III OSK 1271/21
Przewlekłość postępowania
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: sędzia NSA Rafał Stasikowski Sędziowie: sędzia NSA Mirosław Wincenciak sędzia del. WSA Beata Jezielska (spr.) po rozpoznaniu w dniu 1 grudnia 2022 r. na posiedzeniu niejawnym w Izbie Ogólnoadministracyjnej skargi kasacyjnej Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 4 lutego 2019 r. sygn. akt II SAB/Wa 657/18 w sprawie ze skargi J. R. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w przedmiocie rozpatrzenia wniosku z dnia 26 lipca 2017 r. oddala skargę kasacyjną.
Uzasadnienie
Wyrokiem z 4 lutego 2019 r. (sygn. akt II SAB/Wa 657/18) Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, po rozpoznaniu sprawy ze skargi J. R. na przewlekłe prowadzenie postępowania przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji w przedmiocie rozpatrzenia wniosku z dnia 26 lipca 2017 r., na podstawie art. 149 § 1 pkt 3 i § 1a oraz art. 149 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (tekst jednolity na dzień orzekania przez WSA Dz.U. z 2019 poz. 2325 ze zm., dalej jako: p.p.s.a.), 1. stwierdził, że Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania; 2. stwierdził, że przewlekłe prowadzenie postępowania miało miejsce z rażącym naruszeniem prawa; 3. wymierzył Ministrowi Spraw Wewnętrznych i Administracji grzywnę w wysokości 500 złotych; 4. przyznał skarżącemu od Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji sumę pieniężną w wysokości 1000 złotych.
W uzasadnieniu wyroku podano, że przedmiotem skargi była bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania przez Ministra w sprawie zainicjowanej wnioskiem skarżącego z 26 lipca 2017 r. Wskazano, że objęcie jedną skargą obu form opieszałości organu inicjuje sprawę sądowoadministracyjną. W związku z tym w przypadku wniesienia skargi na bezczynność i przewlekłe prowadzenie postępowania, to sąd administracyjny - na podstawie okoliczności sprawy, a zwłaszcza toku postępowania - ocenia, czy w sprawie wystąpiła bezczynność czy przewlekłe prowadzenie postępowania oraz na podstawie tej oceny podejmuje rozstrzygnięcia, o których mowa w art. 149 p.p.s.a. Wskazano, że przewlekłe prowadzenie postępowania przez organ zaistnieje wówczas, gdy organowi będzie można skutecznie przedstawić zarzut niedochowania należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, by zakończyło się ono w rozsądnym terminie, względnie zarzut prowadzenia czynności (w tym dowodowych) pozbawionych dla sprawy jakiegokolwiek znaczenia. W świetle powyższego WSA przyjął należy, że przedmiotem skargi w niniejszej sprawie jest przewlekłe prowadzenie postępowania. Wskazano, że został spełniony wymóg formalny skargi w postaci ponaglenia w trybie art. 37 k.p.a. Podano, że podstawę prawną rozpoznania wniosku skarżącego o wydanie decyzji w trybie art. 8a ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. z 2016 r., poz. 708, dalej jako: u.o.z.e.), w brzmieniu nadanym ustawą z dnia 16 grudnia 2016 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym (Dz. U. z 2016 r., poz. 2270), w przedmiocie wyłączenia stosowania art. 15c u.o.z.e. stanowią przepisy tej ustawy, nie wskazując terminów załatwienia spraw. Zatem WSA przyjął, że w przedmiotowej sprawie powinny być przestrzegane przez organ regulacje k.p.a. dotyczące terminów załatwiania spraw. Wskazano, wniosek skarżącego wpłynął do organu w dniu 1 sierpnia 2017 r., zaś pierwszą reakcją organu było pismo z 1 września 2017 r. informujące skarżącego o przedłużeniu terminu w trybie art. 36 § 1 k.p.a. - do 6 kwietnia 2018 r. Jednocześnie (pismem z dnia 1 września 2017 r.) organ zwrócił się do Zakładu Emerytalno-Rentowego MSW o przekazanie informacji, czy skarżący ma ustalone prawo do renty lub emerytury. Odpowiedzi na powyższe Zakład Emerytalno-Rentowy MSWiA udzielił w dniu 29 września 2017 r. Kolejną czynnością organu było wystąpienie w dniu 11 stycznia 2018 r. do Szefa ABW oraz do IPN o przekazanie informacji dotyczących przebiegu służby wnioskodawcy. Odpowiedź na powyższe pisma wpłynęła z IPN w dniu 7 marca 2018 r., a od Szefa ABW w dniu 11 kwietnia 2018 r. Pismem z 15 maja 2018 r. organ ponownie poinformował skarżącego o przedłużeniu terminu w trybie art. 36 § 1 k.p.a. - do dnia 20 lipca 2018 r. W dniu 20 lipca 2018 r. do Ministra wpłynęło od Szefa ABW pismo informujące o zakończeniu kwerendy archiwalnej i podtrzymaniu jako ostatecznego stanowiska wyrażonego w piśmie z dnia 10 kwietnia 2018 r. Od tego momentu organ nie podejmował już żadnych czynności w sprawie. W związku z tym wskazano, że pierwsze czynności w sprawie podjęte zostały przez organ po upływie miesiąca od daty złożenia przez skarżącego wniosku, a kolejne po upływie trzech miesięcy. Po uzyskaniu kolejnych informacji w sprawie z IPN i od Szefa ABW, organ dopiero po upływie miesiąca poinformował skarżącego o nowym terminie rozpoznania sprawy, którego w istocie nie dotrzymał. Poza tym uczynił to po złożeniu przez skarżącego do akt sprawy kolejnego ponaglenia, co miało miejsce w dniu 10 maja 2018 r. W zasadzie od tego czasu do dnia wydania decyzji z dnia 5 października 2018 r., czyli przez okres niemal 5 miesięcy, Minister nie podjął żadnych czynności w sprawie. Nie podejmował również żadnych działań ponaglających w celu uzyskania od Szefa ABW ostatecznej informacji o wyniku kwerendy archiwalnej. Wskazano, że łącznie od momentu złożenia przez skarżącego wniosku do dnia wydania przez organ decyzji upłynęło ponad 14 miesięcy. W związku z tym Sąd I instancji wskazał, że termin przewidziany w art. 35 § 1 k.p.a. nie został zachowany i nie można przyjąć, że organ działał w sprawie wnikliwie i szybko, czy też bez zbędnej zwłoki monitorował sprawę. W aktach sprawy znajdują się pisma skierowane do skarżącego o przedłużeniu terminu jej załatwienia, jednak we wskazanych terminach sprawa nie została przez organ załatwiona. Podano, że kwestie związane z trudnościami organu wynikającymi z konieczności dokonania kwerendy akt nie zwalniają z zarzutu przewlekłości. Poza tym strona nie może ponosić negatywnych skutków braku działań leżących po stronie organu, w tym w zakresie dotrzymywania terminów załatwienia sprawy. W związku z tym stwierdzono, że zarzut przewlekłego prowadzenia postępowania w zakresie rozpoznania wniosku skarżącego jest uzasadniony. Podniesiono, że nie chodzi tylko o samo rażące naruszenie art. 35 § 3 k.p.a., czy art. 12 k.p.a., ale przede wszystkim o rażące naruszenie art. 8 k.p.a. wyrażającego zasadę pogłębiania zaufania uczestnika postępowania do organu władzy publicznej. Podano, że wydanie decyzji w sprawie należącej do właściwości rzeczowej organu musi być poprzedzone dokładnym zbadaniem jej okoliczności faktycznych i zebraniem kompletnego materiału dowodowego, lecz czasu opóźnienia w niniejszej sprawie nie można usprawiedliwić, bowiem organ przez wiele miesięcy nie kończył postępowania i w efekcie nie wydawał decyzji administracyjnej. Uczynił to dopiero w dniu 5 października 2018 r., a więc po wniesieniu skargi, lecz przed datą wyrokowania. Zatem Sąd nie miał podstaw do zobowiązania organu do rozpoznania wniosku skarżącego, stwierdzając jednak, że organ dopuścił się przewlekłego prowadzenia postępowania. Wskazano, że uprawnienie Sądu do wymierzenia organowi grzywny lub przyznania od organu na rzecz skarżącego sumy pieniężnej przysługuje w przypadku uwzględnienia skargi na bezczynność lub przewlekłe prowadzenie postępowania niezależnie od tego, w jakim stopniu organ administracji naruszył prawo. Wskazano, że grzywna, o której mowa w art. 149 § 2 p.p.s.a., ma charakter dyscyplinująco-represyjny, a ustalając jej wysokość Sąd wziął pod uwagę przedstawione okoliczności sprawy, a w szczególności brak dołożenia przez organ należytej staranności w takim zorganizowaniu postępowania administracyjnego, aby bez zbędnej zwłoki wydać decyzję, a także brak przyczynienia się strony do uchybienia terminowi załatwienia niniejszej sprawy. Określając wysokość grzywny, poza oceną stopnia rażącej przewlekłości postępowania, Sąd wziął również pod uwagę pozycję Ministra w systemie organów Państwa i to jaka jest jego rola w kształtowaniu świadomości poszanowania prawa w społeczeństwie. Natomiast przyznanie od organu na rzecz skarżącego sumy pieniężnej ma przede wszystkim na celu danie stronie swoistego zadośćuczynienia za ignorowanie jego uzasadnionego interesu w terminowym załatwieniu sprawy. Ustalając wysokość tej kwoty Sąd wziął pod uwagę bardzo długi okres oczekiwania przez skarżącego na wydanie decyzji, pomimo kierowanych do organu ponagleń. Sąd uwzględnił również okoliczność, że skarżącemu znacząco obniżono świadczenie emerytalne, co - wobec zaniechania przez organ rozstrzygnięcia sprawy w rozsądnym terminie - musiało powodować u skarżącego brak poczucia stabilności w zakresie jego sytuacji bytowej.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
