Wyrok NSA z dnia 10 kwietnia 2018 r., sygn. II OSK 3194/17
Ochrona zdrowia
Naczelny Sąd Administracyjny w składzie: Przewodniczący: Sędzia NSA Jacek Chlebny Sędziowie Sędzia NSA Barbara Adamiak (spr.) Sędzia del. WSA Piotr Broda Protokolant asystent sędziego Aneta Kolarz-Kucięba po rozpoznaniu w dniu 10 kwietnia 2018 r. na rozprawie w Izbie Ogólnoadministracyjnej sprawy ze skargi kasacyjnej Rzecznika Praw Pacjenta od wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 8 marca 2017 r. sygn. akt VII SA/Wa 2951/16 w sprawie ze skargi "M." K.T., O. T. spółka cywilna na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] 2016 r. znak: [...] w przedmiocie uznania praktyk za naruszające zbiorowe prawa pacjenta 1) uchyla zaskarżony wyrok, 2) uchyla punkt 2 zaskarżonej decyzji Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] 2016 r. znak: [...], 3) oddala skargę w pozostałym zakresie, 4) zasądza solidarnie od K. T.i O. T. spółka cywilna "M." na rzecz Rzecznika Praw Pacjenta kwotę 480 (czterysta osiemdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania sądowego.
Uzasadnienie
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 8 marca 2017 r., sygn. akt VII SA/Wa 2951/16 w sprawie ze skargi "M." K. T., O. T. spółka cywilna na decyzję Rzecznika Praw Pacjenta z dnia [...] 2016 r. znak: [...] w przedmiocie uznania praktyk za naruszające zbiorowe prawa pacjenta, uchylił zaskarżoną decyzję.
Wyrok ten został wydany w następującym stanie faktycznym i prawnym sprawy:
Rzecznik Praw Pacjenta decyzją z dnia [...] 2016 r. nr [...] uznał praktykę spółki "M. K. T., O. T. spółka cywilna" w postaci pobierania określonych opłat związanych z udostępnianiem pacjentom dokumentacji medycznej, za naruszającą zbiorowe prawa pacjentów.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wskazał, że wadliwość decyzji Rzecznika Praw Pacjenta polega na dokonaniu niewłaściwej wykładni przepisów prawa w odniesieniu do trzech kwestii. Po pierwsze, organ uznał, że naruszenie zbiorowych praw pacjentów polegało na stosowaniu opłat za wydawanie kopii w wysokości wyższej niż przewidziana w art. 28 ust. 4 pkt 2 ustawy o prawach pacjenta. Tymczasem organ ustalił, że w przychodni w okresie od dnia 1 stycznia do dnia 30 kwietnia 2016 r. pobierano opłaty w wysokości 0,50 zł za jedną stronę kopii dokumentacji medycznej, podczas gdy maksymalna wysokość opłat mogła wynosić 0,77 zł, a od dnia 1 marca 2016 r. - 0,81 zł. Z kolei w okresie od dnia 1 maja do dnia 31 lipca 2016 r. pobierano opłatę w wysokości 0,80 zł, podczas gdy zgodnie z precyzyjnymi obliczeniami dokonanymi przez organ pobierana opłata nie mogła przekraczać w kolejnych miesiącach wysokości: 0,81 zł, 0,84 zł oraz 0,80 zł. W związku z powyższym Sąd stwierdził, że w przedmiotowym okresie skarżące prowadzące przychodnię nie przekroczyły dopuszczalnej wysokości opłat za wydawanie kopii dokumentacji medycznej. Drugi zarzut Rzecznika Praw Pacjenta podnoszony wobec skarżących dotyczył różnicy między odpisem a wyciągiem z dokumentacji medycznej pacjenta, a w szczególności uznania przez skarżące kopii poświadczonej przez lekarza za zgodność z oryginałem za odpis w rozumieniu art. 28 ust. 4 pkt 1 ustawy o prawach pacjenta i pobierania wyższej opłaty z tytułu takiego udostępnienia dokumentacji medycznej. Zdaniem organu, przyjęte przez skarżące rozumienie pojęć wyciąg lub odpis nie znajduje oparcia we właściwych przepisach, a przez to nie uzasadnia stosowania przez skarżące wyższej opłaty, tzn. wynoszącej maksymalnie 0,002 kwoty przeciętnego wynagrodzenia ustalanej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego za jedną stronę wydawanego dokumentu. W szczególności organ uznał, że praktyka poświadczania wydawanych dokumentów przez lekarza pracującego w przychodni za zgodne z oryginałem stanowi narzucenie pacjentom bezprawnego wymogu w celu pobierania opłat w wyższej wysokości. W opinii Sądu powyższy zarzut co najmniej z dwóch powodów nie zasługiwał na uwzględnienie. Przede wszystkim organ zwraca uwagę, że ustawa o prawach pacjenta nie zawiera definicji legalnych wskazanych pojęć, a zatem wskazane jest odwołanie się do słownikowych znaczeń wyrazów wyciąg, odpis i kopia. Z tego względu kopię dokumentacji medycznej polegającą na technicznym odwzorowaniu oryginału (wykonaniu kopii ksero) i uzupełnieniu jej o potwierdzenie zgodności należy uznawać nadal za kopię, a nie za odpis lub wyciąg z dokumentacji medycznej. Organ powyższą interpretację wsparł stanowiskiem Ministra Zdrowia zajętym w piśmie z dnia 17 maja 2013 r. Podobne stanowisko znalazło swoje odzwierciedlenie w wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 17 listopada 2015 r., sygn. akt VII SA/Wa 1861/15. Zdaniem Sądu I instancji stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta nawet poparte autorytetami Ministra Zdrowia oraz sądu administracyjnego, nie było przekonujące. Rzecznik Praw Pacjenta nie wskazał, czy powołane pismo Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2013 r. było udostępniane wszystkim podmiotom prowadzącym placówki medyczne, czy też pozostawało postacią tzw. prawa powielaczowego, znanego tylko części podmiotów właściwych lub zainteresowanych sprawą. Samo pismo nie ma charakteru prawa powszechnie obowiązującego i nie musiało być przez skarżące uznane za wiążące. W kwestii orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie w podobnej sprawie, Sąd nie badał stanu faktycznego, na podstawie którego został wydany wyrok w sprawie o sygn. akt VII SA/Wa 1861/15 i nie rozstrzygał też, czy orzeczenie to zapadło w pełni analogicznym stanie faktycznym. Wskazane orzeczenie nie jest dla Sądu wiążące formalnie, nie ma też podstaw zdaniem Sądu do przyjęcia, iż tworzyło ono utrwaloną linię orzeczniczą sądów administracyjnych, której wartość perswazyjna byłaby dla Sądu silniejsza. Sąd I instancji uznał praktykę traktowania odpisów (przepisanych fragmentów) lub nawet kopii kserograficznych, ale poświadczonych za zgodność przez lekarza, za racjonalną. Czynność przychodni w tym zakresie nie ogranicza się do działania o charakterze technicznym (wykonania kopii ksero), ale polega na sprawdzeniu przez lekarza prawidłowości istniejącej dokumentacji medycznej przed wydaniem odpowiednich wyciągów lub odpisów pacjentowi. Rozwiązanie takie zdaniem Sądu może być uzasadnione zarówno przez odpowiedzialność prawną przychodni wiążącą się z takim dokumentem, jak i przez słuszny interes pacjenta otrzymującego dokumenty, którymi dalej będzie się posługiwał i na których będzie polegał, wydane po takiej weryfikacji. Pacjent oraz inny lekarz sięgający do takiej formy odpisu nie naraża się też na ryzyko łatwego zmodyfikowania czystej kopii dokumentacji. Dopuszczalność przyjęcia formuły odpisu poświadczonego za zgodność wynika też zdaniem Sądu z niedookreślenia przez przepisy prawa znaczenia pojęć: wyciąg, odpis i kopia. Powołane pismo Ministra Zdrowia z dnia 17 maja 2013 r. prezentuje wykładnię tych pojęć dokonaną poprzez odwołanie się do znaczeń ustalonych na podstawie definicji słownikowych. Zdaniem Sądu rozumowanie takie jest niepoprawne. Słowniki języka polskiego (języka naturalnego lub języka potocznego) mogą być przydatne w procesie wykładni w odniesieniu do terminów lub wyrażeń, co do których można przyjąć domniemanie, iż zostały one użyte w znaczeniu potocznym. Nie powinno się natomiast ustalać na podstawie słowników języka powszechnego znaczenia terminów i wyrażeń, co do których istnieją podstawy uznania, że należą do języka prawnego, a więc odrębnego rejestru języka etnicznego. W tym kontekście argumentacja skarżących, które uzasadniały różnice między kopią dokumentacji a odpisem dokumentacji medycznej z poświadczeniem "za zgodność z oryginałem" przez odwołanie się do rozwiązań przyjętych w przepisach kodeksu postępowania cywilnego Sąd uznał za bardziej trafną niż przyjętą przez Ministra Zdrowia i przez Rzecznika Praw Pacjenta. W omawianym zakresie charakteru odpisów dokumentacji medycznej stanowisko Rzecznika Praw Pacjenta byłoby uzasadnione, gdyby wykazał on, że skarżące odmawiały lub choćby utrudniały pacjentom wydawanie kopii dokumentacji łączącej się z niższą opłatą płaconą przez pacjenta i wymuszały przez to pobieranie odpisów obciążonych wyższą opłatą. W takim przypadku działanie skarżących nosiłoby znamiona wyraźnego działania na szkodę pacjentów lub działania w celu pozbawienia ich przysługujących im praw.
Już dziś zamów dostęp
do IFK Platforma Księgowych i Kadrowych
- Codzienne aktualności prawne
- Porady i artykuły z najpopularniejszych czasopism INFOR wraz z bieżącymi wydaniami
- Bogatą bibliotekę materiałów wideo
- Merytoryczne dodatki, ściągi, plakaty
